چگونه کودک را به کتاب خواندن علاقمند کنیم

شما تصمیم می گیرید که چقدر هیجان زده باشید, شادی کنید, یا غمگین و حتی عصبانی شوید چقدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که بر هیجان قصه بیفزائید, به این ترتیب نتیجه کار منحصر به فرد خواهد بود

زمانی خواندن یک کتاب برای کودک خوشایند و لذت‌بخش است که موجودات خیالی داستان به پرواز درآیند، قطارها به‌صورت واقعی حرکت کنند و صدا بدهند و خرگوش‌ها در زیر نور ماه به خواب بروند. هنگامی‌که برای کودک خود کتاب می‌خوانید فرصت پیدا می‌کنید تا با صداهای موجودات و شخصیت‌های داستانی سخن بگوئید، تخیلی رفتار کنید و حتی مانند یک کودک باشید.

به‌عبارت دیگر از شخصیت واقعی خود خارج شده ومانند شخصیت‌های داستانی رفتار کنید. شما تصمیم می‌گیرید که چقدر هیجان‌زده باشید، شادی کنید، یا غمگین و حتی عصبانی شوید. چقدر باید روی یک شخصیت تأکید کنید و چه اندازه لازم است که بر هیجان قصه بیفزائید، به این ترتیب نتیجه کار منحصر به‌فرد خواهد بود.

کودک در سنین خیلی پائین (شیرخوارگی) که درکی از معانی واژه‌ها ندارد و تفاوت ظریف موجود بین آن‌ها را نمی‌فهمد، از شنیدن صداهای متنوع شما و دیدن احساسات و عواطف شما لذت می‌برد. ادای عبارت‌های داستان توسط شما حاوی علائم و نشانه‌های محرمانه است که فقط شما و فرزندتان مفهوم آن‌ها را درک می‌کنید.

چگونه برای فرزند خود کتاب می‌خوانید؟ با صدای آهسته، با لحنی گرم و دلنشین، با شور و حرارت یا ...؟ به هر شیوه‌ای که برای کودک خود کتاب بخوانید، می‌توانید بیش از پیش به او نزدیک شده و از کنار یکدیگر بودن لذت ببرید. وقتی‌که کودک از سنین پائین با کتاب‌خوانی آشنا شود، همراهی فردی خود را گسترش داده و تکامل بخشد. ارزشمندترین دستاورد نیز علاقه‌مند شدن به کتاب است.

● انتخاب کردن کتاب برای کودکان

به‌دنبال کتاب‌هائی بگردید که داستان‌های خوب و متنوعی دارند، کتاب‌های مصور و کتاب‌هائی که شما نیز از مطالعه آن‌ها لذت می‌برید و کتاب‌هائی که با خلق و خوی کودک شما سازگار است.

برای انتخاب کتاب، مرحله زندگی کودک خود را در نظر بگیرید، و ببینید در چه دوره تکاملی قرار دارد. نخستین دوره کودکی، دوره‌ای است که بچه‌ها مهارت‌های سرگرم‌کننده متعددی را فرا می‌گیرند و با شرایط تازه‌ای روبه‌رو می‌شوند. برای کودکان مختلف و مناسبت‌های گوناگون کتاب‌های متنوعی موجود است، تقریباً درباره هر موضوعی کتابی وجود دارد.

به‌دنیا آمدن فرزند دوم، نگهداری از کودک، دوست‌یابی، دوستان واقعی و غیرواقعی، به مدرسه رفتن، اخلاق‌های خوب، اخلاق‌های بد، عواطف و احساسات، همکاری کردن، به دکتر رفتن، به دندانپزشکی رفتن، تنها بودن با خواهر یا برادر خود، خوابیدن و حتی مراسم مذهبی.

آیا تا به‌حال پس از خواندن عبارتی از یک کتاب به فکر نیفتاده‌اید که: ”این موضوع همان چیزی است که می‌خواهم با کودک در میان بگذارم...“؟ خواندن کتاب کودکان، به بزرگسالان (والدین) کمک می‌کند تا بتوانند آنچه در ذهن خود دارند، بیان کنند. چیزهائی که گاه والدین نمی‌توانند برای ادای آن واژه‌ای بیابند.

● کتابی را برای فرزند خود انتخاب کنید:

▪ هر دو از خواندن آن لذت می‌برید و به موضوع آن علاقه‌مندید.

▪ با خواندن آن، کودک شما دانستنی‌هائی درباره جهان پیرامون خود می‌آموزد.

▪ به شما کمک می‌کند که آنچه در ذهن خود دارید، بیان کنید.

▪ به کودک کمک می‌کند تا احساس خوب و مثبتی از خود داشته باشد و به قابلیت‌های تازه خود پی ببرد.

▪ به کودک کمک کند که بداند در دنیای اطراف او کودکان دیگری هم هستند که شرایط و احساسات مشابهی با او دارند.

▪ به کودک کمک کند تا مفاهیم و معانی ارزش‌ها، سنت‌ها، خانواده، جامعه و... را درک کند.

● در سنین شیرخوارگی، کودک از خواندن چه نوع کتاب‌هائی لذت می‌برد؟

▪ کودک از بدو تولد از شنیدن صدای کتاب خواندن شما لذت می‌برد، برای او شنیدن صدای گرم و دلنشین شما لذت‌بخش‌ترین چیز در دنیاست. تا زمانی‌که کودک با حوصله به سخنان شما گوش می‌دهد کتاب‌خوانی را ادامه دهید.

▪ قبل از خواب هنگامی‌که کودک با شیئی بازی می‌کند و آن را روی زمین می‌غلتاند زمان مناسبی برای گوش کردن به کتاب‌خوانی شماست.

▪ به کودک امکان آشنا شدن با کتاب به شیوه خودش را بدهید. در این سن، کودک دوست دارد اشیاء را بجود، پاره کند، روی آن‌ها بنشیند یا بایستد. بنابراین از کتاب‌های نرم، پارچه‌ای و مقاوم استفاده کنید.

▪ کتاب‌هائی که در هر صفحه، یک تصویر کامل و مشخص دارند.

▪ کتاب‌هائی که داستان بسیار کوتاه و درباره موضوع‌هائی آشنا و ملموس با زندگی کودک دارند.

در دوره نوپائی، مناسب‌ترین کتاب‌ها برای کودکان کدامند؟

▪ داستان‌های کوتاه درباره موضوع‌های مختلف و متنوع.

▪ کتاب‌های کارتی (هر صفحه از کتاب یک کارت جداگانه است) و داستان‌هائی که از زندگی روزمره کودک سرچشمه گرفته‌اند.

▪ کتاب‌هائی که اشعار موزون دارند و بچه‌ها می‌توانند آن‌ها را تکرار کنند.

▪ کتاب‌هائی که مضمون واحدی دارند. به‌طور مثال درباره شکل‌های هندسی، رنگ‌ها یا حروف الفبا نوشته شده‌اند.

● کتاب‌های مورد علاقه کودکان پیش‌دبستانی کدامند؟

▪ کتاب‌هائی که اشعار موزونی دارند و درباره زندگی روزمره کودکان نوشته شده‌اند و برای گسترش دنیای آن‌ها و افزایش دانسته‌هایشان سودمندند.

▪ لطیفه، قصه‌های بلند، قصه‌های محلی و سنتی که ترسناک نباشند.

در پایان ذکر این نکته ضروری است که هیچ‌گاه بیش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنید. چون این امر نتیجهٔ معکوس دارد و کودک را از کتاب گریزان می‌سازد.