نکاتی در خصوص بهداشت دهان و دندان

اغلب افراد از بد رنگی لثه رنج می برند اما این فاکتور همیشه نمی تواند علت یک بیماری لثه ای باشد قبل از هر چیز بایستی به مشخصات یک لثه سالم و طبیعی توجه کنیم و این که یک فرد چگونه لثه بیمار را از لثه طبیعی تشخیص بدهد, لثه نرمال دارای رنگ صورتی و قوام نه خیلی سفت و نه خیلی نرم است, یک لثه سالم نباید ملتهب بوده و حالت خون ریزی داشته باشد یعنی در اثر مسواک زدن و تکه کردن سیب خون ریزی نکند, حال چنانچه یک لثه دارای این علائم بود صددر صد دچار بیماری شده است

اغلب افراد از بد رنگی لثه رنج می‌برند اما این فاکتور همیشه نمی‌تواند علت یک بیماری لثه ای باشد. قبل از هر چیز بایستی به مشخصات یک لثه سالم و طبیعی توجه کنیم و این‌که یک فرد چگونه لثه بیمار را از لثه طبیعی تشخیص بدهد، لثه نرمال دارای رنگ صورتی و قوام (نه خیلی سفت و نه خیلی نرم) است، یک لثه سالم نباید ملتهب بوده و حالت خون‌ریزی داشته باشد یعنی در اثر مسواک زدن و تکه کردن سیب خون‌ریزی نکند، حال چنانچه یک لثه دارای این علائم بود صددر صد دچار بیماری شده است.

البته بیماری‌های لثه تا حدودی به زمینه‌های ارثی مرتبط می‌شود. ضمن اینکه باید توجه داشت زمینه مبتلا به بیماری‌های لثه‌ای در زنان و افراد با رنگ پوست تیره (سبزه) نسبت به سایرین بیشتر است. لذا خانم‌ها به ویژه در دوره حاملگی بایستی مراقبت از دهان و دندان را با مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و استفاه از دهان شویه جدی گرفته و نکات بهداشتی را کاملاً رعایت کنند.

خارش لثه نیز از نشانه های بیماریهای لثه ای است . بروز این حالت به مشکلات دندانی بر می‌گردد یعنی داشتن دندان‌های خراب در طولانی مدت منجر به عفونت لثه شده است که اکثر عفونتهای لثه‌ای نیز نیازمند جراحی است البته با تشخیص متخصص لثه.

اکثر بیماران در مراجعات خود در این رابطه نحوه استفاده از دهانشویه و نخ دندان سوالاتی را مطرح می‌کنند که بد نیست نکات لازم در این خصوص را یادآوری شوم. استفاده از دهان شویه باید شب‌ها قبل از مسواک زدن انجام شود آن هم نه به صورت ممتد بلکه هفته‌ای یک الی دو مرتبه و بهتر است از سرم فیزیولوژی به جای دهان شویه‌های رایج که حاوی الکل هستند استفاده شود، سرمهای فیزیولوژی مؤثرتر بوده و کم عارضه می‌باشند اما نخ دندان که امری لازم برای حفظ بهداشت دندان است باید صحیح انجام شود اکثراً به اشتباه نخ را به لثه فشار می‌دهند که باعث التهاب و خون‌ریزی می‌شود.

این در حالی است که باید نخ به صورت رفت و برگشت و با تکیه به دندان کار پاکسازی را انجام دهد. نکته قابل توجه اینکه پوسیدگی از سطح دندان ماه‌ها و شاید سال‌ها طول می‌کشد تا به عقب برسد. اما پوسیدگی بین دندان ظرف دو تا سه هفته به عصب رسیده و دندان را بیمار می‌کند با این حساب با کشیدن نخ دندان به راحتی می‌توان از دردهای دندان و دردهای ناشی از عصب کشی که اکثراً نیز از این مقوله گله‌مند هستند جلوگیری نمود.

گاهی اوقات این سوال مطرح می شود که : آیا آب نمک می‌تواند جایگزین مسواک و نخ دندان و دهان شویه باشد؟ در پاسخ باید بگوییم خیر .جایگزینی مواد بهداشتی استاندارد، توصیه نمی‌شود مگر برای بیمارانی که دچار لقی دندان هستند آن هم آب نمک رقیق شده یعنی یک لیوان آب ولرم به اضافه یک قاشق چایخوری نمک بنابراین مسواک ، نخ دندان و دهان شویه (ترجیحاً سرم فیزیولوژی ) بهترین راه حفظ بهداشت و پیش‌گیری از بروز بیماری‌های دندان و لثه است.

خمیر دندان بهتر است به صورت ژله‌ای و رنگی باشد، یعنی حالت آبکی و مخلوط نداشته باشد، خمیر دندان باید نرم بوده و حالت زبری نداشته باشد، خمیردندان‌هایی که قدرت سفیدکنندگی بالایی دارند برای دندان مضر بوده و در طولانی مدت باعث سایش دندان و حساسیت زایی می‌شود لذا این نوع خمیر دندان‌ها فقط جنبه تبلیغاتی دارند .

خانم‌ها به ویژه در دوره حاملگی بایستی مراقبت از دهان و دندان را با مسواک زدن، کشیدن نخ دندان و استفاده از دهان شویه جدی گرفته و نکات بهداشتی را کاملاً رعایت کنند.

استفاده از دهان شویه باید شب‌ها قبل از مسواک زدن انجام شود آن هم نه به صورت ممتد بلکه هفته‌ای یک الی دو مرتبه.

باید به میزان فلوراید موجود در آن و قوام آن توجه داشت و اینکه تولید خارجی است یا داخلی زیاد مهم نیست. همچنین بایستی نوع خمیر دندان هر سه ماه یکبار تعویض شود یعنی از یک نوع خمیر دندان نباید به صورت مداوم استفاده کرد.

جویدن آدامس بدون قند و آدامسهای ضدپوسیدگی ماساژ دهنده لثه است و حالت فیزیوتراپی برای لثه دارد، بنابراین جویدن آن البته نه برای ساعات طولانی مضر نیست .

نکته آخر اینکه اغلب مردم بلافاصله پس از مصرف میوه و مرکبات چای می نوشند که این عادت غلطی است. در این زمینه توصیه می‌شود به دلیل ایجاد حساسیت و تشدید تغییر رنگ دندان خصوصاً در افراد با زمینه ابتلا، نوشیدن چای تا یک ساعت قبل و بعد از مصرف میوه جات و مرکبات به تعویق بیفتد .

دکتر فرهاد خدادادی [ جراح - دندانپزشک ]