اگر اتوبوس به خوابت آمد, یعنی اضطراب داری

رویاها دقیقا چه چیزی هستند این تصاویر از کجا سرچشمه می گیرند این ناخودآگاه عجیب ما واقعا به کجا متصل است

رویاها دقیقا چه چیزی هستند؟ این تصاویر از کجا سرچشمه می‌گیرند؟ این ناخودآگاه عجیب ما واقعا به کجا متصل است؟ این سؤالات پیش‌پا افتاده توجه پزشکان بسیاری را به خود معطوف کرده و حالا خواب و تصاویر مبهم و واضح آن تبدیل به یکی از شاخه‌های مهم علم روانشناسی شده است. همان‌طور که پیشینیان علاقه بسیاری به تعبیر خواب داشتند، روانشناسان هم با تحلیل رویاها از درونیات بیماران سردرمی‌آورند. تفاوت اما در تغییر جنس خواب‌هاست. بشر مدرن، ممکن است تصاویر مدرنی به چشم ببیند که در دوران گذشته هرگز دیده نشده است. این یک مقاله علمی درباره همین تصاویر است. اینکه ممکن است خواب‌های مدرن، چه نشانه‌ای از شرایط روحی و روانی ما را در خود داشته باشند؟

● ترس از آغاز یک رابطه داخل قایق

گاهی خواب می‌بینم که با دوستانم دارم قایق سواری می‌کنم. همین که داریم قایق را پارو می‌زنیم یک دفعه موج بزرگی می‌آید. صدای فریاد‌های خودم را خوب می‌شنوم. قایق برمی‌گردد و مردم برای کمک به ما می‌آیند. من هیچ وقت تجربه سوار شدن به قایق را هم نداشته‌ام و نمی‌دانم این خواب‌ها از کجا می‌آیند؟

شما خودتان می‌دانید که چه اتفاق عاطفی بزرگی دارد برایتان پیش می‌آید. می‌دانید دیر یا زود قرار است با حقیقتی که دوست ندارید مواجه شوید. حواستان باشد که اگر دوستان‌تان را زودتر در جریان ماجرای اتفاقی که می‌دانید به زودی به خاطر تاثیر کارهایتان روی می‌دهد قرار ندهید، آن وقت آنها بعد از آن نمی‌توانند هیچ کاری کنند. مردمی که به کمک‌تان می‌آیند همان‌هایی هستند که می‌شود به آنها اعتماد کرد.

● انباری یعنی خاطرات تلخ بچگی

خیلی اتفاق می‌افتد که خواب می‌بینم در انباری یک خانه قدیمی دارم دنبال یک چیزی می‌گردم، هیچ‌وقت هم پیدایش نمی‌کنم. خودم هم در خواب نمی‌دانم اصلا می‌خواهم دنبال چه چیزی بگردم فقط می‌دانم چیزی را که دنبالش هستم خیلی وقت پیش گم کرده‌ام. همین دفعه قبل که خواب دیدم به انباری خانه قدیمی‌مان رفته‌ام یادم هست که کلی از اسباب و وسایل کهنه خانه پدری‌ام را هم آنجا می‌دیدم. یک جای تنگ و نمدار بود. یک جایی مثل انباری یا اتاقک‌های زیرشیروانی که قبلا در خانه‌مان داشتیم. یادم هست که صدای جارو کشیدن مادرم هم می‌آمد!

اتاق زیر شیروانی یا انباری‌ها معمولا جایی برای ذخیره کردن وسایل به درد نخور یا خرت و پرت‌هایی هستند که خیلی وقت پیش از آنها استفاده می‌کردیم و دیگر به دردمان نمی‌خورند. در واقع انباری برای ما نشانی از دوران بچگی است. این که شما همیشه دارید دنبال چیزی در انباری‌تان می‌گردید نشان می‌دهد که شما در زندگی روزمره‌تان سعی دارید به هر طریقی خاطرات بچگی‌تان را به خاطر نیاورید. شاید هم ناخواسته به یاد بچگی نمی‌افتید. شاید مرور بعضی آلبوم‌های قدیمی بد نباشد تا شما کمی با خاطرات بچگی‌تان بیشتر اخت بشوید و دیگر دنبال آنها نگردید. البته بعضی اوقات دیدن خواب انباری می‌تواند نشانی از روح ما باشد. هر قدر انباری به هم ریخته‌تر و ترسناک‌تر باشد یعنی این که روان شما هم در روزمره زندگی‌تان پریشان‌تر است. کمی به اوضاع روحی‌تان سر و سامان بدهید و از مرور خاطرات گذشته ترسی نداشته باشید، آن وقت همه چیز خود به خود درست می‌شود.

● اتوبوس یعنی این که اضطراب داری

گاهی پیش می‌آید که خواب اتوبوس می‌بینم. خواب می‌بینم که هر قدر هم داد می‌زنم و دنبالش می‌دوم باز هم بی فایده است. همیشه هم یک عالم بار و بندیل همراهم است که نمی‌دانم باید با آنها چه‌کار کنم. ضمن اینکه همیشه استرس دیر رسیدن به محلی که باید می‌رفتم را هم دارم.

اضطراب؛ همه‌اش یعنی همین. این که شما الان در مرحله حساسی از زندگی‌تان هستید ولی خودتان از آن غافلید. شما از آن دسته آدم‌هایی هستید که سرتان خیلی شلوغ است. در واقع شما قدرت کنترلی روی کارهایتان ندارید. بهتر است کمی سرتان را خلوت کنید و فقط کارهایی را انجام بدهید که می‌دانید واقعا از عهده‌اش برمی‌آیید.

● آلزایمر در خواب

یک شب خواب دیدم که مردی با ریش و سبیل سفید و چشمانی آبی، داشت در آسمان پرواز می‌کرد. بعد دیدم که او بالای سرم ایستاده و دارد می‌چرخد. یک چیزی هم مثل سنگ قبر کنارم افتاده بود که رویش نوشته شده بود آلزایمر! یادم هست که در خواب با دوستی تماس گرفتم که اسمش... بود در حالی که من اصلا در زندگی واقعی‌ام چنین دوستی با این نام ندارم. از آن روز تا حالا این کابوس همه ذهنم را مشغول کرده. لطفا به من بگویید آلزایمر و آن دوست ناشناس یعنی چه؟

تعجب ندارد. مرد سفید پوش یا با ریش و سبیل سفید برای همه یک معنی دارند. یک راهنمای درونی. چیزی که شاید بشود اسمش را گذاشت وجدان. در واقع هر چیزی که بخواهد شما را از حال و روز درون‌تان آگاه کند. سنگ قبر هم نشان دهنده چیزی است که از دستش داده‌‌اید و خودتان خبر ندارید و کلمه آلزایمر هم یعنی این که در کارهای روزمره‌تان یک اختلالی به وجود ‌آمده که احساس می‌کنید نمی‌توانید به راحتی از پس آن بربیایید. من کل خواب شما را این طور تعبیر می‌کنم: زیاد به گذشته‌هایتان چسبیده‌‌اید و دارید همه چیز را زیر و رو می‌کنید. بگذارید یک چیزهایی هم از یادتان برود. چرا ترس دارید که خاطرات را از دست بدهید؟ یک چیزهایی واقعا ارزش فراموش شدن را دارند!

● روان‌شناسان چه می‌گویند؟

زیگموند فروید، این فرضیه را ارائه کرده که رویاها، تمایلات و آرزوهای ناخودآگاه را منعکس می‌کنند. در واقع ما در رویاها چیزهایی را که در طول روز سانسور می‌کنیم، به چشم می‌بینیم.

هوسبون و مک‌کارلی عقیده دارند رویا، فعالیت زیستی مغز را منعکس می‌کند. در واقع واکنش‌هایی در مغز اتفاق می‌افتد که نتیجه آن رویاست.

کریک و میچستون نظریه دیگری درباره عملکرد رویاها دارند. آنها معتقدند خواب عمیق به مغز اجازه می‌دهد تا از تراکم شدید اطلاعات جلوگیری کند. به عقیده ایشان رویا، حافظه را آزاد می‌کند.

● خواب سینمایی؛ کمتر فیلم ببین

خواب‌های عجیبی می‌بینم. این که مردم چیزی شبیه ساعت‌های عجیب و غریبی روی سرشان گذاشته‌اند و اعدادی را معکوس می‌شمارند. انگار که منتظر رسیدن لحظه خاصی باشند. فضای خوابم طوری است که انگار همه مردم دنیا با هم دارند برای رسیدن آن لحظه انتظار می‌کشند و... می‌شود بگویید قرار است چه بلایی سر زمین بیاید؟

این روزها مردم از این دست خواب‌ها زیاد می‌بینند. به نظر می‌رسد خیلی‌ها مانند شما دغدغه‌هایی امروزی دارند. این که مسائلی مثل گرم شدن زمین یا سوراخ‌شدن لایه ازن هم می‌تواند آنها را ناراحت کند. شمارش معکوس آدم‌ها هم نشانی از پایان دنیاست. یعنی این که مردمی که مثل شما به فکر مسائل‌امروزی هستند با نگرانی از نابودی زمین منتظر آن لحظه نشسته اند. این‌ها همه اش مال تبلیغاتی است که هر روز و شب به خورد من و شما می‌دهند. به نظر می‌رسد دنیای شما زیاد از حد مکانیزه است. به طور حتم شما از آن دسته آدم‌هایی هستید که وقت‌تان را هم زیاد پشت رایانه می‌گذرانید. کمی به فکر خودتان باشید. قرار نیست برای زمین اتفاقی بیفتد ‌اما اگر دیر بجنبید حتما برای شما اتفاقی روی می‌دهد!

● چند سال از عمرمان را خواب می‌بینیم؟

خواب یکی از پدیده های با اهمیت زندگی آدمی است و یک سوم زندگی فرد را در برمی گیرد. یعنی تصور کنید که در۶۵ سالگی بیشتر ما تقریباً ۲۱ سال از عمر خود را در خواب بوده‌ایم. خواب عکس بیداری است در حالی که این دو حالت وجوه مشترک زیادی دارند. رویاها گواه این هستند که ماهنگام خواب نیز فکر می‌کنیم، اما تفکر در خواب از چندجهت با تفکر در بیداری تفاوت می‌کند. همین که رویاهای خود را به یاد می آوریم نشان می دهد که در هنگام خواب خاطره ها در حافظه مان ثبت می‌شود و دنیای خواب دنیای سراسر سکون و سکوت نیست. وقتی خواب هستیم حساسیت خود را در برابر محیط کاملاً از دست نمی‌دهیم. مثلاً والدین با شنیدن صدای کودکشان در خواب (گریه یا صحبت کردن) بیدار می‌شوند و صدای کودک خود را از دیگر صداها تشخیص می دهند در صورتی که احتمالا به صداهای دیگر توجهی نشان نمی دهند. بعضی افراد تصمیم می گیرند در زمان و ساعت مشخصی بیدار شوند و این کار را هم می کنند. بنابر این تصمیم و اراده نیز تا حدودی یا بیشتر برحسب تمرین کردن می تواند باعث کنترل فرد در جهت بیدار شدن از خواب باشد. «برخی افراد از خواب به عنوان چهره ای از مرگ یاد می کنند و گروهی دیگر آن را جزئی از رفتارها و نیازهای جسم و روان آدمی می‌دانند که با ذهن و «ناخودآگاه» شخص در ارتباط است. در اصل می توان گفت: «خوابیدن تغییری اساسی در توجه است که نسبت به محیط اطراف شخص ایجاد می شود و فعالیت بیشتری را در ضمیر «ناخودآگاه» ایجاد کرده و «خودآگاه» فرد راکه در زمان بیداری فعال است، به زیر نفوذ خود می کشد.»