حضور کم رنگ زنان در مشاغل عالی قاره اروپا

در بین کشورهای اروپایی تفاوت بسیار زیادی از لحاظ نقش آفرینی زنان در مشاغل مدیریتی وجود دارد در کشورهای اسکاندیناوی که طبق قانون باید درصد خاصی از اعضای هیات مدیرهء شرکت ها زن باشند شاهد بیش ترین حضور زنان در این مشاغل هستیم

با آن که طی یک دههء گذشته کارشناسان اقتصادی دایما به فواید حضور زنان در مشاغل مدیریتی شرکت‌ها اشاره کرده‌اند تقریبا در تمام کشورهای اروپایی درصد بسیار پایینی از این نوع مشاغل توسط زنان اشغال شده است.

آمارهای مربوط به میزان حضور زنان در رده‌های بالای مدیریتی شرکت‌های اروپایی بسیار ناامیدکننده است. در گزارش شبکهء زنان متخصص اروپا آمده است که در ۳۰۰ شرکت برتر این قاره، زنان ۵/۸ درصد اعضای هیات‌مدیره‌ها را تشکیل می‌دهند. در بین کشورهای اروپایی تفاوت بسیار زیادی از لحاظ نقش‌آفرینی زنان در مشاغل مدیریتی وجود دارد. در کشورهای اسکاندیناوی که طبق قانون باید درصد خاصی از اعضای هیات‌مدیرهء شرکت‌ها زن باشند شاهد بیش‌ترین حضور زنان در این مشاغل هستیم. در نروژ و سوئد به ترتیب ۸/۲۸ درصد و ۸/۲۲ درصد اعضای هیات مدیرهء شرکت‌های برتر زن هستند. در آن سو طیف اسپانیا و ایتالیا قرار دارند. در این دو کشور به ترتیب ۱/۴درصد و ۹/۱درصد اعضای هیات مدیرهء شرکت‌های بزرگ زن هستند. نکتهء نگران‌کننده‌تر این که در لوکزامبورگ و پرتغال هیچ زنی در هیات‌مدیرهء شرکت‌های برتر مشاهده نمی‌شود. در بریتانیا این رقم حدود ۱۱ درصد است.

از لحاظ نوع مشاغل زنان در شرکت‌های اروپایی نیز تفاوت قابل ملاحظه‌ای بین کشورهای این قاره مشاهده می‌شود. برای مثال تحقیقات نشان می‌دهد در یکصد شرکت برتر اروپا ۱۱ درصد مشاغل بسیار عالی مدیریتی به زنان داده شده است. همچنین هشت درصد شغل‌هایی نظیر ریاست کمیته‌های تخصصی در اختیار زنان است.

کارشناسان معتقدند تغییر ممکن و ضروری است اما اگر برای ایجاد برابری جنسیتی اقدامات جدی در اروپا انجام نشود با نرخ کنونی رشد تعداد زنان در مشاغل عالی مدیریتی، برای تحقق برابری باید تا سال ۲۰۶۵ انتظار کشید. در بیان دلایل نابرابری کنونی به علل مختلفی اشاره شده است. برای مثال زنان به شکل طبیعی پیشرو نیستند و اگر بخواهند برای کسب مشاغل بالا و بالا رفتن از هرم شغلی اقدام کنند، این اقدام‌شان در جو سازمانی زننده تلقی می‌شود. به همین دلیل یکی از مهم‌‌ترین موانع، مانع فرهنگی است. از طرف دیگر زنان بسیار کم‌تر از مردان در اینترنت به ارایهء توانایی‌های شغلی خود می‌پردازند. حضور نداشتن در اینترنت بسیاری از فرصت‌های شغلی را از آن‌ها می‌گیرد زیرا یافتن پیشینهء کاری مردان در این شبکه بسیار آسان‌تر از زنان است.

از سوی دیگر مقررات داخلی شرکت‌های برتر اروپایی نیز یک مانع برای ارتقای زنان به سمت عضو هیات مدیره محسوب می‌شود. طبق این مقررات پیشینهء مدیریتی برای عضویت در هیات مدیره ضروری است و چون تنها ۵۷ درصد از زنان چنین سابقه‌ای دارند (در مقایسه با ۸۴ درصد مردان) عموما نمی‌توانند در مشاغل عالی به کار بپردازند. همچنین داشتن سابقهء کار در کشوری خارجی ارتقای شغلی را تسریع می‌کند. آمارها نشان می‌دهد ۷۰ درصد مردان و تنها ۵/۱ درصد زنان مشغول به کار در شرکت‌های برتر اروپا چنین سابقه‌ای دارند. یکی از کارشناسان بازار مشاغل اروپا معتقد است دو عامل دیگر نیز در عقب باقی‌ماندن زنان موثر است.

این دو عامل عبارت هستند از در معرض دید بودن و تجربه. زنان بیش‌تر ترجیح می‌دهند گمنام باقی بمانند. در حالی که عضویت در هیات مدیرهء یک شرکت بزرگ به معنای شهرت است. به همین دلیل زنان باید این تمایل خود را کنار گذاشته و قدم به جلو گذارند. همچنین تجربه نیز به زنان کمک می‌کند جایگاهی را که شایستهء آن هستند تصاحب کنند. طی چند سال گذشته مدیران بسیاری از شرکت‌های بزرگ به عضویت زنان در هیات مدیره تمایل پیدا کرده‌اند اما در انتخاب محدودیت دارند زیرا گزینه‌های کافی و با تجربهء عملی لازم در بین زنان وجود ندارد. زنان شاغل در شرکت‌های اروپایی ترجیح می‌دهند در بخش‌هایی نظیر امور مالی، منابع انسانی، مشاوره و بازاریابی مشغول به کار باشند. به همین دلیل هرگز تجربهء کافی برای عضویت در هیات مدیره یا مشاغل عالی را کسب نمی‌کنند.

در تحقیقات مشخص شده که بی‌تمایلی شرکت‌ها به ریسک کردن باعث می‌شود آن‌ها از عضویت زنان در مشاغل عالی جلوگیری کنند اما در این مورد خود زنان نیز باید ریسک‌پذیر باشند. آمارها نشان می‌دهد زنان قبل از درخواست گرفتن یک شغل مایلند ۹۵ درصد از شرایط تصاحب آن شغل را داشته باشند در حالی که مردان با داشتن ۷۵ درصد از شرایط برای گرفتن شغل مورد نظرشان درخواست می‌دهند.

اما خبر خوب این که وضعیت در حال بهبود است اما به تندی. تحقیقات انجام شده از سوی دانشگاه کرانفیلد نشان می‌دهد سال گذشته در ۱۰۰ شرکت برتر بریتانیا ۲۰ درصد انتخاب‌های جدید در هیات مدیرهء این شرکت‌ها به زنان اختصاص یافته است. همچنین میزان اشتغال زنان به مشاغلی نظیر ریاست کمیته‌های تخصصی سال پیش ۴۰ درصد افزایش یافت. این روندها باعث می‌شود زنان بیش‌تری تجربهء مدیریت عالی را پیدا کنند. کمیسیون اروپا برای تسهیل کار زنانی که در مشاغل عالی هستند از شرکت‌های اروپایی خواسته برای زنان حق استفاده از شغل با ساعات کار منعطف در نظر گرفته شود.

قبلا تصور می‌شد نگهداری از کودکان زنان را از تصاحب مشاغل عالی در شرکت‌ها بازمی‌دارد اما تحقیقات نشان می‌دهد مقررات خشک شرکت‌های اروپایی مهم‌ترین عامل در این زمینه است.

این مقررات باعث شده زنان به خوداشتغالی روی بیاورند. تخمین زده می‌شود که بین ۳۴ تا ۴۲ درصد شرکت‌های کوچک در بریتانیا تحت مالکیت زنان است. در حال حاضر کمی بیش‌تر از یک میلیون زن در بریتانیا خوداشتغال هستند. طی پنج سال گذشته تعداد این گونه زنان ۱۸ درصد افزایش یافته است.

اما شرکت‌های برتر اروپایی برای استفاده از نیروی کار و تخصص زنان تدابیری را برای انعطاف ساعات کار‌آن‌ها در نظر گرفته‌اند اما مانعی به نام نابرابری پرداخت‌ها زنان را از تلاش برای ارتقای شغلی ناامید می‌کند. در اروپا به طور متوسط زنان ۳۷ درصد نسبت به مردان در شغلی مشابه کم‌تر دستمزد می‌گیرند. کارشناسان اقتصادی به شرکت‌ها توصیه می‌کنند با کاستن از این نابرابری زمینهء حضور متوازن زنان را در محیط‌های کار فراهم کنند.

منبع: روزنامهء ایندیپندنت، هفتم دسامبر ۲۰۰۷

کارن اتوود-ترجمه: محمدعلی آذری‌نیا