دوران خیره سری نوجوانان

دوران بلوغ که با اوایل نوجوانی آغاز می شود, دوران دگرگونی های فراوان است

دوران بلوغ که با اوایل نوجوانی آغاز می‌شود، دوران دگرگونی‌های فراوان است.

به گفته متخصصان به سنین ۱۰ تا ۱۴ سالگی در دخترها و به سنین ۱۲ تا ۱۵ سالگی در پسرها اوایل نوجوانی گویند. ​دوسال پس از آن اواسط نوجوانی و ادامه این سنین تا شروع بزرگسالی​ اواخر نوجوانی به شمار می آید بنابراین طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت، به رده سنی ۱۰ تا ۱۹ سال نوجوان اطلاق می‌شود.

در این دوران فرد بالغ می‌شود و از مرحله کودکی به بزرگسالی می‌رسد و قدرت باروری را کسب می‌کند. در واقع در دوره‌ای کوتاه فیزیک و آناتومی قسمت‌های خاصی از بدن نوجوان به طور محسوسی تغییر می‌کند و اعضای تناسلی و تولید مثلی او کامل می‌شود و علاوه بر این، دگرگونی‌های اجتماعی و روانی نیز در او ایجاد می‌شود.

به گفته کبری ایمان‌نژاد، کارشناس ارشد روان‌شناسی عمومی در دوره بلوغ رفتار نوجوان با والدین تغییر می‌کند و بیشتر تمایل دارد از خانواده فاصله گرفته و مستقل باشد.

در واقع کسب هویت یا داشتن استقلال از نشانه‌های شروع بلوغ روانی نوجوان است. اهمیت او به همسن و سالانش بیشتر می‌شود و توجه او به اعمال، رفتار و پوشش آنان موجب تقلید او می‌شود. میل به گوشه‌گیری، حساسیت به انتقاد از دیگران، بی‌قراری، تحریک‌پذیری، نافرمانی از بزرگ‌ترها، خیره‌سری، گفت‌و‌گوی پنهانی با دوستان، صرف وقت جلوی آینه، اضطراب و کنجکاوی از دیگر علائم شروع بلوغ محسوب می‌شود.

● والدین سوهان روح می‌شوند

علاوه بر تغییرات روحی و روانی به دلیل ترشح هورمون‌های جنسی، غرایز جنسی نوجوان هم دستخوش تغییرات شده​ و بتدریج قوی‌تر می‌شود. دوست دارد به جنس مخالف نزدیک شود و از رمز و رموز او باخبر گردد.

برای رسیدن به این استقلال راهکارهای پدر و مادر که تا چند وقت پیش برایش کارگشا بود، مشکل‌آفرین می‌شود و به نوعی والدین سوهان روح او می‌شوند.

ایمان‌نژاد می‌افزاید: پرخاشگری و استقلال در پسرها و ایجاد ارتباط با جنس مخالف یا برقراری روابط اجتماعی با همسالان در دختران از مهم‌ترین علائم جنسی و روانی این دوران است.

● با نوجوان ستیزه نکنید

حال اگر والدین بتوانند به یاد بیاورند که خودشان وقتی در سن و سال نوجوانی بودند و این دوران را سپری می‌کردند چه احساسات و عواطفی داشته‌اند آن وقت شاید برای درک نوجوانشان تلاش بیشتری از خود نشان دهند البته اکثر والدین از آشفتگی‌های دوران بلوغ آگاهند و اگر مایل باشند می‌توانند احساسات متناقض این دوران را به خاطر آورند، اما متاسفانه برخی والدین به دلیل مشغله‌های کاری و به جهت آن که خود این دوران را سالیان بسیار دور گذرانده‌اند، نمی‌توانند بخوبی کمبودهای عاطفی و جنسی فرزندشان را درک کنند و گاهی به طور ناخواسته با برخوردهای تند و گاه ستیزه‌جویانه موجب گریز و رمیدگی فرزند از جانب خود می‌شوند.

به عقیده ایمان‌نژاد، والدین باید درک کنند​کودکشان با پا نهادن به سنین نوجوانی بزرگ شده است و باید با او به مانند یک بزرگسال رفتار کنند و از هرگونه رفتار نامناسب یا کنترل‌های افراطی و وسواس‌گونه بپرهیزند و هیچگاه نوجوان را با همسالانش مقایسه یا به دلیل اشتباهات گذشته توبیخ نکنند و سعی کنند گوش‌ دهنده‌ای فعال باشند و مشکلات فرزندشان را درک کنند.

ستیزه‌جویی و برخورد نامناسب والدین موجب کجروی، بدخلقی، فرار از خانه و حتی گرایش نوجوان به مواد مخدر و الکل می‌شود.

بنا به گفته این روان‌شناس اگر نوجوان مسائل و مشکلات بلوغ را در محیطی سرشار از تفاهم، محبت و آگاهی با کمک خانواده و جامعه بشناسد این دوره را بخوبی پشت سر گذاشته و با سلامت و نشاط، پا به عرصه بزرگسالی می‌گذارد.

● والدین هم تغییر می‌کنند

در دوران دبستان والدین بیشترین نفوذ را روی کودک دارند و هیچ عاملی قادر نیست با آن رقابت کند. در دوران راهنمایی این قدرت کاهش یافته و تاثیرگذاری نوجوان از دوستان بیشتر می‌شود.

در دوران دبیرستان قدرت نفوذ والدین ناکارآمد شده و دوستان جایگزین می‌شوند البته خوب است بدانید همزمان با تغییراتی که در سن بلوغ در نوجوان روی می‌دهد، والدین هم دچار تغییرات می‌شوند.

تغییراتی چون بحران میانسالی، مشکلات زناشویی، مشکلات اقتصادی، افسردگی و سایر گرفتاری‌های یک زندگی عادی می‌تواند قدرت درک و تحمل والدین را برای کنار آمدن با مشکلات بلوغ فرزند کمتر

کند.

● مسوولیت فرزند به عهده والدین است

بنا به گفته آسیب‌شناسان، معمولا در فرهنگ ما نوجوانان اطلاعات خود را درخصوص بلوغ و مسائل جنسی به دلیل شرم و حیا به جای مراجعه به والدین از طریق دوستان، رسانه‌ها، اینترنت و... کسب می‌کنند و در مقابل والدین هم این وظیفه را به مدارس سپرده‌اند.

اما به گفته ایمان‌نژاد متاسفانه برخی مدارس مشاوران حاذقی ندارند و آنها نمی‌توانند با نوجوانان رابطه‌ای عمیق و صمیمانه برقرار کنند و مشکلات را درک کنند. نکته مهم‌تر آن‌که دختران از نظر جنسی نسبت به پسران آسیب ‌پذیرترند و سن بلوغ آنها کمتر از پسران است و به دلیل آن‌که گرایش به جنس مخالف در آنها زودتر درک می‌شود، نیاز آنها به این تعلیمات بیشتر است بنابراین والدین مسوولند که با مطالعه کتب مختلف در مورد نوجوانی و بلوغ، مشاوره با روان‌شناسان متعهد و کارآمد، ایجاد ارتباطی نزدیک و صمیمانه با فرزند، آگاه ساختن او به مسائل بلوغ همچون شروع عادت ماهانه و بروز صفات ثانویه جنسی، آموزش احکام طهارت، غسل، وضو، تیمم، آگاه ساختن نوجوان به خلاصه‌ای از مسائل مربوط به محارم، حجاب، آگاهی مختصر از ساختمان و کار اعضای جنسی گیاهان و حیوانات و نیز آگاهی دادن به دختران به آسیب‌پذیری در مقابل جنس مخالف، نوجوان را آگاه‌تر و وابستگی را بیشتر کنند.