کمبود بودجه,عدم حمایت و خیل فارغ التحصیلان بی پشتوانه

نگاهی به دهمین جشنواره تئاتر عروسکی دانشجویان

دیگر تکرار هزار باره و ملال‌آوری است، اگر بگوییم «تئاتر» هنر مظلومی‌است و بی‌توجه به تاثیرگذاری شگرفی که دارد، همواره از کم‌ترین میزان بودجه برخوردار است. دیگر مثنوی هفتاد من است که عنوان شود، هنرمندان در این سال‌ها و بیش از همه در سال جاری با چه مرارت‌هایی روبه‌رو شده و حتی فرصت اجرای نمایش آثارشان را پیدا نکرده‌اند و در این میان تئاتر عروسکی از ظرفیت‌های مالی و معنوی بسیار اندک‌تری روبه‌روست، چندان بی‌جهت نیست که می‌گویند هنر تئاتر مظلومی ‌است.

و در این شرایط دهمین جشنوارهء تئاتر عروسکی دانشجویان در حالی روز پایانی خود را طی می‌کند که مسوولان برگزارکنندهء آن امید بسیاری بسته‌اند، این جشنواره بتواند تاثیر خود را به عنوان یک رویداد مهم در میان جشنواره‌های ریز و درشت تئاتری باز کند، به خصوص آن‌که هم‌اکنون دبیرخانهء دایمی ‌جشنواره کار خود را آغاز کرده و تفاهمنامه‌ای به مدت پنج سال امضا شده است.

در این دوره از جشنوارهء تئاتر عروسکی گروه‌های فراوانی از کشورهایی چون ایتالیا، روسیه، اندونزی، انگلستان و ... حضور دارند، هر چند که مدیر جشنواره افشین قاسمی ‌بر این نکته تاکید دارد: «به علت هزینه‌های سفر مانند بلیت و اقامت نتوانستیم گروه‌های بیش‌تری را دعوت کنیم. گروه‌های‌ روسی همکاری خوبی داشته‌اند،‌بلیت سفر را خودشان تقبل کردند و رایزن فرهنگی روسیه نیز همکاری خوبی با ما داشت. گروه‌اندونزی نیز همکاری بسیاری در زمینهء ارسال عروسک‌ها به ایران داشت و نمایشگاه ماسک و عروسک از این عروسک‌ها برقرار شده است‌.»

در این دوره از جشنواره وزارت علوم با وجود وعده‌هایی که داده بود، از کمک‌های مالی خود دریغ کرد و سرانجام جشنواره با حمایت مالی دانشگاه هنر و همیاری استادان دانشگاه برگزارشد چرا که انگار فقط خود استادان متوجه این مساله هستند که در حال حاضر هنر عروسکی از جمله هنرهایی است که احتمال دارد به فراموشی سپرده شود و حضور نسل جوان می‌تواند مانع از بروز این رخداد شود. قرار بود اختتامیه در یکی از سالن‌های مرکز هنرهای نمایشی برگزار شود که متاسفانه به تالار فارابی منتقل شد. این تالار ظرفیت پذیرش گروه‌ها، تماشاگران خاص،‌مهمانان و ... را نخواهد داشت.

«سه کار برتر جشنواره اجرای عمومی ‌شده و به جشنواره‌های خارج اعزام می‌شوند دربارهء اجرای عمومی نیز گروه‌ها خواستند در ایام جشنواره باز‌بین‌های مرکز و کانون پرورش فکری اجراها را ببینند تا اگر موافق بودند اجرا شوند.»

قاسمی ‌این مساله را از موفقیت‌های جشنوارهء خود در سال جاری می‌داند. او در عین حال به این مساله اشاره دارد که در سال جاری با همکاری رایزن فرهنگی وزارت علوم نمایش «مبارک مبارک است» به جشنوارهء اسپانیا اعزام خواهد شد.

به هر روی از آن‌جا که گروه‌های نمایشی در این جشنواره می‌توانند با فضاهای حرفه‌ای آشنا شوند، با گروه‌های خارجی شرکت‌کننده تبادل فرهنگی داشته باشند و از تجربیات گروه‌های نمایشی خارجی بهره‌مند شوند‌ و به طور کلی به سمت حرفه‌ای شدن گام بردارند‌، باید توجه بیش‌تری به جشنواره‌های دانشجویی کرد و بودجهء بیش‌تری برای آن در نظر گرفت، در حالی که این اتفاق کم‌تر افتاده و حمایت ارگان‌ها و سازمان‌های مختلف تنها منوط به دوران برگزاری جشنواره می‌شود. «تئاتر» در این سال‌ها تنها چیزی که به خود دیده است، برگزاری جشنواره‌های متعدد ریز و درشت است، بدون آن‌که به این مساله توجه شود که به راستی این سیل عظیم فارغ‌التحصیلان رشته‌های مختلف تئاتر چه کنند.

«ما در کشورمان دانشجویان بسیار زیادی داریم که در رشتهء تئاتر عروسکی مشغول به تحصیل هستند‌، اگر حمایتی از این دانشجویان در جشنواره‌های تئاتر عروسکی و پس از تحصیل نشود‌، با کدام دلگرمی ‌دانشجویان می‌توانند به تولید تئاتر عروسکی بپردازند‌.»

این‌ها را هنگامه مفید داور این جشنواره در حالی به «سرمایه» می‌گوید که او نیز از کمبود بودجهء در نظر گرفته شده برای این جشنواره به شدت ناراحت و نگران به نظر می‌رسد، او تنها به این جمله بسنده می‌کند که در شرایط فعلی تنها عشق و علاقهء جوانان است که این هنر را زنده نگاه داشته است.

او اما به مساله دیگری نیز اشاره دارد: «حمایت دولت و مسوولان از جشنوارهء تئاتر عروسکی دانشجویان ضعیف است و علت این ضعف برگزاری جشنواره‌های متعدد در طول سال است هر چند که نمی‌توان حمایت‌های شهرداری را از جشنواره‌های تئاتر دانشجویی نادیده گرفت‌.»

با تمام این اوصاف می‌توان به این نتیجه رسید که بزرگ‌ترین مشکل جشنواره‌های دانشجویی به ویژه جشنوارهء تئاتر عروسکی دانشجویان، کمبود کمک هزینه است. نبود امکانات مالی به نحوهء برگزاری جشنواره خلل وارد می‌کند و طبیعی است تا زمانی که بودجهء کافی در اختیار دانشجویان قرار نگیرد، نمی‌توان یک جشنوارهء مفید برای تئاتر برگزار کرد.

گلزار محمدی که در دوره‌های قبل به عنوان دبیر جشنواره فعالیت کرده است، برگزاری این جشنواره را یک رویداد هزینه‌بر می‌داند که نیازمند پشتوانهء مالی خوبی است. او در عین حال اضافه می‌کند: «متولیان این جشنوارهء دانشگاه هنر و وزارت علوم هستند; بنابراین باید به نیازهای دانشجویان برگزارکننده و این جشنواره اهمیت دهند.»

و در این بین مهم‌ترین نکته فرصت و مکان محدود اجرا برای گروه‌های نمایش عروسکی است و این که در طول سال چند نمایش عروسکی روی صحنه می‌رود و سالن فردوسی به عنوان تنها سالن نمایش‌دهندهء آثار هنری در سال‌هایی که کار خود را آغاز کرده است، با چه رونقی روبه‌رو بوده است. انگار تنها بهروز غریب‌پور است که باز مانند همیشه به تنهایی بار تئاتر عروسکی ایران را به دوش می‌کشد و این مساله را یادآور می‌شود که ما هنوز هنری داریم با نام «تئاتر عروسکی» که روزگاری مهم‌ترین و شاید ملی‌ترین هنر ایران زمین بود و «مبارک» یکی از مهم‌ترین نمادهای سرزمین‌مان: «تا زمانی که دانشجو از امکانات و شرایط مناسبی برخوردار نباشد تا بتواند در طول سال تجربه‌های خوبی داشته باشد، چگونه می‌تواند در جشنواره آثار درخور توجهی ارایه کند؟»

غریب‌پور از آنچه تاکنون در این حوزه رخ داده است، چندان ناراضی نیست: «ما در دانشگاه‌ها افراد مستعد‌ی در زمینهء تئاتر عروسکی داریم و اگر به آنان بها داده شود، می‌توانند کارهای بزرگی ارایه دهند و جشنواره در شرایطی که به امکانات دانشجویی متصل باشد، می‌تواند اثرگذار باشد. اگر ما به دانشجویان امکانات بیش‌تری بدهیم و بهترین استا‌دان را در اختیارشان بگذاریم، قطعا ‌بهترین آثار در جشنواره‌های دانشجویی ارایه خواهد شد.»

انگار چاره‌ای برای تئاتر عرسکی نمانده است، جز آن‌که اقتصاد کار و اقتصاد درآمد در تولید تئاتر عروسکی در دانشگاه‌ها به طور جدی مورد بررسی قرار گیرد.

سمابابایی