استفاده علنی بعثی‌ها از جنگ افزار شیمیایی؟

رژیم بعثی عراق در ژوئیه ۱۹۸۲ از مواد اشک‌آور علیه نیروهای ایران استفاده کرد و در اوت ۱۹۸۳ هم شروع کرد به استفاده از ماده خردل.

رژیم بعثی عراق در ژوئیه ۱۹۸۲ از مواد اشک‌آور علیه نیروهای ایران استفاده کرد و در اوت ۱۹۸۳ هم شروع کرد به استفاده از ماده خردل. سال ۱۹۸۴، هواپیماهای عراق بمب‌هایی حاوی ماده محرک اعصاب روی سر سربازان ایران ریختند. این نخستین مورد آشکار و علنی استفاده یک کشور از گاز اعصاب در وضعیتی جنگی بود.

طی چند سال رژیم بعثی عراق توان تولید جنگ‌افزارهای شیمیایی‌اش را در داخل خاک خودش گسترش چشمگیری داد. بنا به برآوردها سی‌آی‌ای، عراق می‌توانست روزی دست‌کم دو تُن ماده خردل و روزی دو تُن ماده محرک اعصاب تولید کند. برآورد اخیر از موجودی انبارهای عراق، بالغ بر ۱۶۵ تُن ماده خردل و ۵۵ تُن ماده محرک اعصاب بود. این یعنی تعداد کل کشورهایی که توان تولید جنگ‌افزارهای شیمیایی تهاجمی داشتند، به عدد ۱۶ رسید. جدای از رشد این تعداد طی ۲۰ سال گذشته، در خود کشورهایی که توانایی تولید جنگ‌افزارهای شیمیایی تهاجمی داشتند، گذار از صنعتی شدن به سمت توسعه یافته بوده، عمدتا هم در خاورمیانه و شرق آسیا.

این ازدیاد در کنار اینکه جامعه جهانی آشکارا استفاده از جنگ‌افزارهای شیمیایی در منازعات محلی را تحمل می‌کند، این احتمال را بالا می‌برد که میزان استفاده از سلاح‌های شیمیایی در آینده زیاد‌تر هم بشود و کار ایالات متحده را برای رسیدن به یک معاهده [جهانی] کارآمد در مورد منع استفاده از سلاح‌های شیمیایی سخت کرد. به علاوه، این قضیه احتمال توسل به تروریسم و استفاده از آن را هم بالا می‌برد.

این توان عراقی‌ها مشخصا پرسش‌های مهمی را پیش می‌کشید. بعد از فروکش کردن جنگ با ایران، عراق با موجودی و توان تولید [سلاح‌های شیمیایی]اش چکار خواهد کرد؟ آیا عراق این مواد را به دوستان همسایه‌اش خواهد فروخت؟ آیا این کشور تحقیقاتش را روی تولید موادی پیچیده‌تر و سطح بالاتر یا دیگر سیستم‌های قابل‌استفاده معطوف خواهد کرد؟ می‌توان حتی به این هم فکر کرد عراق که چشم‌اندازی برای رسیدن به توان تولید سلاح‌های هسته‌ای نداشت، توانایی تولید [سلاح‌های شیمیایی] در خاک خودش را سنگ بنای مقاومتی در برابر تهدید اسرائیل می‌دید.

ترجمه: بهرنگ رجبی

منبع: پایگاه اینترنتی نشریه فارین پالیسی

اسناد سازمان سیا