در مسیر حمایت از ملت ها, مهمتر از دولت ها

ترکیه تا حد زیادی با تصمیمات درست و مسئولانه و به نفع تغییرات در خاورمیانه و به دور از ریا, محبوبیتی کم نظیر در منطقه و جهان یافته است

ترکیه تا حد زیادی با تصمیمات درست و مسئولانه و به نفع تغییرات در خاورمیانه و به دور از ریا، محبوبیتی کم نظیر در منطقه و جهان یافته است. با این همه، اگر از چالش های بزرگی که پیشرو دارد، غافل بماند، محبوبیت اش را پس از مدتی از دست خواهد داد. مهمترین نکته آن است که دولت ترکیه باید مهمتر از مشارکت مثبت با دول منطقه، حمایت عملی اش را از حقوق انسانی همه اقوام و ادیان به ثبوت رساند. کردها بزرگترین چالش ترکیه هستند و ترکیه می بایست عملیات نظامی بر علیه معدود چریک های کرد را پایان بخشد و به مذاکره رو آورد. انعطافی کوچک نسبت به رهبران کردهای زندانی، خواهید دید که تأثیر غیرقابل تصور بر رضایت مردم کرد خواهد داشت و امید به آینده ای بهتر را در ایشان بیدار خواهد کرد. فراموش نکنید که اگر ترکیه تنها از مخالفان کشورهای دیگر و اقوام و ادیانی که اینک در منطقه بیدار شده اند، حمایت کند، اما با مخالفان اش همان کند که سایر کشورها می کنند، به همین سرعتی که محبوب شده است، آن را از دست خواهد داد و اکثریت ملل منطقه به این نتیجه می رسند که سیاستمداران ترکیه همچون سایر حکومت ها، مخالفان خود را سرکوب و از مخالفان سایر کشورها حمایت می کنند. بنابراین، اهمیت این قضیه چند چندان است.

تاریخ گذشته پُر است از جنایت ها و محرومیت های مردم از اقوام و ادیان مختلف که بنا بر منافع شخصی یا عمومی و مصالح فردی، گروهی یا جمعی صورت گرفته است. ما گذشته را نمی توانیم تغییر دهیم، اما امروز قادریم تا با موضع گیری درست نسبت به اشتباهات، ظلم ها و جنایات گذشته، خود و دیگران را امیداور سازیم که در قرن بیست و یکم دیگر چنین فجایعی تکرار نخواهند شد. توجه کنیم که ما همواره وقتی برای جمع تصمیم گرفتیم و حتی اگر تصمیم درست یا به مصلحت بوده، چه بسا آن را به قیمت نادیده گرفتن اقلیت ها صورت دادیم، از این روی حتی نسبت به چنان تصمیمات مصلحت اندیشانه ای می بایست عذر خواهی کنیم.

ملل و ادیان مختلفی در خاورمیانه قربانی شده و می شوند و شما با عذر خواهی از ارمنیان قربانی در گذشته به مردم منطقه یاد می دهید، که پذیرش اشتباهات و حتی گناهان مان، نقطه ضعف نیست و نقطه ضعف بزرگ آنجاست که آنان را پنهان کنیم و چون اعتراف به اشتباهات و گناهان مورد تأکید همه ادیان الهی است، بیداری حقیقی یعنی این که هر کسی مسئولانه به رفتار خود بنگرد و آن را تصحیح کند و انگشت اتهام را نخست به سوی خود بگیرد و انگشتی که تنها بدنبال اتهام در دیگری می گردد، بیداری نیست، بلکه جهل مرکب است و از خفته گذشته، بلکه مرگ انسانیت است. شما به سیاستمداران سایر کشورهای منطقه یاد خواهید داد که همچون شما به صدای مردم شان گوش دهند و برای عدم مقبولیت خواسته های ولو اقلیت، تحریک های خارجی را بهانه نسازند و جهت تنبیه استقلال طلبان و حتی تجزیه طلبان، به گلوله و بمباران متوسل نشوند. این تصمیمتان از آن روی حیاتی است که مواضع درست اخیر شما، نوعی فرصت طلبی سیاستمداران تأویل نشود و حقوق مردم و اقلیت و رفتارهای انسانی و وجدان محور در سر لوحه کارهایتان باشد و این که بدنبال منافع کوته بینانه برای خود نیستید، بلکه در خاورمیانه، هدایت عصری جدید را بر عهده خود می دانید و پیش از دیگران نخست باید آن را برای خود ثابت کنید.

عضویت کامل ترکیه در اتحادیه اروپا نه به مصلحت شماست و نه باید هدف تان قرار گیرد. ترکیه باید از این ظرفیت جغرافیایی اش که هم آسیایی و هم اروپایی است، به نحو احسنت استفاده کند. عضویت کامل شما، ترکیه را به پذیرش محدودیت هایی ناگزیر می سازد که اینک تنها تاوان های اقتصادی اش را برای مردم برخی از کشورهای اتحادیه اروپا می بینید. عدم عضویت کامل به شما کمک می کند تا بتوانید از فواید آن سود جویید و چون عضو کامل نیستید، از نظر حقوقی قادر باشید که منفرداً تصمیماتی را بگیرید که متفاوت با محدودیت های اعضای اتحادیه بوده، اما به نفع مردم است. اقدامی که انگلستان با زیرکی تمام صورت داده و آن کشور بدون این که از نظر جغرافیایی از توان چنین انعطافی برخوردار باشد، با مذاکرات سیاسی، اتحادیه اروپا را متقاعد ساخت که این قابلیت را برای عبور از بحران های اقتصادی پیش رو داشته باشد. درضمن، ارتباط با اتحادیه اروپا را باید حفظ کرده و قوت بخشید و از تندروی در برخی اقدامات پرهیز کنید.

شما همان حقوقی را که برای مردم کرد کشورتان قائل شدید، می توانید انتظار داشته باشید، که ترک های قبرس نیز از آن بهره برند و برای شروع گفتگوها جهت پیوستن کامل بخش ترک نشین قبرس، پیشدستی را با انعطاف توأم سازید. چون هدف شما، نخست عدم الحاق قبرس به یونان در گذشته بوده که به این هدف تان رسیدید و دوم تأمین حقوق اقلیت ترک قبرس بوده، اما اینک با محدودیت هایی که بخش ترک نشین قبرس از آن رنج می برد، این هدف تان تأمین نشده و نخواهد شد، مگر این که به جای تنبیه و تهدید به انعطاف و مدارا و رسیدن گام به گام به جای پرش ناگهانی به سوی اهدافتان در قبرس حرکت کنید. می توانید مذاکرات جدید را برای یکپارچه سازی قبرس بدون پیش شرط عضویت بخش ترک نشین در اتحادیه اروپا شروع کنید. اقدامات تنبیهی برای امتیازات احتمالی بخش یونانی نشین قبرس را کنار گذاشته و از امتیازات آتی حمایت کنید، چون آن را به نفع آینده مشترک هر دو بخش قبرس می بینید. اقدامات عملی شما نشان خواهد داد که تا چه حد برای اهداف بعدی می توانیم برنامه ریزی کنیم.

دکتر کاوه احمدی علی آبادی

عضو هیئت علمی دانشگاه آبردین با رتبه پروفسوری

عضو جامعه شناسان بدون مرز