آموزش و آمیزش

گفت وگو با دکتر محمدرضا صفری نژاد درباره نقش آموزش در بهبود روابط زناشویی

تصمیم برای ازدواج و تشکیل خانواده، از حساس‌ترین تصمیم‌های دوران زندگی است که به بررسی، دقت و مشورت نیاز دارد. زندگی مشترک جزییات بسیاری دارد که تعداد محدودی از پسران و دختران از آن آگاهی دارند....

گاهی هم پسر و دختر دقیقا هدف خود از ازدواج را نمی‌دانند و پس از ازدواج به بسیاری از جزییات زندگی زناشویی و اهمیت آن پی می‌برند و گرفتار مشکلاتی می‌شوند که حل آنها به سادگی امکان‌پذیر نیست. دکتر محمدرضا صفری‌نژاد، رییس انجمن سلامت خانواده و استاد دانشگاه معتقد است گاهی فقط با آموزش‌های مختصر و چند جلسه صحبت با طرفین، مشکلات بغرنج به‌سادگی قابل‌حل هستند.

▪ آگاهی مردم جامعه از مفهوم روابط زناشویی سالم چه تاثیراتی می‌تواند بر زندگی آنها داشته باشد؟

بررسی پرونده‌های متعدد زن و شوهرها در مرحله طلاق که از پزشک قانونی برای اظهارنظر ارجاع می‌شوند، نشان می‌دهد با دادن آگاهی مختصر به این افراد، در بیشتر موارد می‌توان آنها را از طلاق منصرف کرد. یکی از دلایل شیوع بیماری‌هایی مانند ایدز، سرطان گردن رحم، سوءاستفاده‌های جنسی، تجاوز و آزار جنسی و... نداشتن آگاهی درباره مسائل جنسی و روابط زناشویی سالم است. نیاز جنسی هم در زن و هم مرد وجود دارد و باید با روش‌های صحیح به آن پاسخ داده شود ولی گاهی بنابر دلایلی، علاوه بر اینکه آگاهی کافی درباره این نیازها وجود ندارد، پاسخی به آنها نیز داده نمی‌شود و بنیان و اساس خانواده دچار تزلزل می‌شود. درحالی که گاهی با یک مشاوره یا درمان‌های ساده می‌توان این مشکلات را برطرف کرد.

▪ البته با توجه به تغییر و تحولات سریع اجتماعی، در ۲ دهه اخیر نگرش در مورد روابط زناشویی دچار تغییر شده است.

بله، رویکردهای علمی به مشکلات زناشویی از ۲ دهه پیش تاکنون تحول وسیعی داشته و اخیرا نگرش‌هایی مطرح می‌شوند که توجه به آنها باعث استحکام زندگی زناشویی می‌شود. هدف از این نوع نگرش‌ها، بهبود ارتباط، ایجاد مهارت‌ها برای حل مشکلات جنسی، افزایش رفتارهای مثبت و خوشایند و ایجاد تغییر در الگوهای زیانبخش یا مخدوش فکری است. علم پزشکی امروزه درصدد پیدا کردن راه‌هایی برای جلوگیری از تشدید تعارض‌های تخریبی و تغییر الگوهای رفتاری است که باعث ایجاد اختلافات زناشویی می‌شوند.

▪ زندگی اجتماعی به شیوه امروزی چقدر روابط زناشویی زوج‌ها را تحت‌تاثیر قرار داده؟

در این دوران، دگرگونی‌ها آنقدر سریع روی می‌دهند که گاهی پژوهشگران متخصص نمی‌توانند با آن همگام شوند. تحولات فکری و اجتماعی امروز، پیشرفت‌ها در زمینه‌های مختلف، عقاید، علایق و نگرش‌ها بسیاری از جنبه‌های زندگی انسان‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد، به‌گونه‌ای که امروزه انتظار و خواسته‌های زن و شوهر از یکدیگر و چگونگی کیفیت زندگی بسیار متفاوت شده است. بسیاری از مشکلات زوج‌ها ناشی از ارضانشدن صحیح میل جنسی و ناآگاهی در مورد مسایل جنسی است. نداشتن شناخت صحیح از مسائل جنسی و درمان نشدن صحیح مشکلات و اختلال‌های جنسی باعث بسیاری از کمبود‌های فردی، نابسامانی‌های اجتماعی و اختلاف‌های خانوادگی می‌شود. برای جلوگیری از ‌پاشیدگی کانون‌ گرم خانواده، تباهی و انحطاط اخلاقیات انسانی، آگاهی از ماهیت غرایز جنسی و راه‌های صحیح مقابله با مشکلات موجود در روابط زن و شوهر لازم است.

▪ ریشه‌یابی تعارض‌های جنسی نشان می‌دهد بسیاری از جوانان قبل از ازدواج، آموزش درستی در این مورد ندیده‌اند و حتی سیستم‌های آموزشی، خانواده و رسانه‌ها هم در اطلاع‌رسانی در این زمینه هیچ کمکی نکرده‌اند. برای حل این مشکل چه باید کرد؟

متاسفانه بیشتر مشکلات زناشویی ناشی از ناآگاهی و آموزش ناکافی و نادرست است. فقدان مهارت و آگاهی از روش حل مشکل، باعث می‌شود نزاع‌ها و مشکلات حل‌نشده باقی بمانند و رفته‌رفته مشکلات دیگری ایجاد شود. از سوی دیگر، طرفین ممکن است نیازهای جدید و مختلفی داشته باشند که طرف مقابلشان هنوز یاد نگرفته آنها را برآورده کند. این مشکلات اگر به‌موقع در چارچوب خانواده حل نشوند، ممکن است به‌صورت رفتارهای ناهنجار، بی‌توجهی و مشاجره تظاهر پیدا کنند به همین دلیل است که توصیه می‌شود سطح آگاهی‌های زوج بالا برود و برخی از این اطلاعات به‌وسیله آنها به فرزندانشان منتقل شود. امروزه ثابت‌شده دادن آگاهی‌ها و آموزش‌های سالم و درست به جوانان، در پیشگیری از برخی معضلات بهداشتی، روانی و تربیتی و خانوادگی موثر است. بدون شک رسانه‌های همگانی مانند نشریات، رادیو و تلویزیون، مراکز آموزشی (دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها) و وزارتخانه‌هایی مانند بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فرهنگ و ارشاد اسلامی و آموزش و پرورش نیز نقش بسزایی در این زمینه دارند و امید است برنامه‌هایی را در قالب آموزش ارائه دهند.

▪ اختلال در روابط زناشویی تا چه حد زندگی مشترک را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؟

گاهی زن و شوهر در نخستین سال‌های زندگی مشترک با شکست‌ و ناکامی روبرو می‌شوند که اغلب ناشی از ناآگاهی از استعداد‌های ذاتی و نهفته در وجود یک زن و مرد و درک نادرست از مسایل زناشویی است. این مشکلات ابتدا باعث افسردگی، اضطراب، بدرفتاری و به‌تدریج در صورت برطرف‌نشدن، به رفتارهای خشن و تند و سرانجام به جدایی منجر می‌شود. علاوه بر این، اختلال‌های جنسی هم باعث از هم پاشیدن کانون خانواده می‌شود، درحالی که بسیاری از این مشکلات قابل‌حل هستند. درمان اختلال‌ها و مشکلات جنسی بر پایه تجویز دارو، انجام عمل جراحی، آموزش و مشاوره است. مهم‌ترین نکته این است که درمانگر به تشخیص صحیح برسد و اقدام صحیح انجام دهد. در درمان زوج مبتلا به مشکلات در روابط زناشویی، سعی می‌شود عوامل زمینه‌ساز، عوامل آشکارساز و عوامل تداوم‌بخش شناسایی شوند و از بین بروند. گاهی اینکه طرفین بتوانند مشکلات خود را درک کنند، باعث حل مشکل می‌شود. آموزش هم از دیگر جنبه‌های بسیار مهم درمان مشکلات زناشویی است. نداشتن اطلاعات یا آموزش نادرست، اغلب از عوامل مهم ایجاد اختلال‌های جنسی هستند. امروزه در کلینیک‌های مشکلات جنسی، متناسب با سطح تحصیلی و نیازهای زوج برنامه‌ریزی و آموزش‌های لازم داده می‌شود.

▪ توصیه شما به زن و شوهرهایی که رابطه زناشویی‌شان دچار مشکل می‌شود، چیست؟

برای حل این مشکل حتما باید به متخصص مراجعه کرد. متاسفانه برخی افراد دچار مشکل، یا اصلا به پزشک مراجعه نمی‌کنند یا سراغ افراد سودجو و غیرمطلع می‌روند درنتیجه با مشکلات بیشتری مواجه می‌شوند. همسران باید توجه داشته باشند که در زندگی زناشویی نمی‌توان حقایق را نادیده گرفت یا آنها را پنهان کرد. این کار فریب‌دادن خود است بنابراین باید صریح و واقع‌بین بود.

راضیه پاشایی