چقدرشبیه فرشته ها شدی

رمضان , ماه پرواز از قفس

ماه مبارک رمضان شهر الله و ضیافت الله است. این ماه گرانقدرترین ماه سال و سرشار از خیرات و برکات است. زیرا ماهی است که نزول آیات قرآن فضای آن را عطرآگین ساخته است و درهای رحمت الهی به روی بندگان گشوده می‌شود و فرشتگان الهی نازل می‌شوند، تا دلها را تطهیر کنند و آلودگی را بزدایند و نور و روشنایی برپاکنند و شیاطین، در بند و زنجیرند و عوامل فساد و تباهی به شدت تضعیف می‌شود تا هرکس هرچه می‌تواند به اصلاح شخصیت خود بپردازد و صفا و معنویت کسب کند و با عبادت و دعا و تقرب الی‌الله نفس خویش را از اسارت دنیا برهاند و درنتیجه به فوز و فلاح نائل آید.

روزه‌دار در این ماه بسان پرنده‌ای است که می‌تواند به لطف و توفیق و مددالهی از زندان و قفس دلبستگی‌ها و تمایلات و مشتهیات نفسانی رهایی یابد و برای تمام ایام زندگی، خود را از این زندان آزاد نماید و در تمامی دقایق و ساعات، شبها و روزهای این ماه مخصوصاً شبهای قدر برای خود زمینه‌سازی نماید تا دنیا و عقبای خویش را آباد و خالی از سیاهی نماید.

از قرآن کریم چنین استفاده می‌شود که عبادت، مقدمه رسیدن به تقوا است و آن عبادتی که در انسان تقوا ایجاد نکند عبادت نیست: «یا ایهاالناس اعبدوا ربکم الذی خلقکم و الذین من قبلکم لعلکم تتقون» (۱) با توجه به این آیه کریمه اگر «لعلکم تتقون» غایت برای «خلقکم» قرار گیرد تقوای الهی هدف خلقت است و اگر «لعلکم» غایت برای «اعبدوا» قرار گیرد هدف از عبادت رسیدن به تقوای الهی است. هرچند دو احتمال مانعه الجمع نمی‌باشد پس تقوای الهی غایت و هدف برای رسیدن به کنه عبادات و رسیدن به هدف خلقت است. تقوا از مصدر «وقایه» و به معنای حفظ و نگهداری یک چیز است از عواملی که به آن آسیب می‌رساند «هی حفظ الشیء مما یؤذیه و یضره»(۲) انسان به واسطه تقوا قدرت پیدا می‌کند تا جوارح مانند دست و زبان خود را حفظ نماید و حتی جوانح و باطن خود مانند فکر و خیال را هم حفظ و کنترل نماید و بیان شیوای قرآن، تقوا توشه قیامت(۳) و سبب جلب لطف مخصوص خدا(۴) و قبولی اعمال(۵) رستگاری(۶)، به مقام امین رسیدن،(۷) نجات از جهنم(۸) و گرامی‌ترین مردم در نزد خدا شدن(۹). و در میان عباداتی که سبب رسیدن به تقوای الهی می‌شود «روزه» جایگاه بسیار مهمی دارد در سوره مبارکه بقره آیه۱۸۳ خداوند متعال تقوا را غایت روزه‌داری معرفی می‌فرماید «یا ایهالذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی‌الذین من قبلکم لعلکم تتقون».

بیان چند نکته در مورد آیه:

۱) قرآن کریم در تبیین احکام الهی از شیوه تخاطب استفاده می‌کند تا انسان در برابر آن حکم احساس مسئولیت نماید. خطاب روزه در آیه شریفه با «یا ایهالذین آمنوا» شروع شده است و این نوع خطاب‌ها به انسان شخصیت معنوی اعطا می‌نماید و در انسان روحیه تعهد و تعبد تزریق می‌نماید و خطاب مؤمن برای انسان لذت حضور در درگاه ربوبی را ایجاد می‌نماید تا هنگام عبادت حتی عبادات به ظاهر دشوار و سخت در انسان خستگی نمایان نشود از همین رو وجود نازنین امام صادق‌(ع) می‌فرمایند: «لذتی که در ندای الهی است خستگی و رنج عبادت را برطرف می‌کند» «لذه ما فی‌النداء ازال تعب العباده و العنا»(۱۰) و از آداب تلاوت قرآن این است که هنگام شنیدن خطاب «یاایهاالذین آمنوا» شخص قاری «لبیک» بگوید.

۲) صیام، از ماده صوم؛ در اصل لغت خودداری از انجام کاری است، خوردن باشد یا سخن گفتن و یا راه رفتن به همین جهت به اسبی که از حرکت یا از علت خوردن خودداری کند «صائم» اطلاق می‌شود و باد راکد را «صوم» خوانده‌اند و صوم در اصطلاح شریعت خودداری کردن از کارهای معینی است با قصد قربت. ولی همه تعاریف وجه مشترک دارند و آن اینکه صوم یک عبادتی است که مکلف ساعاتی از روز را در ایامی خاص امساک می‌کند و مفطرات را به خاطر قرب الی‌الله ترک می‌نماید و خودداری می‌کند از کارهایی که دل انسان به آن مشتاق است.

۳) روزه در ادیان دیگر:

طبق نص صریح قرآن روزه و روزه‌داری در ادیان قبل از اسلام نیز وجود داشته است «کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم». انبیا از حضرت آدم تا خاتم(ص) مأمور به روزه‌داری بوده‌اند و در روایت نبوی(ص) که حضرت در مناظره با مرد یهودی چنین می‌فرمایند که:هنگامی که حضرت آدم از آن شجره منهیه خورد به مدت ۳۰ روز آن طعام در شکم وی وجود داشت و خداوند بر او و ذریه‌اش ۳۰ روزه را فرض نموده است و اینها شب‌ها مجاز به اکل و شرب می‌باشد، کرم تفضل از جانب خداوند می‌باشد. (۱۱) و از شواهد تاریخی چنین استفاده می‌شود که در دین حضرت مسیح و دین یهود نیز بحث روزه‌داری مطرح بوده است و آنها به خاطر انجام جرم یا گناهی که مرتکب می‌شوند برای خاموش شدن خشم خدایانشان روزه می‌گرفتند و یا هنگامی که درخواست یا حاجتی داشتند روزه می‌گرفتند. در واقع با روزه با خداوندشان مبادله و معامله می‌کردند ولی دیدگاه اسلام از صوم مبادله و یا معامله نیست.

۴) شباهت صائم به فرشته

روزه پیش از وجوب در ادیان الهی انگیزه فطری انسان نیز می‌باشد زیرا بشر کمال و تعالی‌طلب هیچگاه دوست ندارد در سطح حیوانات قرار گیرد و از مقام عالی و الهی شدن به درجه بهینه شدن برسد و محکوم به تمایلات و شهوات شود و در این بین روزه را وسیله‌ای در برابر اینگونه تمایلات شناخته تا خود را برتر از حیوانات قرار دهد و حتی بالاتر از آن به وسیله صوم خود را شبیه به فرشته نماید.(۱۲)

روزه گرفتن قوای شهوی و غضبی را می‌کشد و وقتی این دو مانع شکسته شود عقل شکوفا می‌شود و به سبب کشته شدن شهوت و غضب و شکوفا شدن عقل انسان به معارف ربانی راه پیدا می‌کند و در این حال به اوج تشبه به فرشته می‌رسد و در نتیجه بسیار از معارف برای او حل می‌شود و دیگر از برهان و استدلال بی‌نیاز است و برای او دلیل آوردن برای وجود بهشت و جهنم لغو است، چرا که او آتش جهنم و بهشت را می‌بیند «هم و الجنه کمن قد راها» «هم و النار کمن قدراها»(۱۳)

آیه شریفه وعده می‌دهد که غایت روزه‌داری تقوا است و در آیه دیگر ثمره تقوا را فرقان (فهم فرق حق از باطل) بیان می‌کند.

«ان تتقوا یجعل لکم فرقاناً»(۱۴)

پس خداوند به روزه‌داران فرقان می‌دهد یعنی نوری می‌دهد که حق را از باطل تشخیص دهد.

پی نوشت ها در روزنامه موجود است