نگاهی به انتخابات مجلس نهم و چالش های پیش رو

چهار سال گذشت و دوباره تلاش و رقابت برای موفقیت در ماراتن نفس گیر انتخابات مجلس شورای اسلامی به منظور رسیدن به کرسی های بهارستان آرام آرام شروع شده است

چهار سال گذشت و دوباره تلاش و رقابت برای موفقیت در ماراتن نفس گیر انتخابات مجلس شورای اسلامی به منظور رسیدن به کرسی های بهارستان آرام آرام شروع شده است. تب و تاب انتخابات مجلس نهم نه تنها سیاستمداران و تریبون های رسمی و غیر رسمی جامعه را به تکاپو و اظهار نظر و تحلیل های متفاوت واداشته است بلکه این مباحث و هیجان ناشی از آن در لایه های میانی و پایین دستی جامعه بسیار پر طرفدار دیده میشودو هر کسی در هر سطحی سعی در بیان دیدگاه های خود در خصوص انتخابات مجلس شورای اسلامی را دارد.رهبر معظم انقلاب حضرت آیت الله خامنه ای در نماز عید فطر در بحث انتخابات از کلمه چالش برانگیز استفاده نمودند ایشان بیان فرمودند: «امسال ما در آخر سال، انتخابات را داریم. انتخابات همیشه در کشور ما تا حدودی یک حادثه‌ی چالش‌برانگیز است.»حال در این مجال سعی داریم برای پرهیز از چالش انگیز شدن انتخابات نگاهی داشته باشیم به برخی مسایل مهم در این خصوص تا مسولان با برنامه ریزی درست شرایطی فراهم نمایند که انتخابات مجلس نهم بدون دغدغه و هر گونه حاشیه و چالش جدی برگزار گردد.زیرا مسولان برگزاری انتخابات با شناخت این موارد که البته چالش برانگیز و حساس هستند میتوانند به خواسته رهبر انقلاب بهتر جامه عمل بپوشانند.چه بسا اگر ادعا کنیم هیچ مسئله مهم و حساسی وجود ندارد تنها پاک کردن صورت مسئله است و مشکل همچنان به قوت خود باقی خواهد بود.

شاید بتوان گفت ، موارد و شرایطی که در ادامه بحث خواهد آمد حضور مردم در پای صندوق های رای در این مرحله را به جریانی متفاوت از دیگر انتخابات هایی تبدیل نموده است که در سه دهه گذشته تاریخ جمهوری اسلامی ایران برگزار شده است. در این انتخابات التهاب جامعه بالاست و نبض سیاسی مردم برای شرکت درتحلیل های تخصصی و گاها سطحی با محوریت انتخابات مجلس نهم ، بسیار تند تر ازسالهای گذشته میزند. به نوعی میتوان گفت در آستانه ورود به فاز انتخابات مجلس نهم ، درجامعه جوان و جویای حقیت ایران اسلامی ، مسایلی در حواشی این رخداد مهم که به نوعی دوست و دشمن منتظر دیدین نحوه برخورد مجریان انتخاباتی و بازخورد آن در جامعه هستند وجود دارد . دلسوزان نظام میتوانند این چالشها را به فرصت هایی بی بدیل برای نظام ، با شنیدن صدای اقشار مختلف جامعه با هر دیدگاه سیاسی که در محدوده قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به فعالیت میپردازند ، بدل نمایند.اما آنچه که امرزوه شاهد آن هستیم چندگانگی تصمیم گیری بر سر نحوه برخورد با این مسائل و در نهایت تبدیل این چالشها به فرصت های مورد اشاره است و بیم آن میرود که زمان تصمیم گیری درست و اصولی سپری شود و اصل را که همانا حضور حداکثری و مشارکت بالای جامعه در انتخابات است را فدای فرع که پیروزی حزب یا گروه خاصی است، بی توجه به آنچه که مصلحت چیست و راه حل کدام است، نماییم .

از دیدگاه سیاسیون انتخابات مجلس نهم به دلایل متعدد از اهمیت بالایی برخوردار است که به نوعی این دلایل خود همان مسایلی هستند که میتواند چالش برانگیز شوند. بنابراین:

مهمترین بحث این است که انتخابات مجلس شورای اسلامی در این دوره، اولین انتخاباتی است که بعد از جریان انتخابات پرشور ریاست جمهوری ۸۸ که با جنجال و مشکلاتی همراه بود در حال شکل گیری است . همه خوب میدانیم که حضور مردم در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ رکورد تازه و نوینی را در شرکت آحاد جامعه ، خصوصا جوانان به ثبت رساند. قبل از انتخابات و ۱۵ روز تبلیغات رسمی نامزدهای مورد تایید شورای نگهبان ، جامعه ایران بالاخص جامعه جوان و قشر تحصیلکرده فضایی را احساس کرد که در چند سال اخیر بی مانند بود. آزادی بیان ، میتینگ های پر استقبال ، سخنرانی های پرشور و بی نظیر و در یک کلام فضای رسانه ای تقریبا آزاد و بدور از سانسورهای عادی و مناظره های آنچنانی تلویزیونی و... همه و همه از ویژگی های این چند روزی بود که تا برگزاری انتخابات باقی مانده بود.نکته ای که این انتخابات داشت و آن اینکه با وجود باز بودن فضای جامعه ، غیر از بحث مناظره های تلویزیونی و حرمت شکنی های صورت گرفته ، انصافا مردم و فعالین ستادهای انتخاباتی احترام طرف مقابل ، مسولین نظام و خطوط قرمز را رعایت میکردند و در برخی مکانهای دو ستاد رقیب در همسایگی هم بدون مزاحمت برای دیگری به فعالیت انتخاباتی میپرداختند. متاسفانه این لذت حضور حداکثری بر مردم ناگوار شد و چالشی جدی بوجود آمد . یک طرف به نتیجه انتخابات معترض بودند و گروهی در حال جشن پیروزی و به طور قطع برخی دلایل این مهم از مناظره های انتخاباتی و سرعت اعلام آرا و ... نشات میگرفت ، که کاش اینگونه نمیشد. در این میان جا داشت گروه اول با دلیل و برهان قاطع قانع شوند و گرو ه دوم با توجه به شرایط حساس ایجاد شده از برخی اظهار نظرهای تحریک کننده برحذر میشدند. اما اینگونه نشد و شاهد بوده و هستیم که از آن زمان تا امروز هم پس لرزهای حوادث آن جریان بر این انتخابات هم سایه افکنده است و طرفین هنوز برای هم شاخ و شانه میکشند نه گروه اول قانع شده اند و نه گروه دوم برحذر از اظهار نظرهای تحریک کننده . حال که انتخابات دیگری در راه است بهتر است مسولین برگزاری انتخابات با بررسی مسایل ایجاد کننده آن چالش بزرگ و جلوگیری از تکرار آنها با شفاف سازی همه مردم را برای حضور آماده سازند. داشتن تجربه چنین انتخاباتی میتواند برای انتخابات مجلس نهم راه گشا باشد . پیامبر (ص) میفرمایند: مومن دو بار از یک سوراخ گزیده نمیشود. در این انتخابات مسولین برگزاری از شورای محترم نگهبان و هیات های نظارت گرفته تا مجریان باید به مانند همان مومنی باشند که دوبار از یک سوراخ گزیده نمیشود و تجربه هر چند تلخ حوادث و تبعات انتخابات ریاست جمهوری را به عنوان برنامه ای برای جلوگیری از چالش دیگری در این انتخابات به کار گیرند . زیرا حرکتی غیر از این خلاف نظر مقام معظم رهبری مبنی بر جلوگیری از چالشی شدن انتخابات و به خطر انداختن منافع ملی است .

مورد دیگر که بدون شک مهم ارزیابی میگردد ، بررسی وضعیت و خواسته های اصلاح طلبان درانتخابات مجلس نهم است ،کسانی که تا انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ در تمام انتخابات برگزار شده ، یک پای قضیه بوده اند و وجود آنها در عرصه انتخابات تا آن زمان یکی از عوامل اتحاد اصولگرایان در عین اختلاف های جدی ، بوده است. در این انتخابات تا زمان نوشتن این تحلیل اصلاحطلبان تحرک آنچنانی از خویش برای شرکت در انتخابات نشان نداده اند و تنها سخنان و کف شرایط اعلام شده از جانب سید محمد خاتمی رییس جمهور پیشین و لیدر اصلاح طلبان گاها از زبان دیگر هواداران این طیف سیاسی متنفذ زمزمه میشود. با توجه به اینکه جریان مقابل اصلاحطلبان یعنی اصولگرایان تمام مراحل انتخابات را از زمان ثبت نام و تایید صلاحیت ها تا برگزاری و اعلام نتیجه یکدست در اختیار دارندکار این گروه متنفذ سیاسی برای فعالیت انتخاباتی تا حدودی با موانعی جدی روبروست. عکس العملی شفاف، رسمی و روشنی تا کنون نسبت به سخنان سید محمد خاتمی از از اردوی اصولگرایان دیده نشده است و تنها برخی افراد همچون ،دبیر شورای نگهبان آیت الله جنتی در مخالفت و باهنر نماینده اصولگرای مجلس در موافقت ضمنی نه کلی مطرح شده است که به دلیل اینکه سخن آقای باهنر از پشتوانه قوی در کانونهای تصمیم گیری انتخابات برخوردار نیست به یک تحلیل شخصی برآورد شده است. در صحبت هایی که از سخنگوی شورای نگهبان آقای کدخدایی که مرجع رسمی نظرات نهایی اعضای شورای نگهبان است ، در رسانه ها منتشر میگردد و میشود گفت که مخاطب او اصلاح طلبان هستند ، مثلا همین سخنی که چند روز پیش در رسانه ها منتشر شد با این مضمون که در رد یا تایید صلاحیت ها وابستگی حزبی کاندیداها ملاک نخواهد بود و دیگر سخنان وی ، اینگونه استنباط میشود که تصمیم نهایی برای به میدان کشیدن اصلاح طلبان قوی تر از سخنان دبیر شورای نگهبان آیت الله جنتی که چندی پیش در نماز جمعه تهران گفته بود اصلا نیازی نیست اصلاح طلبان در انتخابات شرکت کنند، میباشد.اما بنده معتقدم بر سر چگونه شرکت کردن و نحوه ورود اصلاح طلبان هنوز توافقی صورت نگرفته است ولی آنچه هویداست ، این است که سیستم مجریان برگزاری انتخابات خصوصا شورای نگهبان سعی دارد اصلاح طلبان را به صورت مستقل وارد میدان انتخابات مجلس نهم سازند.اگر شورای نگهبان و اصولگرایان در این هدف موفق شوند ، اردوی اصلاح طلبان هم دو شقه خواهد شد، گروهی که با پایبندی به سخنان سید محمد خاتمی و شروط وی مبنی بر آزادی زندانیان و برداشتن حصر و... تضمین انتخابات سالم و ... تا روشن شدن وضعیت این کف خواسته ها منتظر خواهند ماند و اگر زمان مورد نیاز برای مطرح کردن و اجماع اصلاح طلبان از دست برود گمان شرکت نکردن آنها قوی تر خواهد بود و گروهی دیگر از اصلاح طلبان که با قبول همین شرایط پای در عرصه انتخابات میگذارند و تا قبل از تایید صلاحیت ها به صورت مستقل و پس از آن با تابلو اصلاح طلبی خود را در معرض انتخاب شوندگی قرار میدهند . حالا چه میزان این افراد بتوانند هواداران اصلاحات را به میدان انتخابات بیاورند معلوم نیست اما امیدواریم تا زمان باقی است فضای جامعه با دوراندیشی مسولان نظام شرایطی ایجاد شود که اصلاح طلبان یکدست نه تعدادی اندک هم حضوری فعال و موثر داشته باشند زیرا اگر ملاک میزان شرکت کنندگان درانتخابات گذشته باشد ، هواداران این جریان بسیار قابل ملاحظه هستند و نمیتوان به سادگی از کنار آنها گذشت.

مورد دیگر که حساسیت انتخابات مجلس نهم را افزایش داده است اختلاف بر سر وحدت در جریان اصولگرایی و شکاف ایجاده شده در این شاخه فعال سیاسی است.چیزی که ظاهرا قابل لمس است این است که سهم خواهی در این جریان به شدت قوی است و امیدی به اتحاد کامل و مورد نظر بر سر تقسیم کرسی ها دیده نمیشود و یاران نزدیک دولت با محوریت آقای مشایی که در ادبیات سیاسی ایران به جریان انحرافی معروفند، در کانالی جداگانه خود را برای رسیدن به بهارستان با شرکت مهره های نه چندان شناخته شده آماده نموده اند زیرا تحلیل آنها این است که برای گذشتن از سد شورای نگهبان که در تریبونهای رسمی و غیر رسمی شاهد تهدید به رد صلاحیت وابستگان به این تفکر از آنها هستیم ، این مهره های نه چندان تابلو! میتوانند با چراغ خاموش خود را در میان کاندیداهای تایید صلاحیت شده ببینید و بعد از آن با قرار دادن امکانات و ... میتوان به راحتی شاهد ورود بخش عظیمی از این طیف به مجلس نهم باشیم ازطرفی ،از نظر جریان اصولگرایی رسیدن پای این تفکر به مجلس شورای اسلامی خطرناکتر از دیگر جریانهای سیاسی موجود است.اصولگریان با پذیرش نقش آیت الله مهدوی کنی به عنوان لیدر و هماهنگ کننده این جریان سعی دارند لیست های انتخاباتی را به گونه ای چینش کنند که از مهره های جریان انحرافی در آنها نباشد و به بیانی برنامه اصلی آنها به حاشیه راندن این جریان در انتخابات مجلس نهم است. اما از طرفی ، رسیدن به بهارستان راز بقای این جریان سیاسی است زیرا با استفاده از اهرم قدرتمند مجلس در صورت داشتن فراکسیونی قوی و قابل ملاحظه میتوانند بقای سیاسی خود را تضمین نمایند.حتی در اخبار نیمه رسمی از لابلای صحبت های برخی نمایندگان طیف اصولگرایی اشاراتی به تلاش این جریان برای رسیدن به ۱۵۰ کرسی مجلس نهم میشود که تا چه میزان صحت داشته باشد معلوم نیست.اما آنچه که معلوم است این جریان تمام قدرت و امکانات لجستیکی خود را برای رسیدن به بهارستان به کار خواهند گرفت . این جریان در فضای رسانه ای نوشتاری و مجازی هم به شدت فعال است و منتقدین را تهدید به داشتن و انتشار ۱۴۰ هزار برگ سند از ۳۱۴ نفر نموده است که نمونه آن تا کنون در خصوص دو تن از نمایندگان جریان اصولگرایی درمجلس هشتم ، آقایان احمد توکلی و علیرضا زاکانی از منتقدین دولت به واقعیت پیوسته است.حال سوال اینجاست ، با توجه به منفک شدن این جریان از دل اصولگرایان و شناختی که آنها ازکم کیف فعالیت این دوستان قدیمی خود در جریان انتخابات های گذشته دارند و اینکه بخش سرنوشت ساز برگزاری انتخابات در دست برخی( نه همه ی آنها )، از نزدیکان این افراد است آیا باید هشدارهای آنها را مبنی بر دست بردن در نتایج انتخابات را تا حدودی جدی گرفت یا خیر؟ که اگر اینگونه باشد چالشی جدی در مقابل انتخابات مجلس نهم به چشم میخورد و توجه و دقت نظر دلسوزان نظام خصوصا رهبر معظم انقلاب به شدت احساس میشود تا با نهیب زدن بر این افراد از اعمال خلاف قانون و ... پرهیز کنند و چالشی را که احتمال ایجاد آن وجود دارد در نطفه خفه گردد.

در کنار موارد یاد شده بالا که بیشتر به جریان برگزاری انتخابات و حواشی آن مربوط میشد دو مورد هم به مسایلی اختصاص دارد که پس از اعلام نتایج و تشکیل مجلس نهم خود نمایی میکنند ، مورد اول حوادث انقلابات موسوم به بهار عربی خونین دردولتهای دیکتاتور خاورمیانه است .تحولاتی اساسی که باعث جابجایی و تغییرات گسترده و البته پرهزینه از لحاظ انسانی و مادی ، در سیستم نظام های حکومتی کشورهایی همچون تونس، مصر ، لیبی ، یمن ، بحرین و سوریه گشته یا در آینده خواهد شد که این تحولات ریشه ای ، خاورمیانه جدیدی را در حال شکل دادن است خاورمیانه ای که متاسفانه یادآور قرن نوزدهم میلادی باویژگی گسترش استعمار اما در قالب و شیوه دیگری است.حال خدای ناخواسته اگر برنامه ریزی انتخاباتی مجلس نهم به گونه ای باشد که حضور ملت همیشه در صحنه ،کمرنگ باشند گناهی نابخشودنی برای مسببین آن خواهد بود. ملت ایران به تواتر نشان داده است ملتی آگاه و فهیم و زمان سنج هستند و هیچگاه اجازه نخواهند داد دشمنان قسم خورده این نظام، در امورات سیاسی و ... آنها دخالتی داشته باشد حال در شرایطی که این کشورها نیز که از این جریانات بهار عربی اطلاع کافی دارند و خود درگیر و متنفع از آن هستند ، گل آلود شدن اوضاع را در کشور مابه نفع خود میدانند و با اهرم های فشار و تحریم های مختلف به بهانه فعالیت مسالمت آمیزجمهوری اسلامی ایران دربحث انرژی هسته ای آمالهای قلبی خود را در گذشته نشان داده و در حال حاضر نیز در حال شاخ و شانه کشیدن برای ما هستند ، به شدت به انتخابات مجلس نهم چشم دوخته اند تا شاید حضور کم رنگ ملت ایران روغن در چراغدان آنها بریزد و بار دیگر با دمیدن در بوق و شیپور تروریسم و خطر تسلیحات نظامی نداشته اتمی ایران و با یارگیری برای رسیدن به اهداف شوم خود کشور را با چالش بزرگتری مواجه سازند.بهترین اهرم دفاعی در برابر این هجمه سنگین تضمین نظام با حضور میلیونی و حداکثری است زیرا انتخابات به عنوان مظهر مردمسالاری و نماد مشروعیت حکومت ها در جهان مطرح بوده و برنامه ریزی کشورهای استکبار همچون ایالات متحده امریکا برای ضربه زدن بر حکومتهایی که در مسیر برنامه های آنها حرکت نمیکنند ، بر اساس میزان همین مشارکتها و حضور های مردمی صورت میگیرد.

مبحث آخر و بسیار مهم به بعد از تشکیل مجلس نهم باز میگردد و آن هم بیانات رهبر معظم انقلاب حضرت ایت الله خامنه ای در جریان سفر ایشان به کرمانشاه و سخنرانی در جمع دانشجویان با موضوع تغییر سیستم اداره جامعه از ریاستی به پارلمانی یا به کلامی آشکار تر تغییر شیوه انتخاب رییس جمهور از مستقیم و با رای مردم، به غیر مستقیم با رای منتخبین مردم یعنی نمایندگان است .

زیرا بر اساس دیدگاه های مطرح شده از جانب نمایندگان مجلس و دیگر صاحبنظران متنفذ در تایید سخنان رهبر انقلاب بعید نیست آینده دور مورد نظر رهبر معظم انقلاب ، نزدیک گردد و مجلس نهم مجلسی باشد که به نمایندگی از مردم رییس دولت و قوه مجریه را پس ازطی مراحل قانونی تعیین نماید و اجازه تشکیل کابینه را به وی بدهد و از این پس در کنار به دست آوردن قدرت بیشتر ، نقش نظارتی خود را به مراتب بالاتر ببرد. در حال حاضر رییس جمهور منتخب با رای مستقیم ملت است و ایشان به واسطه همین رای مردم و اصل تفکیک قوا ،خود را در مقابل برخی تصمیمیات مجلس دست بسته نمیداند حتی گاها در اظهار نظرهای رسانه ای ، رئیس دولت نقش قوه مجریه را برجسته تر از قوه قانونگذاری قلمداد نموده است. در این زمینه موارد عدول دولت از قوانین مصوب مجلس به تواتر موجود است که برای اطاله کلام از آنها پرهیز میکنیم.بنابراین داشتن قوه قانونگذاری ، نوید داشتن قوه اجرایی قویی را به ملت خواهد داد. البته تغییر شیوه اداره مملکت از ریاستی به پارلمانی دارای نکات مثبت فراوانی است و برعکس نظام ریاستی که مردم پس از انتخاب رییس جمهور ، تا چهار سال دیگر نمیتوانند انتخاب خود را پس بگیرند ، مگر تحت شرایط سخت سوال و اسیضاح توسط مجلس شورای اسلامی که در سی سال گذشته غیر از جریان ابوالحسن بنی صدر دیگر روی نداده است و این روزها هم جریان سوال از آقای احمدی نژاد با موانع بسیاری روبروست. دلیل آن هم این است که تبعات سیاسی عزل یک رئیس جمهور برای کشوری به مانند جمهوری اسلامی ایران بسیار بالا خواهد بود.ولی در نظام پارلمانی رییس جمهور یا شخصی با نام نخست وزیر( در صورت تغییر اصل ... قانون اساسی ) چون منتخب نمانیدگان مردم است درانجام وظایف محوله طبق قانون باید پاسخگوی منتخبین مردم باشد،در صورت عدم انجام وظایف قانونی خود مجلس میتواند او را برکنار و شخص دیگری را به عنوان ریس دولت برگزیند و چون این تغییرات دولتها در اکثر کشورهای جهان هم بسیار مشاهده میشودعواقب و تبعات سیاسی بالایی را نخواهد داشت .

حال با این مسایل عنوان شده نیک میدانیم گذر موفقیت آمیز از این انتخابات ، بیمه کننده نظام مقدس جمهوری اسلامی در شرایطی که جهان پیرامون ما در حال تغییر رژیم های سیاسی خود از خودگامگی و دیکتاتوری به حکومتهای مردمی هستند میباشد. .اما دست یافتن به چنین موفقیتی نه تنها دشوار نیست بلکه بسیار آسان و سهل است. تنها نیاز به رفع موانع ، توجه به حساسیتها ، ازخودگذشتی و دوراندیشی دارد. باید نشان دهیم مدل جمهوری اسلامی ایران نظامی پویا و بستری مناسب و تحول خواه است و در عین تکثر افکار سیاسی، راهبری و هدایت این چندگونگی فکری بسیار دشوار نیست و در سایه قانون اساسی که میثاق خون شهدای عزیز انقلاب است میباشد به آینده ای ایدآل و حرکت در مسیر چشم انداز و افق ایران ۱۴۰۴ امیدوار بود.جمهوری اسلامی میتواند شرایطی ایجاد کند که مسایل پیش رو در این حضور مردمی را به بهترین نحو مدیریت نموده و اعتماد همه آحاد جامعه و حضور ملت را که ضامن امنیت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران میباشد به بهترین نحو جلب نماید.

به امیدد فردایی روشن برای ایران اسلامی وایجاد بستری مناسب برای نمایش شور و شوق جوانان و آحاد جامعه با شرکت در انتخابات آتی.

علیرضا گودرزی

کارشناس ارشد تاریخ

منبع: http://alirezagoodarzi.blogfa.com