رابطه غذا و ام اس

دکتر محمدرضا وفا می گوید افزایش مصرف فست فود و کاهش سطح ویتامین D باعث بالا رفتن آمار ام اس شده است

براساس اعلام جامعه جهانی ام‌اس، در حال حاضر حدود ۵/۲ میلیون نفر از مردم دنیا از این بیماری رنج می‌برند که ۴۰۰ هزار نفر از آنها فقط در آمریکا زندگی می‌کنند...

این در حالی است که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا می‌گوید از آنجا که معمولا بیشتر افراد مبتلا به ام‌اس، در مراحل اولیه قادر به تشخیص بیماری خود نیستند و آن را با بیماری‌های ساده دیگر اشتباه می‌گیرند، امکان ۲برابر بودن این آمار در جهان هم وجود دارد.

شما فکر می‌کنید داشتن تغذیه مناسب یا نامناسب، تا چه اندازه می‌تواند در ابتلا، پیشگیری از ابتلا و درمان این بیماری نقش داشته باشد؟ این سوالی است که دکتر محمدرضا وفا، متخصص تغذیه و دانشیار دانشگاه علوم‌پزشکی ایران در «سفره سالم» به آن پاسخ داده است.

▪ آیا نوع تغذیه در ابتلا یا پیشگیری از ابتلا به بیماری ام‌اس نقش دارد؟

بله، اطلاعات و شواهد علمی فراوانی درباره نقش تغذیه در پیشگیری یا ابتلا به بیماری ام‌اس وجود دارد. شواهد علمی نشان می‌دهند این بیماری می‌تواند ریشه‌ای هم در الگوی تغذیه‌ای نامناسب افراد داشته باشد مثلا مصرف بیش‌ از حد خوراکی‌های سرشار از چربی اشباع (مانند فست‌فودها و غذاهای سرخ‌کردنی) و مواد غذایی پروتئینی می‌تواند در ابتلا به ام‌اس موثر باشد.

▪ نقش کمبودهای تغذیه‌ای در ابتلا به این بیماری تا چه اندازه پررنگ است؟

برخی کمبودهای تغذیه‌ای هم می‌توانند در ابتلا به این بیماری نقش داشته باشند. مثلا کمبود دریافت انواع آنتی‌اکسیدان‌ها ناشی از نخوردن میوه‌ها و سبزی‌های تازه یا کمبود ویتامین D که این روزها بسیار هم شایع شده است، می‌توانند در بروز بیماری ام‌اس نقش داشته باشد. هر الگوی غذایی که باعث بالا رفتن استرس اکسیداتیو یا رادیکال‌های آزاد در بدن شود و التهاب را تشدید کند، خطر ابتلا به ام‌اس را افزایش می‌دهد.

▪ آیا فرد مبتلا به ام‌اس، باید از رژیم غذایی خاصی پیروی کند یا بعد از ابتلا به بیماری، نوع تغذیه‌ دیگر نقشی در روند درمان بیماری ندارد؟

وقتی فردی به بیماری ام‌اس مبتلا می‌شود، تمام تلاش کادر درمانی برای کند شدن روند پیشرفت بیماری او صورت می‌گیرد. یعنی هرچند که درمان قطعی برای این بیماری وجود ندارد، اما می‌توان با تدابیر پزشکی و تغذیه‌ای خاصی، جلوی پیشرفت بیماری و وخیم شدن اوضاع بیمار را تاحد مطلوبی گرفت.

▪ نقش تغذیه در این میان چیست؟

در درمان نگهدارنده بیماران مبتلا به ام‌اس، بخشی از درمان به مراقبت‌های تغذیه‌ای اختصاص داده شده است. مثلا کادر درمانی تلاش می‌کنند تا سطح دریافت ویتامین D این بیماران را به حد مطلوبی برسانند،‌ مصرف خوراکی‌هایی که استرس اکسیداتیو را تشدید می‌کنند، ممنوع می‌کنند، تاحد امکان غذاهای سالم و تازه را در برنامه غذایی‌شان می‌گنجانند و محدودیت‌هایی را برای مصرف غذاهای کنسروی،‌ فرآوری‌شده، دارای قند ساده و دارای چربی اشباع بالا برای آنها در نظر می‌گیرند. ضمن اینکه این بیماران به خوردن میوه و سبزی فراوان و تازه و غذاهای دست‌ اول که کمترین فرآیندی روی آنها انجام شده باشد، تشویق می‌شوند.

▪ آیا شیوه غذا خوردن بیماران مبتلا به ام‌اس هم باید تغییر کند؟

تاحدودی، بله. افراد مبتلا به ام‌اس باید وعده‌های غذایی خود را بیشتر و حجم غذایی که در هر وعده می‌خورند، کمتر کنند تا میزان هضم و جذب خوراک در بدن آنها افزایش یابد. مجموعه تمام عواملی که به آنها اشاره کردیم، به کند شدن پیشرفت بیماری کمک می‌کند.

▪ اگر بیماری ام‌اس فردی پیشرفته باشد هم باید نکته‌های تغذیه‌ای که به آنها اشاره کردید، رعایت کند؟

بله، تمام بیماران، در تمام مراحل ابتلا به بیماری باید الگوهای تغذیه‌ای را براساس آنچه که گفتیم و آنچه پزشکشان می‌گوید، رعایت کنند. به‌طور کلی، در روند درمان تمام بیماری‌هایی که در آنها بافت عصبی و قسمت‌های مختلف بدن درگیر می‌شوند، درمان نگهدارنده حتی در مراحل شدید پیشرفت بیماری هم ادامه می‌یابد تا حال و روز بیمار‌ بدتر نشود. بد نیست بدانید که در هر مرحله از بیماری ام‌اس، اگر الگوهای تغذیه‌ای رعایت نشوند و بیمار به جای مصرف غذاهای سالم و تازه، به خوردن انواع غذاهای چرب، سرخ‌کرده، فرآوری‌شده و پرکالری روی بیاورد، آتش بیماری خود را شعله‌ورتر می‌کند. ناگفته نماند تمام تلاش کادر پزشکی در درمان نگهدارنده برای این است که عوارض ناشی از بیماری را برای بیمار به حداقل ممکن برسانند و این امر بدون کمک و همکاری خود او میسر نخواهد بود.

▪ می‌توانید یک رژیم ضدام‌اس پیشنهاد کنید؟

راستش را بخواهید، نمی‌توانیم بگوییم با پیروی از فلان رژیم غذایی، می‌توان صددرصد از ابتلا به بیماری ام‌اس پیشگیری کرد. با این حال، همه می‌توانیم با رعایت برخی نکته‌های تغذیه‌ای و تغییر در شیوه زندگی‌، شانس ابتلا به این بیماری را کاهش بدهیم.

به افرادی که مایلند شانس ابتلا به این بیماری را در خودشان کاهش بدهند، توصیه می‌کنم آزمایش تعیین سطح ویتامین D بدهند تا در صورت کمبود آن، تحت درمان پزشکی قرار بگیرند و مثلا با تجویز پزشک، مصرف مکمل‌های ویتامین D را آغاز کنند. شانس بروز ام‌اس در افرادی که از کمبود ویتامین D رنج می‌برند، بیشتر است. اگر کمبود ویتامین D در سال‌های نخست زندگی به‌صورت مزمن وجود داشته باشد، خطر ابتلا به ام‌اس به‌طرز چشمگیری افزایش می‌یابد. از طرف دیگر، مصرف فراوان غذاهای چرب، شور،‌ کنسروی، فرآوری‌شده و سرخ‌کردنی، مواجهه مداوم با استرس‌های محیطی، استعمال دخانیات و مشروبات الکلی، مصرف ناکافی میوه‌ها و سبزی‌های تازه و سالم و ابتلا به چاقی و اضافه‌وزن هم می‌توانند باعث بالا رفتن خطر ابتلا به بیماری ام‌اس شوند.

ندا احمدلو