انسان از آغاز تا انجام

نحوه آفرینش انسان چگونه بود؟ فلسفه خلقت چه بود؟ در این دنیا چگونه باید باشد؟ پس از آن و در دنیای دیگر، مراحل انسان چیست: قبر، برزخ، نامه اعمال و...
همه این مراحل از موضوعات بسیار …

نحوه آفرینش انسان چگونه بود؟ فلسفه خلقت چه بود؟ در این دنیا چگونه باید باشد؟ پس از آن و در دنیای دیگر، مراحل انسان چیست: قبر، برزخ، نامه اعمال و...

همه این مراحل از موضوعات بسیار ژرف و پرمعنایی است که متفکر بزرگ اسلامی علامه طباطبایی در «کتاب الانسان» آنها را کاویده و وجود آدمی را در سه مرحله بررسی کرده است: اثر حاضر ترجمه‌ای است از کتاب الانسان به قلم فیلسوف و مفسر بزرگ قرآن علامه فقید سید محمد حسین طباطبائی قدس‌سره.

کتاب الانسان خود مشتمل بر سه رساله کوچک‌تر است:

۱) الانسان قبل الدنیا،

۲) الانسان فی‌الدنیا،

۳) الانسان بعد الدنیا.

این رساله سوم که از حیات پس از مرگ بحث می‌کند، از همه مفصل‌تر است. این سه رساله من حیث‌المجموع مکتوبی است بسیار نفیس و در حقیقت دریایی است مالامال از گوهرهای معارف قرآنی. اندیشه بلند حضرت علامه‌قدس‌سره، در این حرکت فکری لطایف قرآنی بسیاری از خود به جای گذاشته که هر یک به نوبه خود افکار ناب دیگری را می‌طلبد. «تفسیر قرآن با قرآن» هم اصلی ایشان در این رساله‌هاست.

این شیوه تفسیری گاه معانی بدیع و جالبی برای آیات قرآنی می‌یابد، معانی‌ای که در عین بلندی، از حدود ظواهر آن تجاوز نمی‌کند و در واقع مشکل اصلی در تفسیر نیز همین است که معانی تفسیری، من عندی نبوده و از بطن قرآن جوشیده باشد وهمین و مشکل حل می‌گشت. اما در مواردی هم حدیث بسیار دیریاب بود. گاه شده است که مترجم برای یافتن روایتی، کل تفسیر قمی را چندین بار تورق کرده است و همین طور علل الشرایع شیخ صدوق یا محاسن برقی را. در مواردی هم در نهایت روایت را در ماخذ ذکر شده نیافتیم و به ذکر نشانی آن در کتاب‌های دیگر روایی اکتفا کردیم.

فی‌المجموع گمان می‌رود که این زحمات به هدر نرفته و آن کمبود یاد شده تا حدود زیادی مرتفع شده است.

قبل از دنیا، در دنیا، بعد از دنیا.

موسسه بوستان کتاب، آثار حکیم الهی علامه طباطبائی را در ۲۱ عنوان، به کوشش استاد سید‌هادی خسروشاهی، منتشر می‌کند که پس از تکمیل آنها به صورت «مجموعه آثار» در چند مجلد به تناسب موضوع آنها نیز عرضه خواهد شد. این آثار عبارتند از: قرآن در اسلام، شیعه در اسلام، شیعه، رسالت تشیع در دنیای امروز، رسائل توحیدی، انسان از آغاز تا انجام، بررسی‌های اسلامی/۱، بررسی‌های اسلامی/۲، روابط اجتماعی در اسلام، آغاز فلسفه، نهایت فلسفه، اصول فلسفه رئالیسم، مجموعه رسائل/۱، مجموعه رسائل/۲، مجموعه رسائل/۳، تعالیم اسلام، سنن النبی، لب اللباب، مصاحبات، گلچینی از معارف، مستدرکات.