ره آورد بهار عربی برای حماس

بهار عربی نظام منطقه ای جدید و متفاوت با نظام عربی سابق را روی کار خواهد آورد که پشتوانه ای برای جنبش حماس و آرمان فلسطین است

جنبش حماس در طول تاریخ ۲۴ ساله فعالیت رسمی و تشکیلاتی خود، دستاوردهای متعدد و مهمی را کسب کرده و توانسته است پیشرفت‌های چشمگیری در زمینه‌های سیاسی و نظامی و نیز ایفای نقش در منطقه خاورمیانه محقق سازد که شاید مهم‌ترین آنها، قرار گرفتن در راس جبهه مقاومت فلسطین به دلیل اجرای عملیات‌‌ شهادت‌طلبانه و تشکیل ساختار منسجم و مقاوم برای خود بود.

همین امر زمینه حضور همزمان حماس در عرصه‌های حکومت و مقاومت پس از پیروزی در انتخابات پارلمانی سالم را فراهم آورد و در ادامه این جنبش کنترل منطقه باریکه غزه را به دست گرفت و چند سال است که به‌رغم محاصره شدید و تجاوزات بی‌وقفه رژیم صهیونیستی به حضور خود در این منطقه ادامه می‌دهد.

حماس بویژه پس از انقلاب‌های عربی که در منطقه روی داد، توانست نفس راحتی بکشد؛ بخصوص که رژیم حسنی مبارک در مصر که دشمن آن به شمار می‌رفت و همواره سعی در تضعیف و حتی نابودی این جنبش از طریق همکاری با رژیم صهیونیستی و تشکیلات خودگردان فلسطین در رام‌الله داشت، از عرصه قدرت ساقط و برکنار شد. رژیم سابق مصر به ریاست مبارک نقش اصلی در محاصره غزه و حتی تجاوز رژیم صهیونیستی به این منطقه داشت و در عین حال، همچون صخره‌ای بزرگ جلوی هرگونه تحر‌کات حماس را سد می‌کرد و تا جایی که می‌توانست اقدامات آن را بی‌اهمیت جلوه می‌داد. بی‌شک‌ با سقوط این رژیم که تهدیدی واقعی علیه موجودیت حکومت حماس به شمار می‌رفت، این جنبش احساس راحتی و آزادی بیشتری می‌کند.

تغییر و تحولات تونس نیز تا حد زیادی به نفع حماس بود، چراکه رژیم سابق تونس، اسلامگرایان و گروه‌های مقاومت را محدود کرده و چندان توجهی به برقراری رابطه و تعامل با جنبش حماس نمی‌کرد. در دوره حکومت زین‌العابدین بن علی حتی یک نفر از رهبران حماس نیز پایش به خاک تونس باز نشد و هیچ تماس رسمی میان رژیم وی و جنبش حماس، حتی در سخت‌ترین لحظات مانند ‌جنگ غزه‌ برقرار نشد، اما امروزه تونس بعد از انقلاب، آغوش خود را به روی حماس باز کرده و پذیرای رهبران و مسوولان این جنبش است و ملت تونس نیز به‌رغم تمامی سختگیری‌های دیکتاتور سابق تونس نشان داد که توجه و اهتمام ویژه‌ای به مساله فلسطین و حمایت از مقاومت دارد و به نظر می‌رسد که مقامات جدید این کشور تصمیم به اصلاح و بهبود روابط خود با جنبش حماس گرفته‌اند.

از سوی دیگر، رژیم دیکتاتوری سرهنگ معمر قذافی نیز که به اتخاذ مواضع عجیب و غریب شهره بود و اکثرا رویکردهای مبهم و دمدمی مزاجی داشت، از اریکه قدرت لیبی به زیر کشیده شد. وی همواره نوعی ترس و نگرانی نسبت به آمریکا احساس می‌کرد و در مقابل، دوستی گرم و صمیمی‌ای نیز با حسنی مبارک رئیس‌جمهور سابق مصر داشت و همین مساله باعث می‌شد‌ او مانعی بزرگ بر سر راه مقاومت و آرمان فلسطین باشد.

اما پس از سیطره انقلابیون بر امور این کشور، لیبی به سمت تشکیل حکومتی حامی مقاومت فلسطین پیش می‌رود و به احتمال زیاد، این نظام جدید روابط خوبی با جنبش حماس و دولت آن در غزه خواهد داشت و طرابلس به پشتوانه‌ای دیگر برای فلسطینی‌ها تبدیل خواهد شد. انقلابیون لیبی از همان روز اول انقلاب خود شعارهایی در حمایت از حق فلسطینیان در آزادسازی سرزمین و تعیین سرنوشت خود سر می‌دادند و حتی برخی گردان‌های انقلابی نیز به نشانه تبرک و اعتقاد به فلسطین و غزه، اسامی فلسطینی برای خود انتخاب می‌کردند.

● رابطه حماس و سوریه

در این میان، مساله سوریه، جنبش حماس را در وضعیت سخت و بغرنجی قرار داده است، چراکه هیچ کس نمی‌تواند خدمات نظام بشار اسد به مقاومت فلسطین و بویژه جنبش حماس را انکارکند؛ زیرا نظام وی حمایت‌های لجستیکی و سیاسی زیادی از مقاومت و جنبش حماس انجام می‌داد و زبان گویای آنها در جهان عرب به شمار می‌رفت و موضع آن در جنگ غزه نیز گواهی بر این مدعاست. از همین رو، برخی دشمنان جنبش حماس چنین باور غلطی را در اذهان خود می‌پرورانند که سقوط نظام اسد تاثیرات منفی روی جنبش حماس خواهد داشت، اما به‌رغم رابطه تنگاتنگ میان حماس و نظام سوریه، رابطه حماس و ملت سوریه عمیق‌تر از آن است و آنها به مراتب بیشتر از نظام اسد از خصوصیات ملی‌گرایی و حمایت از مساله فلسطین و مقاومت و آزادسازی سرزمین‌های اشغالی عربی برخوردارند و چه نظام اسد برود و چه به حیات خود ادامه دهد، حمایت‌ افکار عمومی سوریه از مساله فلسطین ادامه خواهد داشت.علاوه بر این، جنبش حماس نیز با ملی‌گرایی و اخلاق‌مداری بالایی با مساله سوریه برخورد کرد و به‌رغم برخی فشارها، موضع عادلانه و منصفانه‌ای در قبال این مساله اتخاذ نمود. این جنبش با درایت سیاسی بالا، خود را از بحران داخلی سوریه کنار کشید و این مساله باعث خواهد شد که مسوولیتی در قبال نتایج منفی احتمالی تحولات کنونی سوریه نداشته باشد. حماس در عین حال‌ که حاضر به محکومیت نظام سوریه و حمله به آن نشد از برخی اقدامات آن نیز حمایت نکرد و این بهترین موضع منطقی در قبال ملت‌های عربی و ملت فلسطین بود.

● منطقه حامی حماس

بی‌شک، بهار عربی نظام منطقه‌ای جدید و متفاوت با نظام عربی سابق را روی کار خواهد آورد که پشتوانه‌ای برای جنبش حماس و آرمان فلسطین خواهد بود.

از مهم‌ترین ویژگی‌های بهار عربی می‌توان به رنگ و بوی اسلامی و قومیتی آن و حمایت از حق ملت فلسطین در زمینه آزادسازی سرزمین‌های اشغال شده اشاره کرد که مطمئنا درهای ورود حماس به نظام عربی و درآمیختن با این نظام جدید را روی آن باز و فرصتی جدید برای تحقق دستاوردهای بیشتر برای آن ایجاد خواهد کرد. نخستین توقعات و پیش‌بینی‌ها درباره منطقه خاورمیانه، شکل‌گیری منطقه‌ای حامی حماس در آینده نزدیک و پایان یافتن تدریجی انزوای سیاسی این جنبش و ذوب شدن آن داخل نظام جدید عربی است، چراکه این جنبش یک سازمان مقاومتی مردمی و نماینده دموکراتیک ملت فلسطین است که هیچ رابطه‌ای با نظام سابق عربی نداشت و از اقدامات و سیاست‌های آن مبرا بود.

نظام جدید عربی به جنبش حماس به چشم نماینده واقعی ملت فلسطین نگاه کرده و آن را به رسمیت خواهد شناخت و حتی انواع کمک‌ها و حمایت‌ها را از حکومت حماس در غزه انجام خواهد داد تا بتواند زیرساخت‌های این منطقه را بازسازی کرده و اقتصاد آنجا را تقویت کند. نظام عربی جدید همچنین اجازه تجاوز جدید علیه نوار غزه را نخواهد داد و در صورت وقوع چنین حمله‌ای، ملت‌های عربی به پا خواهند خاست و اجازه نخواهند داد ‌ بهار عربی مانند گذشته شاهد بمباران غزه با استفاده از فسفور سفید و تخریب منازل فلسطینیان باشد.

همچنین به نظر می‌رسد در مرحله جدید، شاهد گسترش روابط این جنبش با غرب و به رسمیت شناخته شدن حکومت حماس از سوی غرب و تقویت نقش و جایگاه آن در رویدادها و تحولات آتی باشد. این مساله به نوبه خود می‌تواند نام حماس را از فهرست جعلی سازمان‌های تروریستی خارج کرده و دیگر خبری از وتوها علیه این جنبش نباشد. روی کار آمدن جماعت اخوان‌المسلمین در کشورهای تونس، مصر، لیبی و مراکش نیز می‌تواند به این روند کمک کند.

در مقابل، جنبش حماس نیز باید لحظات تاریخی حساسی را که برخی نظام‌های عربی پشت سر می‌گذارند، درک کند و از شتابزدگی در تعامل، خودداری کند؛ در غیر این صورت درخواست‌هایی خارج از توان برخی حکومت‌ها داشته و آنها را در تنگنا قرار می‌دهد. در کل می‌توان گفت که بعد از این تاریخ، زمان به نفع آرمان فلسطین و جنبش‌های مقاومت سپری می‌شود.

سایت فلسطین الآن

مترجم: یوسف رضازاده