مو زیر پوستی بیزی مُکُنُم

مروری کوتاه بر چهره های شاخص مشهدی سینمای ایران

خطه خراسان آن‌قدر هنرمند به این مرز و بوم هدیه کرده است که شمارش آن‌ها به سختی انجام می‌شود و گاهی ممکن است که در این شمارش‌ها، نامی از قلم بیفتد که باعث ناخشنودی و آزردگی شود با این حال برخی از این نام‌ها آن‌چنان با حال و هوای هنری مردم ایران گره خورده‌اند که به سادگی نمی‌توان از آن‌ها گذر کرد. هنرمندانی که یا زاده مشهد بوده‌اند یا عمده سال‌های زندگی‌شان را در این شهر گذرانده‌اند یا از شهرهای دیگر استان خراسان هستند اما شروع فعالیت حرفه‌ای‌شان از مشهد بوده، از دید ما مشهدی به‌حساب می‌آیند و یاد آن‌ها همیشه در ذهن ما جاری است.

● رضا کیانیان‌ سلحشور سینمای ایران

درکنار هنرمندانی مانند داریوش و انوشیروان ارجمند یک نام دیگر درمیان بازیگران مشهدی بسیار جلب توجه می‌کند و آن نام رضا کیانیان است که از دو دهه گذشته به این سو، نام او یادآور آثار موفق بی‌شماری در سینما و تلویزیون ایران بوده است. رضا کیانیان که چندی پیش در سی‌ام خردادماه سال جاری، شصت و یکمین سالروز تولدش را جشن گرفت، تا به امروز در بیش از ۴۰ فیلم سینمایی و چندین مجموعه تلویزیونی ایفاگر نقش محوری بوده اما جالب‌ترین نکته درارتباط با کیانیان این است که فعالیت سینمایی‌اش را با فیلم "تمام وسوسه‌های زمین" به کارگردانی مرحوم "سمندریان" آغاز کرده است. کیانیان فارغ‌التحصیل رشته تئاتر از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است و از سال ۱۳۴۵ تاکنون در زمینه تئاتر فعالیت دارد. او در شانزدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم "آژانس شیشه‌ای" در نقش سلحشور، جایزه بهترین بازیگر نقش دوم را گرفت و در سیزدهمین جشنواره فیلم فجر برای بازی در فیلم "کیمیا" کاندیدای دریافت جایزه بهترین بازیگر مرد نقش دوم شد. در ضمن او برای بازی ماندگارش در فیلم "خانه‌ای روی آب" موفق به کسب سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد از بیستمین جشنواره بین‌المللی فیلم فجر شد. درخور اشاره است که طراحی صحنه و لباس، نویسندگی و مجسمه‌سازی از دیگر فعالیت‌های هنری است که کیانیان در کنار بازیگری به‌طور حرفه‌ای آن‌ها را دنبال کرده است.

● انوشیروان ارجمند‌ بخشی از یک حرفه خانوادگی

سابقه فعالیت‌های هنری انوشیروان ارجمند به سال‌های دهه ۱۳۴۰ شمسی در تئاتر مشهد و اولین حضور سینمایی‌اش به فیلم "گفت زیرسلطه من آیید" به کارگردانی برادر کوچک‌ترش "داریوش ارجمند" در سال ۱۳۶۲ برمی‌گردد. علی‌رغم شهرت و اعتباری که در پی سال‌ها فعالیت هنری برای انوشیروان ارجمند به وجود آمده است، حضور فراوانی در فیلم‌های سینمایی و مجموعه تلویزیونی از وی دیده نمی‌شود و از این حیث، هنرمند گزیده‌کاری به‌شمار می‌رود که بازی‌های درخشان او در مجموعه‌های تاریخی، بهادماندنی‌تر از سایر فعالیت‌هایش هستند. خود او در این باره می‌گوید: "به دلیل این‌که اطلاعاتی درباره تاریخ دارم معمولاً در این نوع آثار هم بازی می‌کنم. از قرارمعلوم، نوع بازی‌ام در این نوع آثار مورد پسند کارگردانان نیز هست. برای من انتخاب نقش از درجه اهمیت زیادی برخوردار نیست، بلکه برای ایفای نقش سعی می‌کنم با کارگردانی کار کنم که در قالب‌های مختلف هم‌سلیقه و همگن باشیم و کارگردان بضاعت صحنه‌ای را برای خلق یک اثر هنری فراهم کند. در واقع این مسئله برایم اهمیت دارد، چون در تاثیرگذاری نقش‌ها هم اثر زیادی دارد." با این همه، نقش‌آفرینی‌های کوتاه او در فیلم‌های سینمایی "محیا"، "دل نمک" و "دوئل" ویژگی‌های خاصی دارد که از عهده فرد دیگری جز او برنمی‌آید.

● برزو ارجمند‌ کوچکترین ارجمند سینما

برزو ارجمند یکی از جوان‌ترین چهره‌های مشهدی سینماست که از خانواده‌ای هنرمند به عالم سینما و تلویزیون راه یافته است. او که فرزند انوشیروان ارجمند است در هفتم فروردین‌ماه سال ۱۳۵۴ در محله احمدآباد مشهدمقدس به‌دنیا آمده و مانند امیریل و امیرسام و بهار جزو نسل دوم ارجمندهای هنرمند به‌شمار می‌رود. برزو دوران ابتدایی را به همراه پسرعموهایش امیریل و امیرسام در دبستان‌های شیخ‌الاسلامی و شهرستانی و دوره راهنمایی‌اش را در مدرسه "شهید مفتح" گذرانده و سپس به هنرستان سینا رفته است. او کارشناسی بازیگری و کارگردانی‌اش را از دانشگاه آزاد تهران کسب کرده و چنان‌که خودش می‌گوید؛ در ابتدا از خانواده و سپس با دیدن بازی "فرامرز صدیقی" در فیلم "دندان مار" به صورت جدی تصمیم گرفته که بازیگر شود. برزو ارجمند تا به امروز در بیش از ده فیلم سینمایی (اولین حضور سینمایی او به فیلم "سفر سرخ" ساخته حمید فرخ‌نژاد در سال ۱۳۷۹ بازمی‌گردد) و در نزدیک به سی مجموعه تلویزیونی نقش‌آفرینی کرده که تقریبا می‌توان گفت تک‌تک کارهای وی با واکنش مثبت مخاطبان و منتقدان روبه‌رو شده است. البته گذشته از فعالیت‌های سینمایی و تلویزیونی، برزو ارجمند فعالیت‌های موسیقایی را نیز به‌طور حرفه‌ای دنبال می‌کند و در نواختن سازهای تمبک، تار و در حال حاضر گیتار فعالیت جدی دارد و به‌زودی قرار است یک اجرای مشترک موسیقی با محمدرضا هدایی در کیش داشته باشد. حضور او در "تهران، طهران" و آهنگ رپی که در پایان اپیزود دوم این فیلم اجرا کرد نشان از ظرفیت‌های او در این عرصه دارد.

● مهدی صباغی‌ لهجه آشنا

نمی‌شود از مشهد و بازیگران خراسانی سخن گفت و یادی از هنرمند شیرین‌زبان مشهدی "مهدی صباغی" به میان نیاورد. صباغی متولد سال ۱۳۳۰ در شهر مشهد مقدس است و فعالیت هنری خود را از سال ۱۳۴۳ و با تئاتر آغاز کرده است. هرچند که به‌سختی می‌توان از این بازیگر کهنه‌کار مشهدی، فیلمی پیدا کرد که در آن نقشی محوری بر عهده داشته باشد اما حضور وی در بسیاری از آثار مهم سینما و تلویزیون ایران، چشمگیر به‌نظر می‌رسد. البته با نظر به این‌که صباغی در بسیاری از بازی‌هایش تاکید روشن و محکمی روی ادای صحیح لهجه شیرین مشهدی دارد چنان‌که طبق گفته خودش، در سال ۱۳۵۱ پایان نامه تحصیلاتش را در مورد گویش‌ها و لهجه‌های مشهدی کار کرده است و یکی از فعالانی بوده که همواره بر تقویت و اصالت لهجه مشهدی در تولیدات مرکز خراسان تاکید داشته است. مهدی صباغی تاکنون در بیش از ۲۰ فیلم سینمایی به ایفای نقش پرداخته که اولین حضورش در فیلم "گریز از شهر" محصول سال ۱۳۶۴ و آخرین آن‌ها در فیلم "آسمان هشتم" در سال ۱۳۸۹ بوده است. گفتنی است که او هم مانند بسیاری از هنرمندان مشهدی برای فعالیت بیشتر در عالم هنر، نزدیک به پانزده سال است که به تهران مهاجرت کرده است.

نویسنده: علی نیک‌فرجام