شهری برای سینما

سینما صرفا به فیلم یا بازیگران و کارگردان هایش محدود نمی شود

سینما صرفا به فیلم یا بازیگران و کارگردان‌هایش محدود نمی‌شود. فرآیند تولید فیلم و شیوه‌های ساخت آن، بخشی از یک پروژه سینمایی است که اهمیتی کمتر از عناصر روی پرده ندارد. وقتی می‌گویم صنعت سینما از چیزی سخن می‌گویم که ساختار و سازمان پیچیده و چندلایه‌ای دارد و در یک تقسیم‌بندی کلی به دو بخش نرم‌افزاری و سخت‌افزاری تقسیم می‌شود.

تجهیزات سینمایی از دوربین و تراولینگ و سینه‌موبیل گرفته تا سالن‌های سینما و دستگاه آپارات و پرده نقره‌ای بخشی از همین سخت‌افزارهای سینمایی هستند که بدون آنها چرخه این صنعت نمی‌چرخد. بدون شک لوکیشن و فضاسازی سینمایی نیز از این دایره بیرون نیست و قطعا ساخت شهرک‌های سینمایی که از موقعیت، امکانات و استانداردهای فیلمسازی برخوردار است و تولید و ساخت یک اثر سینمایی را تسهیل می‌کند یک ضرورت حرفه‌ای برای این صنعت بوده که البته در بالابردن کیفیت شاخصه‌های توسعه فرهنگی نیز تاثیر می‌گذارد. به عبارت دیگر سینما علاوه بر فیلمنامه خوب و بازیگر حرفه‌ای و فیلمساز کاربلد به مکانی ویژه برای تولید فیلم هم نیازمند است.

وقتی به صنعت سینمایی کشورهایی که در هنر هفتم، نام‌آور و پیشرو هستند نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که تا چه اندازه به ساخت و ساز شهرک‌های سینمایی اهمیت می‌دهند. چنانچه سینمای آمریکا بشدت به شهر سینمایی هالیوود وابسته بوده و با تکیه بر ظرفیت‌های آن رشد کرده است. واقعیت این است که اگر ساخت سالن‌های مجهز و مدرن سینما برای بهتر دیدن و کیفیت خوب نمایش مهم است، ساخت شهرک‌های سینمایی نیز در تهیه و تولید فیلم‌های باکیفیت و ارزشمند یک ضرورت است و این دو بی‌ارتباط با هم نیستند.

در حقیقت هر دو آنها بر اهمیت و ضرورت مکان مناسب برای سینما تاکید دارند یکی برای بهتر دیدن و دیگری برای بهتر ساختن. اگر قصد بر این است که فیلمسازی در ایران به استانداردهای تولید برسد و البته بحران مخاطب آن نیز حل شود، باید در ساخت و گسترش شهرک‌های سینمایی اهتمام بیشتری داشت. دلایل این ضرورت را در موارد دیگر نیز می‌توان ردیابی کرد؛ از جمله این‌که ساخت شهرک‌های سینمایی موجب صرفه‌جویی در وقت و هزینه می‌شود، به این معنی که فرآیند تولید یک اثر در یک مکان و موقعیت متمرکز شده و از هزینه‌هایی مثل ساخت دکورهای متعدد و مجدد، حمل و نقل مضاعف و اتلاف وقت و زمان از دست رفته جلوگیری می‌کند.

در واقع ساخت شهرک‌های سینمایی کمک به ایجاد یک نوع تمرکززدایی در تولید فیلم است. مثلا ساخت شهرک سینمایی غزالی به همت مرحوم علی حاتمی برای ساخت سریال هزاردستان چقدر در تسریع و تسهیل ساخت سریال‌ها و فیلم‌های تاریخی دیگر نقش داشت و بعدها سریال‌هایی مثل مردان آنجلس و کارآگاه علوی و کیف انگلیسی نیز در آنجا تولید شد.

واقعیت این است که شهرک‌های سینمایی و ساختار و معماری آن با ژانر و گونه‌های فیلم سازی نیز نسبت مستقیمی دارد. در واقع ما انواع شهرک‌های سینمایی داریم که هر کدام با توجه به ژانر فیلم، کارکردهای ویژه خود را دارد. مثلا شهرک سینمایی دفاع مقدس مشخصا برای ساخت آثار جنگی یا شهرک غزالی برای تولید کارهای تاریخی مناسب است. اکنون به بهانه ساخت مختارنامه، شهرک سینمایی مختار در احمدآباد مستوفی نیز به مکانی برای ساخت آثار مذهبی بدل شده است.

اما لزوما هم شهرک‌های سینمایی برای یک ژانر معین، کارایی ندارد. یعنی در کنار شهرک‌های سینمایی تخصصی به شهرک‌های عمومی‌تری هم نیاز است تا در ساخت فیلم‌های اجتماعی و روتین نیز بتوان از ظرفیت و امکانات آن استفاده کرد. این کار موجب می‌شود که مثلا به جای هزینه‌های کلان برای اجاره لوکیشن و مشکلاتی که سر صحنه وجود دارد، از لوکیشن‌های از پیش طراحی شده و فضاسازی‌های آماده که البته قابلیت دکورسازی و تغییر لوکیشن را هم داشته باشد استفاده می‌شود که این کار هم فرآیند تولید فیلم را برای عوامل پشت صحنه و حتی بازیگران آسان‌تر کرده و هم در وقت و هزینه صرفه‌جویی می‌کند.

البته هیچ لزومی هم ندارد که همه این شهرک‌های سینمایی در پایتخت متمرکز شود. مثلا می‌توان چند شهر بزرگ یا چند منطقه جغرافیایی مناسب در نقاط مختلف کشور را در نظر گرفت و در هرکدام با توجه به ویژگی‌های شهری و طبیعی، شهرک ویژه‌ای ساخت. مثلا ممکن است منطقه‌ای در خراسان برای ساخت آثار مذهبی مناسب باشد، لذا در آنجا شهرک سینمایی مخصوصی ساخته می‌شود که بتدریج موجب می‌شود تا هر کدام از این مناطق به قطب‌های سینمایی بدل شوند. ضمن این‌که خود این شهرک‌ها می‌توانند به محلی برای بازدید مردم هم تبدیل شود تا آنها با حضور در این مکان‌ها و فضاهای سینمایی از نزدیک با این هنر آشنا شده و سینما را عملی‌تر تجربه کنند.

در عین این‌که این شهرک‌ها می‌تواند برای هنرجویان سینما و کارآموزان صنعت سینما نیز مکان مناسبی برای آموزش باشد. شهرک‌های سینمایی در واقع تجسم بیرونی و نمادین هنری هستند که در جهان امروز به یکی از شاخص‌های مهم توسعه‌یافتگی بدل شده‌اند. ضمن این‌که این شهرک‌ها حکم موزه‌های سینمایی را دارند که می‌توانند اقتدار و قدرت فرهنگی ـ هنری یک جامعه را بازتاب دهند.

همان‌طوری که توجه به مراکز و بناهای تاریخی و ترمیم و حمایت از آنها به عنوان یکی از دغدغه‌های فرهنگی دولتمردان شناخته می‌شود، ساخت و پشتیبانی از شهرک‌های سینمایی نیز باید همین ارزش و اعتبار را داشته باشد؛ بویژه این‌که سینمای ایران در جهان امروز شناخته شده و اعتبار بین‌المللی دارد. بدیهی است سینمایی که با قدرت تصویر، عالمی را مجذوب خود ساخته و چشم‌های دیگران، سینمای ایران را نظاره می‌کند، باید شهری برای خود داشته باشد. شهرک‌های سینمایی می‌تواند شمایل جذاب‌تری از هنر هفتم را به نمایش بگذارد و شهری را با سینما پیوند بزند.

سیدرضا صائمی‌