اسرائیل و جنایات جنگی

در ۱۵ آبان ماه جاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه یی را در هفت بند درباره فلسطین و اسرائیل به تصویب رسانید و این قطعنامه ضمن تایید و تاکید بر گزارش نشست ویژه شورای حقوق بشر, مورخه ۱۵ اکتبر ۲۰۰۹ ۲۳ شهریور ۱۳۸۸ مقرر می دارد که گزارش هیات حقیقت یاب در خصوص وضع غزه و کرانه باختری به شورای امنیت فرستاده شود دولت اسرائیل در ظرف سه ماه جنایات جنگی ارتکابی ارتش این کشور در غزه را بررسی و به دبیرکل سازمان ملل متحد گزارش دهد

۱) در ۱۵ آبان ماه جاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد قطعنامه یی را در هفت بند درباره فلسطین و اسرائیل به تصویب رسانید و این قطعنامه ضمن تایید و تاکید بر گزارش نشست ویژه شورای حقوق بشر، مورخه ۱۵ اکتبر ۲۰۰۹ (۲۳ شهریور ۱۳۸۸) مقرر می دارد که گزارش هیات حقیقت یاب در خصوص وضع غزه و کرانه باختری به شورای امنیت فرستاده شود؛ دولت اسرائیل در ظرف سه ماه جنایات جنگی ارتکابی ارتش این کشور در غزه را بررسی و به دبیرکل سازمان ملل متحد گزارش دهد. دبیرکل حداکثر ظرف سه ماه گزارش خود را به شورای حقوق بشر تسلیم کند. دولت سوئیس امضاکنندگان معاهده آگوست ۱۹۴۹ را برای بررسی تخلفات اسرائیل از مفاد بند چهار این معاهده، در مورد حفاظت از افراد غیرنظامی در هنگام جنگ دعوت کند.

تصویب این قطعنامه به رغم مخالفت امریکا و برخی کشورهای اروپایی نشانه دیگری است از اولاً جو حاکم بر افکار عمومی مردم جهان علیه تجاوزات دولت اسرائیل در مناطق اشغالی و ثانیاً نشان می دهد نهادهای بین المللی در تمام موارد زیر نظر قدرت های بزرگ جهان نیستند.

۲) اسرائیل از زمان تاسیس تاکنون شاید هیچ گاه تا به این اندازه تحت فشار افکار عمومی مردم جهان قرار نداشته است. وجدان عمومی مردم جهان از جنایات جنگی در غزه به شدت ناراحت است. در دهکده جهانی که زندگی روزمره تمام مردم به هم گره خورده است و انقلاب الکترونیک هر نوع رویداد کوچک یا بزرگی را در ابعاد بسیار وسیع و گسترده به سطح آگاهی عمومی می رساند، دولت ها نمی توانند، هر کاری را که بخواهند، انجام دهند و مورد بازخواست قرار نگیرند زیرا هر رویداد کوچکی در هر نقطه یی از جهان، خواه در غزه یا زیمبابوه یا در پاکستان و افغانستان یا عراق می تواند به سرعت به یک فتنه بزرگ فراملی و منطقه یی تبدیل شود.

آرامش ساکنان دهکده جهانی چه در کشورهای بزرگ و مرفه نیمکره شمالی باشد و چه در کشورهای محروم جهان در نیمکره جنوبی در گرو حل و فصل درگیری ها و مناقشات بومی، محلی و منطقه یی است. در چنین فضایی مناسباتی به همان اندازه که مردم دنیا از حل و فصل مسائل فلسطین استقبال می کند، مشاهده جنایات جنگی در نوار غزه و کرانه باختری در فلسطین اشغالی موجب رنجوری وجدان مردم جهان شده است. واکنش به این جنایات است که موجب پیگیری جنایات اسرائیل در غزه و تعیین یک هیات حقیقت یاب شده است. تصویب مرحله به مرحله یی گزارش هیات حقیقت یاب شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد، دیر یا زود آمرین و عاملین این جنایات را به پای میز محاکمه در دادگاه رسیدگی به جنایات جنگی خواهد کشانید. چه کسی باور می کرد روزی رهبران خمر های سرخ یا رهبر صرب های یوگسلاوی سابق به دادگاه ها فراخوانده شوند. آنچه در غزه و سایر مناطق اشغالی فلسطینی می گذرد، مساله یی است فراقومی / عربی و فرا دینی / اسلامی. یک مساله انسانی است. هیچ انسانی نمی تواند و نباید در برابر این جنایات ساکت و بی تفاوت باشد.

۳) ارتش اسرائیل در پنجشنبه ۶/۱۰/۱۳۸۷ از راه دریا، هوا و زمین به نوار غزه یورش برد. طی ۲۲ روز جنگ جنایاتی را مرتکب شد که تا آن زمان شاید بتوان گفت در دنیا و تاریخ جنگ ها بی سابقه بوده است. بمب افکن ها و توپخانه های اسرائیل از همه طرف مردم بی دفاع غزه، از زن و مرد، پیر و جوان و کودک را بی رحمانه آماج گلوله ها و بمب های آتش زای فسفری قرار دادند. (رک؛ غزه شهر قدرت و افتخار، ابراهیم یزدی، اعتماد ۲۲/۱۰/۸۷)

اسرائیل در حملات و کشتار بی رحمانه مردم فلسطین دو هدف را دنبال می کرد؛ هدف اول درهم کوبیدن و از بین بردن ساختارهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی غزه و دولت حماس بود. هدف دوم، به تعبیر موشه یعالون، داغ کردن آگاهی فلسطینیان و وادار ساختن آنها به پذیرش اینکه ملتی شکست خورده هستند.

اسرائیل در عملیات گوناگون خود علیه مردم غزه و به خصوص در جنگ ۲۲روزه سال گذشته و پس از آن موفق شده است غزه را به یک سرزمین سوخته تبدیل کند. تمام شبکه های حیاتی غزه را از بین ببرد. اما در هدف دوم خود موفق نبوده است. فلسطینیان همچنان گردن فرازانه مقاومت می کنند.

اسرائیل اگرچه توانست غزه را به یک سرزمین سوخته تبدیل کند، اما پیامدهای زودرس و دیررس این حمله برای اسرائیل بسیار سنگین بوده است. امروز وجدان بیدار مردم جهان در کنار مردم فلسطین، اسرائیل را محکوم می کند. فلسطینیان نه امکانات مالی و نه سیاسی برای آگاه ساختن مردم جهان از واقعیت رویدادهای غزه و کرانه غربی ندارند. حمله اسرائیل به غزه، بیش از پیش مردم جهان را از واقعیت اشغال غزه آگاه ساخته است. شاهد این داوری، گزارش کمیته گلدستون یا هیات حقیقت یاب شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد است. این گزارش در ۴۵۰ صفحه، ۱۲۹ بند و سرفصل و در بیش از دو هزار پاراگراف گسترده ترین و جامع ترین گزارش مستند درباره جنایات جنگی اسرائیل و تجاوز از موازین و معاهدات بین المللی است.

۴) دولت اسرائیل از هرگونه همکاری با این کمیته چه در سرزمین های اشغالی و چه در خود اسرائیل خودداری کرد. در بسیاری از موارد بر سر راه فعالیت های آن موانعی را ایجاد کرد. به نظر می رسد اسرائیل این سیاست را در ماه های آینده ادامه دهد و به رغم قطعنامه تصویب شده و گزارش هیات حقیقت یاب حاضر به هیچ گونه همکاری نشود. اما این سیاست مانع ادامه کار این هیات نخواهد شد و نهایتاً پرونده به دادگاه جنایات جنگی ارسال خواهد شد.

دولت اسرائیل نه تنها از همکاری با این هیات خودداری کرده است بلکه بر میزان فشار خود بر فلسطینیان و تصاحب سرزمین های آنان و توسعه شهرک های یهودی نشین و اعمال محدودیت های بیشتر بر ساکنان غزه و کرانه غربی بسی افزوده است.ادامه سیاست های دولت دست راستی و افراطی کنونی اسرائیل دو پیامد خواهد داشت؛ پیامد اول انزوای هر چه بیشتر اسرائیل در سطح جهانی است. زمانی احزاب سوسیالیست جهان به خصوص در اروپا از حامیان بی چون و چرای اسرائیل بودند اما اکنون احزاب سوسیالیست اروپایی عموماً و اکثراً مخالف سیاست های آشتی ناپذیر اسرائیل شده اند. در سال ۱۳۸۱ که به دعوت فراکسیون احزاب سوسیالیست پارلمان اروپا به همایش «گفت وگوی فرهنگ ها» در گرانادای اسپانیا شرکت کرده بودم با تعجب برای اولین بار شاهد انتقادات و ایرادات این احزاب به اسرائیل بودم. نه تنها احزاب سوسیالیست اروپا بلکه حتی احزاب محافظه کار و دست راستی نیز با سیاست های اسرائیل و خودداری از اجرای قطعنامه ۲۴۲ سازمان ملل متحد ناراضی هستند. امروزه در سطح جهانی تقریباً تمام دولت ها و نهادها اصل تشکیل دولت فلسطینی در سرزمین های اشغال شده در جنگ سال ۱۹۶۷ را به عنوان یک راه حل منطقی و عادلانه پذیرفته اند.

حتی اعراب و فلسطینیان نیز این راه حل را قبول کرده اند. اسرائیل نیز به دفعات آن را امضا کرده است اما حاضر به اجرای تعهدات خود نیست. رئیس جمهوری اسبق امریکا جیمی کارتر در کتاب معروف خود «فلسطین- صلح و نه آپارتاید» با صراحت اسرائیل را مسوول ناکامی صلح خاورمیانه و ادامه زجرها و ناملایمات مردم فلسطین می داند. سارکوزی رئیس جمهوری فرانسه در سفری که چندی قبل بعد از جنگ ۲۲روزه غزه به اسرائیل داشت با صراحت از اسرائیل خواست قطعنامه ۲۴۲ سازمان ملل را بپذیرد و از سرزمین های اشغالی در جنگ ۶۷ عقب نشینی کند. چند هفته بعد از سفر سارکوزی نخست وزیر انگلیس به اسرائیل سفر و مواضع مشابهی را اعلام کرد.

پیامد دوم سیاست های کنونی دولت اسرائیل اگرچه موجب رضایت خاطر یهودیان راستگرای افراطی می شود اما از جانب دیگر موجب تقویت و رشد جنبش «صلح هم اکنون» در خود اسرائیل می شود. ادامه این سیاست ها بی تردید در درازمدت هزینه های سنگینی برای اسرائیل خواهد داشت.

۵) انتشار گزارش هیات حقیقت یاب شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با استقبال فلسطینیان روبه رو شده است. البته در این گزارش به موارد نقض حقوق بشر هم در غزه توسط دولت حماس و هم در کرانه باختری توسط دولت محمود عباس پرداخته شده است.

در گزارش گلدستون از هر دو جناح خواسته شده است در مورد نقض حقوق بشر در غزه و کرانه باختری بررسی کرده و گزارش خود را به هیات ارسال کنند.

متاسفانه دو گروه فلسطینی حماس و فتح راه جدایی از یکدیگر را انتخاب کرده اند و به تخاصم و درگیری با یکدیگر پرداخته اند. در شرایطی که اسرائیل هستی و حیات و بودن فلسطین را به سخره گرفته است یا این گروه ها نمی خواهند یا نمی توانند یکدیگر را تحمل کنند. نزاع آنها با یکدیگر کل آینده فلسطین را به مخاطره انداخته است. این تنازعات بهترین بهانه را به اسرائیل داده است تا از هر نوع مذاکره جدی و معنادار با رهبران فلسطینی خودداری کند. گزارش هیات حقیقت یاب و محکومیت بسیار شدید اسرائیل به خاطر جنایات جنگی در غزه می تواند یک فرصت بسیار گرانبها برای ملت فلسطین باشد. اما متاسفانه این درگیری ها به ضرر منافع فلسطین تمام شده و می شود. ۶- گزارش هیات حقیقت یاب با رای منفی و مخالفت دولت امریکا روبه رو شد. بعد از انتخابات اوباما با توجه به سیاست ها و مواضع کلان رهبران حزب دموکرات امریکا به خصوص جیمی کارتر انتظار می رفت روش دولت امریکا برخلاف گذشته یکجانبه و جانبدارانه از اسرائیل نباشد اما به رغم امیدهایی که به وجود آمده بود هیچ تغییر محسوسی در سیاست این دولت دیده نمی شود.

دولت امریکا یا نمی خواهد یا ناتوان از فشار بر اسرائیل برای انجام تعهداتش است. هیچ علائم امیدوارکننده یی که دولت امریکا گامی برای پیشبرد صلح بردارد دیده نمی شود. اگر دولت اوباما نتواند اسرائیل را به قبول قطعنامه و اجرای تعهداتش برای صلح وادار سازد، تمامی اعتبار خود را در میان اعراب و کشورهای اسلامی و حتی در امریکا از دست خواهد داد. امتناع محمود عباس از قبول داوطلبی ریاست جمهوری فلسطین در واقع اعلام ناامیدی از توان یا خواست دولت اوباما برای صلح خاورمیانه است. محمود عباس که از جانب مجلس شورای ملی فلسطین توافقنامه صلح با اسرائیل را در اسلو امضا کرده است با این تصمیم خود نه تنها به دولت امریکا و اسرائیل اعتراض می کند بلکه راه را برای رشد و فعالیت گروه های تندتر فلسطینی باز می کند. کشورهای اروپایی اگرچه با سیاست های کنونی اسرائیل موافق نیستند اما آنها نیز یا نمی خواهند یا نمی توانند از امکانات خود برای فشار به اسرائیل استفاده کنند و اسرائیل از بی تفاوتی یا انفعال کشورهای اروپایی حداکثر استفاده را کرده و می کند.

۷) دولت های عربی عموماً از گزارش گلدستون - هیات حقیقت یاب -استقبال کرده اند. دولت های عربی به اتفاق آرا قطعنامه در ۲۴۲ سازمان ملل متحد را که متضمن شناسایی اسرائیل است تصویب و اعلام کردند در صورت عقب نشینی اسرائیل از سرزمین های اشغالی و تاسیس یک پست مستقل فلسطینی با اسرائیل روابط کامل دیپلماتیک برقرار سازند. اما این موضع اعراب با بی تفاوتی و سردی دولت اسرائیل روبه رو شده است.

در حال حاضر اختلافات فراوان دولت های عربی مزید بر علت شده و نتوانسته اند بهره گیری شایسته یی از گزارش هیات حقیقت یاب داشته باشند.

۸) سیاست ایران در برابر مساله فلسطین دو بعد دارد. بعد اول ادامه مواضع و سیاست ملت ایران در حمایت از مبارزات بر حق مردم فلسطین است. اما در بعد دوم یعنی در سطح روابط بین المللی و راهکارهای دیپلماتیک مواضع اعلام شده در سال های اخیر از جهات مختلف به نفع اسرائیل تمام شده است. به نظر می رسد دولت ایران باید با توجه به شرایط کنونی جهان و به خصوص گزارش هیات حقیقت یاب از تمام امکانات دیپلماسی نهایی شدن این گزارش و ارسال پرونده به دادگاه رسیدگی به جنایات جنگی را پیگیری کند.

ابراهیم یزدی