بانوی ایتالیایی برای ژاپن رنجیده

پس از فاجعه تاسف برانگیز و تکان دهنده زلزله و سونامی در ژاپن و فوکوشیما بسیاری از نهادهای جهانی و ژاپنی دست به کار شدند تا با کمک های مالی خود گوشه ایی از این جراحت عمیق بشری را التیام بخشند

پس از فاجعه تاسف‌برانگیز و تکان دهنده زلزله و سونامی در ژاپن و فوکوشیما بسیاری از نهادهای جهانی و ژاپنی دست به کار شدند تا با کمک‌های مالی خود گوشه‌ایی از این جراحت عمیق بشری را التیام بخشند. در یکی از این اقدامات بنیاد موسیقی ژاپن یکی از ارزشمندترین ویلن‌های ساخت دست آنتونیو استرادی واری (stradivari) ویلن‌ساز بزرگ ایتالیایی را به حراج گذاشت. این ویلن یکی از ۱۹ ویلن استرادی واری بود که به بنیاد موسیقی ژاپن تعلق داشت. قیمت نهایی ویلن استرادی واری که به لیدی بلانت (Lady Blant) مشهور است به رقمی بالغ بر ۱۵ میلیون و ۹۰۰ هزار دلار (۹۸۰۰پوند) رسید که در نوع خود بی‌نظیر است.

کازوکو شیومی مدیرعامل بنیاد موسیقی ژاپن در این زمینه می‌گوید: «این ویلن برای بنیاد ما و گنجینه سازهای ما بسیار مهم است ولی مهم‌تر از آن مردم ژاپن هستند که رنجی غیرقابل وصف را تحمل می‌کنند، ما از هر راهی باید به کشورمان کمک کنیم. ویلن لیدی بلانت در سال ۱۷۲۱ توسط استرادی واری ساخته شده است. این ساز نفیس به مدت ۳۰ سال از آن نوه لرد بایرون شاعر، نویسنده و اندیشمند بزرگ «آنت بلانت» بوده است.

استرادی واری بیش از ۶۰۰ ساز موسیقی را طراحی و ساخته است که اکثر این سازها در گنجینه‌های خصوصی نگهداری می‌شود. ویلن «آن‌بلانت» در سال ۱۹۷۰ توسط حراج سابتی به قیمت ۸۴ هزار پوند فروخته شد.

آنتونیو استرادی واری متولد ۱۶۴۴ در سرمونای ایتالیا شاخص‌ترین چهره هنر ساخت ادوات موسیقی از جمله ویلن، ویلن سل، گیتار لوت و هارپ است، وی از حدود ۱۴ سالگی تحت نظر نیکولو آماتی با فنون و رازورمز ساخت ویلن آشنا شد اما خیلی زود با ارایه و طراحی قالب‌های جدیدی برای ساخت ویلن از آماتی پیشی گرفت. استرادی واری با کوچک‌تر کردن قالب و تغییر دادن برخی از اجزای درون جعبه صدا قصد داشت تا صدای ویلن را شفاف‌تر و پرقدرت‌تر کند. پس از مرگ آماتی، استرادی واری با شدت و قدرت بیشتری کار و طراحی‌هایش را ادامه داد و در این زمینه کارهای دوران میانی فعالیت او بر مدار تجربه‌گرایی می‌چرخید.

از اوایل سال ۱۶۹۰ آنتونیو تمامی روش‌ها و طرح‌های قبلی خود را تغییر داد. این کار شجاعانه‌ای بود. مرحله‌ای حساس که وی را از گذشته جدا می‌کرد. عضو اصلی این تغییر در طراحی بدنه ویلن بود. استرادی واری مجددا به طرح‌ریزی قالب بزرگ‌تر ویلن روی آورده بود. همچنین رنگ ویلن‌هایش تیره‌تر شده بود. این نوع ساخت حدود ۹ سال طول کشید و مجموعه لانگ (Long) حاصل این سال‌هاست. ذهن آنتونیو مرتب و به مانند عقربه ساعت در چرخش بود و مصداق این چرخش‌ها رها کردن قالب‌های لانگ است.

درخشش و شکوه دست‌سازهای استرادی واری به نظر بسیاری از کارشناسان بین سال‌های ۱۷۰۰ تا ۱۷۲۰ است. سال‌های طلایی موسیقی ایتالیا به اوج خود رسیده بود. آنتونیو و یواله نامدارترین آهنگساز باروک زیباترین کنسرتوها را برای ویلن و ارکستر در همین سال تصنیف کرد. سال ۱۷۲۵ کنسرتو چهار فصل توسط وی ساخته شد که تا به امروز از جمله درخشان‌ترین و زیباترین کنسرتوهای جهان قلمداد می‌شود و همچنین آرکانجلوکورلی (corelli) آهنگساز و نوازنده برجسته ایتالیایی که مکتب و سبک نوینی در نوازندگی ویلن بنیان نهاد، برای نخستین‌بار تکنیک نواختن همزمان دونت را روی این ساز ابداع و پیشنهاد کرد.

به این شکل پیوندی عمیق و منطقی بین سازندگان بزرگی چون استرادی واری، نیکولا آماتی و جوزپه دل جسو با آهنگسازان و نوازندگان دوران باروک پدید آمد. پس می‌توان چنین نتیجه گرفت که درخشش هر آهنگساز و نوازنده‌ای به عواملی خارجی نیز بستگی دارد و یکی از آنها حضور سازندگان سازهایی است که با توجه به نیازها و تحولات فنی و تئوریک آهنگسازی و در پی آن نوازندگی، دست به ساخت و اصلاح سازها می‌زنند. ویلن‌های استرادی واری نمونه و نماینده اندیشه‌های دوران ساز باروک است. سازهایی که تا به امروز ارزش مادی و معنوی خود را به خوبی حفظ کرده‌اند و بسیاری از نوازندگان چیره‌دست مانند یویوها نوازنده ویلن سل، جولیان لوید وبر، ماستیسلاو روسترپویچ ایزاک پول من، یهودی منوهین نوازنده افسانه‌ای ویلن قدرت و تسلط خود را با سازهای استرادی واری به نمایش می‌گذارند.

علیرضا امیرحاجبی