عوامل سرطان‌زا را بهتر بشناسید

مطالعاتِ انجام‌شده روی جمعیت‌های مهاجر با روش زندگی و عادات غذایی متفاوت نشان داده است که اکثر سرطان‌های تحت تاثیر عوامل اتیولوژیک، محیطی هستند و در این میان، عوامل مداخله‌گری …

مطالعاتِ انجام‌شده روی جمعیت‌های مهاجر با روش زندگی و عادات غذایی متفاوت نشان داده است که اکثر سرطان‌های تحت تاثیر عوامل اتیولوژیک، محیطی هستند و در این میان، عوامل مداخله‌گری نظیر سن از اهمیت به‌سزایی برخوردارند.

تعیین اینکه کدام عامل محیطی بیشترین سهم را در بروز سرطان به خود اختصاص می‌دهد، مشخص است. موتاژن‌های ساده در غذا (از جمله، آن غذاهایی که به دنبال گرم کردن، پروتئین‌هایی تولید می‌کنند) می‌تواند با آسیب به DNA سلولی، ‌موجبات بروز سرطان را فراهم کند. به بیان ساده‌تر، باید گفت که در واقع، مهم‌ترین تاثیر رژیم غذایی روی خطر بروز سرطان از طریق وزن بدن اعمال می‌شود. وزن بیش از حد، چاقی و بی‌تحرکی نیز از دیگر عوامل مهم هستند. افزایش تجمع چربی در بدن، به خصوص افزایش اندازه دور مچ دست، عامل مهم پیش‌بینی‌کننده شیوع سرطان کولون در میان زنان و مردان محسوب می‌شود. همین‌طور، افزایش وزن بیش از ۱۰ کیلوگرم که می‌تواند با افزایش احتمال ابتلا به لنفوم و سرطان پستان پس از یائسگی همراه باشد. از طرفی، انجام فعالیت فیزیکی منظم همراه با کاهش وزن، باعث کاهش شیوع سرطان می‌شود. یکی دیگر از عوامل خطرساز سرطان، مصرف الکل است که زمینه‌ساز بروز سرطان‌های کبد، مری، حفره دهان، حنجره و پستان است.

عوامل غذایی از قبیل افزایش چربی حیوانی در رژیم غذایی نیز با افزایش احتمال بروز سرطان‌هایی نظیر سرطان پستان، کولون و پروستات همراه است. مطالعات متعددی توانسته‌اند نشان‌ دهند که افزایش مصرف چربی با افزایش بروز سرطان پستان همراه است؛ سرطانی که شایع‌ترین سرطان در زنان است. البته ارتباط افزایش مصرف چربی و افزایش خطر سرطان پروستات و کولون نیز در بعضی مطالعات نشان داده شده است. سایر سرطان‌هایی که همراهی آنها با افزایش چربی حیوانی گزارش شده‌اند، عبارتند از: سرطان رحم، سرطان تخمدان و سرطان ریه(اگرچه مطالعات آینده‌نگر هنوز آن را تایید نکرده‌اند.) از آنجا که میوه‌ها و سبزیجات حاوی مقادیر زیادی ویتامین C، فولات، کاروتن، پتاسیم و فیبر هستند، به نظر می‌رسد مصرف این مواد با کاهش بروز انواع سرطان همراه باشد. البته در برخی مطالعات انجام‌شده روی تعیین ارتباط کاهش بروز انواع سرطان، به خصوص کولون و معده و پستان و ریه با افزایش مصرف سبزی و میوه‌جات، همراهی چندان زیادی یافت نشده است. در واقع، اطلاعات به‌دست‌آمده از مطالعات آینده‌نگر نشان داده‌اند که ارتباط معنی‌داری بین غذاهای غنی از سبزی و میوه با سرطان وجود ندارد؛ اگرچه افزایش مصرف فولات، خواص پیشگیرانه دارد. به هر جهت، به دلیل وجود شواهد مستدل دال برکاهش بروز فشارخون بالا، بیماری قلبی و سکته با افزایش مصرف سبزیجات و میوه، مصرف این مواد جهت هرچه سالم‌تر کردن رژیم غذایی توصیه می‌شود.

دکتر حمید رضوانی

فوق‌تخصص هماتولوژی انکولوژی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی