چگونه گلوگاه به راه‌بندان منجر می‌شود؟

فرض کنید در قطعه تعریض شده و دوخطه هراز می‌رانید. با اتمام این قطعه و رسیدن به بخش قدیمی یک خطه، دو حالت کاملا متضاد می‌تواند بر جریان ترافیک حاکم شود.

فرض کنید در قطعه تعریض شده و دوخطه هراز می‌رانید. با اتمام این قطعه و رسیدن به بخش قدیمی یک خطه، دو حالت کاملا متضاد می‌تواند بر جریان ترافیک حاکم شود.

حالت اول: در روزهای خلوت بین هفته خودروهای خط مسدود شده بدون آن که با مقاومت خودروهای خط مجاور روبه رو شوند (به علت خلوت بودن جاده) و بی آن که نیازی به کاهش سرعت باشد به خط مجاور رفته و دو خط عبور به یک خط تبدیل می شود، همه خودروها در یک صف و با همان سرعت اولیه از تنگنا عبور می کنند.

در این حالت هرچند به علت تنگنا، ظرفیت عبور جاده نصف می شود، اما چون در روزهای میانی هفته حجم ترافیک جاده معمولا کمتر از نصف ظرفیت است، صف و راه بندان تشکیل نمی شود.

حالت دوم در ساعات شلوغ که خودروها با فاصله کم در حرکتند، انتقال خودروها به خط مجاور بسختی و درست در مدخل گلوگاه انجام می شود.

سرعت تا حد نزدیک به صفر کاهش می یابد و عملا به جای دو خط با سرعت ۷۰ کیلومتر، یک خط با سرعت کمتر از پنج کیلومتر از گلوگاه عبور می کند.

اینجاست که گره ایجاد می شود و بلافاصله برخی که خود را برگزیده و برتر می دانند شروع به راندن روی شانه راه، بخش خاکی جاده و خطوط مقابل می کنند و جاده دوخطه تبدیل به شش یا گاهی هشت خطه می شود. همین اتفاق در سمت مقابل می افتد و یک خط به چهار خط تبدیل می شود.

به این ترتیب جاده کاملا بند می آید و هیچ راه عبوری باقی نمی ماند. اینجاست که عزیزان زحمتکش پلیس راه آژیرکشان و از پشت صف انبوه باید خود را با زحمت و مرارت بسیار به محل گلوگاه رسانده و خودروها را یکی یکی از آن عبور دهند.

این گونه است که در ایام تعطیل و فصل سفر مسیر دو ساعته امامزاده هاشم آمل در ۱۲ ساعت و گاهی بیشتر طی می شود؛ آن هم با سروصدا، گردوخاک ناشی از خودروهایی که در خاکی می رانند، بروز صحنه های زننده نزاع و درگیری و...پرسش اصلی این است آیا این پدیده اجتناب ناپذیر است یا چاره و درمان دارد؟ روزهای آینده به این پرسش پاسخ می دهیم.

دکتر حسن مقدم

استاد دانشگاه صنعتی شریف