جشنواره فیلم های توقیفی یا صفاسیتی منگوله در جشنواره فیلم فجر

نقد و نظری بر برخی فیلم های بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر

بیست و هشتمین دوره از جشنواره بین المللی فیلم فجر در متن و حواشی خود، شاهد اتفاقات منحصر به فرد و درخور توجهی است. بی تردید یکی از مهم ترین این اتفاقات نمایش فیلم های توقیفی چند سال اخیر است. آثاری همچون تسویه حساب، هیچ، صد سال به این سال ها و...

در این نوشتار به نقد و نظری بر متن و حواشی بیست و هشتمین دوره جشنواره بین المللی فیلم فجر که روزهای میانی خود را می گذراند پرداخته ایم.

● خودزنی

اکران دو فیلم «به رنگ ارغوان» و «تسویه حساب» بیشتر به یک اقدام انتحاری و یک خودزنی در عرصه سینمای ایران شبیه است تا هر چیز دیگر. جالب اینجاست که حاتمی کیا پس از نمایش فیلمش در جشنواره حاضر به شرکت در نشست پرسش و پاسخ فیلم خود نشد تا پاسخگوی اذهان پرسشگر باشد.

واقعیت این است که توفان سهمگین دو فیلم تکان دهنده و حیرت آور «به رنگ ارغوان» و «تسویه حساب» با آثار تخریبی و حیرت آور خود در حال وزیدن است و بسیاری از مخاطبان و منتقدان سینما هنوز در ابهام، و در میانه امواج سوالاتی بی شمار درباره کم و کیف ساخته شدن و نمایش این فیلم ها هستند.

فیلم «به رنگ ارغوان» نیاز به یک ریشه یابی عمیق در نحوه صدور مجوز ساخت و نیز مجوز بیرون آمدن از محاق توقیف چهارساله و بالاخره مجوز نمایش یکباره آن در افتتاحیه جشنواره فیلم فجر، آن هم در بخش مسابقه سینمای ایران را دارد.

واقعیت آن است که اکران دو فیلم «به رنگ ارغوان» و «تسویه حساب» بیشتر به یک اقدام انتحاری و یک خودزنی در عرصه سینمای ایران شبیه است تا هر چیز دیگر. «زخم شانه های حوا»؛ فیلمی که با تلفیق مهوع و مبتذل یک داستان عشقی با ظواهری از جنگ ودفاع مقدس، باز هم تصویری واژگونه از سینمایی بیمار به ما نشان داد که بودن به هر قیمتی را در نبودن ترجیح می دهد.

به راستی فیلم «زخم شانه های حوا» چرا، چگونه و از محل کدام درآمد و با اجازه و نظارت چه کسانی ساخته و به نمایش در می آید؟ نمایش فیلمی چنین ضعیف و ناتوان در جشنواره ای که ادعای ملی بودن و بلکه بین المللی بودن دارد، واقعاً توهین آمیز است.

● نه در حد حمید نژاد

جشنواره بین المللی فیلم فجر روزهای میانی خود را با نمایش آثار متنوع سینمای ایران در بحث های مختلف طی می کند.

نمایش فیلم آناهیتا، ساخته حمید فرخ نژاد که عصر دیروز در سینمای رسانه ها انجام شد، اکثریت منتقدان را با بهت و ناباوری از دیدن فیلمی چنین بد از کارگردانی با کارنامه ای چنان خوب و پرافتخار روبرو کرد.

تعجب برانگیز بود که کارگردان فیلم عزیز و ارزشمند اشک سرما، اثری چنین نامتوازن و نازل همچون آناهیتا بسازد.

● تعمیم وازکتومی، از کارگردان به تماشاگر

فیلم «آتش کار» ساخته محسن امیریوسفی، فیلمی که پس از مدت ها توقیف توانست به مدد بی توجهی حاکم در مدیریت جشنواره در عین ناباوری و بهت اهالی رسانه به نمایش درآید.

فیلمی که به دلیل شدت استهجان و ابتذال غیرقابل توضیح و توصیف وقایع و به تبع نقد آن بسیار مشکل است.

فیلم «آتش کار» با به نمایش گذاشتن و تصویرگری متن و حواشی موضوع وازکتومی، به عنوان یکی از تکان دهنده ترین آثار مبتذل و وقیح و شنیع، در سینمای عالی رسانه به نمایش درآمد و بخش قابل توجهی از منتقدان و تماشاگران را بهت زده کرد.

ظاهرا برخی تصمیم گیرندگان پیدا و پنهان عرصه فرهنگی و سینمایی در دولت دهم هیچ حد و مرزی برای به حراج گذاشتن اصول و ارزش های انقلاب نمی شناسند.

نمایش فیلم «آتش کار» به نوعی تشییع جنازه آرمان های انقلاب بود که متأسفانه به دست مدعیان معرکه گیر و مدیران بی تدبیر و خودشیفته هنری دولت دهم رخ داد.

نقد و بررسی فیلم «آتش کار» فرصت نگاهی جدی به فاجعه ای است که در سینمای رسانه ها به وقوع پیوست، فاجعه ای که با دریدن پرده های حیا و به آتش کشیدن ارزش های مردم توانست لکه ننگی بر کارنامه فرهنگی- هنری دولت کنونی باشد.

معلوم نیست روند اتفاقات جشنواره همچون فاجعه ای که با نمایش فیلم «آتش کار» شاهدش بودیم قرار است به کجا منتهی شود.

شاید در پس این تحولات باید به دنبال نمونه جدیدی از انقلابی گری و توصیف دیگری از اصولگرایی و شمایل جدیدی از ارزش مداری در عرصه سینمایی باشیم!

● کشدار و بد ریتم و پر غلط

فیلم پوران درخشنده به نام «خواب های دنباله دار» ادامه یافت؛ داستانی درباره کودکان استثنایی و مشکلات و مصائب آنها، به ویژه در امر تعلیم و تربیت.

فیلمی که صرفا و احتمالا با یک نیت خوب و البته با یک ناتوانی مضاعف در ساخت و پرداخت مناسب، به نمایش درآمده است؛ فیلمی ضعیف و بدون جذابیت که صرفا برای پر کردن عریضه خالی جشنواره از فیلم های مثلا دردمند اجتماعی به نمایش درمی آید.

ناگفته نماند برنامه نمایش فیلم ها از عصر دیروز با نمایش فیلم دیگری ساخته مهدی رحمانی ادامه یافت که هر چند با فراز و فرودها و داستانی تکراری و متعلق به دهه های قبل ساخته شده بود، اما در میان سایر آثار به نمایش درآمده قابل دفاع تر و یک سر و گردن بالاتر بود؛ البته نمایش فیلمی با عنوان «خاله سوسکه» در فضایی شبه فیلم فارسی به صورت ریتمیک و آهنگین و همراه مقادیر معتنابهی حرکات موزون و سکنات سخیف، بزم جشنواره را به سمت هر چه مبتذل تر شدن کشاند.

جشنواره فیلم فجر در دوره بیست و هشتم از ماه ها پیش تا امروز که دومین روز خود را سپری می کند شاهد وقایع عجیب و فراز و فرودهای قابل تأملی بوده است.

به نظر می رسد مدیران و برگزارکنندگان جشنواره و سیاستگذاران آن در اندیشه ها و فرآیندهای برنامه ریزی شده دچار ناشیگری ها و گاف هایی شده اند که یکی پس از دیگری رخ می نماید.

محمد آرمان