سه شنبه, ۱ خرداد, ۱۴۰۳ / 21 May, 2024
عقل و دین: تاریخچه یك نزاع
محدوده عقل بشری در حوزه معرفتهای دینی چیست؟ آیا عقل واندیشه بشری میتواند گزارههای دینی را تبیین وتوضیح دهد؟
آیا میتوان به شیوه منطق، كه ابزار عقل است، از تمام گزارههای دینی (انشایی و اخباری) دفاع عقلانی كرد و آنها را به تعبیر فلسفه تحلیل زبانی معنا دار ساخت تادیگر میان دین و عقل تضاد ی نباشد و دینداران و فیلسوفان همدیگر را برتابند و عقل و دین را عرصه معرفت درکنار یکدیگر قرار دهند؟
روزگاری كه فلسفه مسیحیتسر بر آورد، عقل یونانی كه پس از طالس بیرقیب پا به عرصه فرهنگ گذارده بود، یكه تازی خود را از دست داد و افق آن تیره شد و پس از مدتی دوباره رونق خود را بازیافت.
ولی جنگ و گریز در میان فیلسوفان و روحانیان و پس از آن بین عقلگرایان و محدثان وجود داشتهاست و این نزاع در پیش از اسلام به تعطیلی مدارس آتن انجامید و برخی از فیلسوفان به دربار انوشیروان پناه جستند و حوزه لاهوتیان و رجال دینی از حوزه ناسوتیان و رجال علم جدا گشت.
در برابر این دو جریان ناهمساز، كوششهای فیلون اسكندرانی برای توجیه فلسفه یهودیت و تلاشهای آبای كلیسا و پیروان مدرسه افلاطونی و نوافلاطونی برای تفسیر عقلانی مسیحیت صورت گرفت و گامی آشتی جویانه برای سازش عقل و دین برداشته شد.
فیلون، از فیلسوفان اسكندرانی و یهودیمذهب، تلاش میکرد تا حقیقت دین یهود را با حكمتیونان آشتی دهد و بسیاری از اختلافات فلسفه را با دین یهود از راه تفسیرهای رمزی و تمثیلی كتاب مقدس حل كند. به نظر او تمام حقیقت در تورات است، ولی افلاطونیان نیز به حقیقت رسیدهاند.
فیلون وفق دادن میان وحی و فلسفه افلاطونی را به عهده گرفت و معتقد شد كه این كار امكان دارد، به شرط آن كه بدانیم چگونه نص تورات را در پرتو فلسفه تأویل كنیم.
بنابراین جنگ میان عقل و دین در امتداد تاریخ ادیان توحیدی وجود داشته است. پیش از رنسانس و انقلاب علمی، فلسفه به طور مطلق با گزارههای دینی درگیر میشد و به طور مطلق از دین دفاع میکرد.
ولی پس از نهضت علمی، پیدایش مكاتب فلسفی جدید و فلسفههای مضاف، كشمكش میان دین و علم اتفاق افتاد و اعتماد به عقل تجربی بیشتر گشت و میدان برای معارف دینی و فلسفی، به معنای قرون وسطایی آن، تنگ تر شد و صدای عقل برتر از صدای وحی گشت و دینداران و متكلمان به صورتهای مختلف در حفظ قدرت كلیسا و ایمان كوشیدند. با وجود این چاره كار دشوارتر مینمود. چون شمشیر علم به اندازهای قوی بود كه هر مانعی را از میان بر میداشت.
سرانجام در كوتاه زمانی نظام فكری ارسطویی از پای در آمد و اعتقادات بسته و محدود كلیسا به رخوت و سستی گرایید و مدعیان علم روزگار پایان دین را اعلام کردند و گفتند علم جای دین را پر خواهد كرد.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور شهدای خدمت ابراهیم رئیسی سقوط بالگرد رئیسی رئیسی سیدابراهیم رئیسی ایران شهادت بالگرد حسین امیرعبداللهیان تبریز
تهران هواشناسی کنکور امتحانات نهایی شهرداری تهران شورای شهر تهران هلال احمر سانحه بالگرد رئیسی بارش باران مشهد سیل قوه قضاییه
قیمت دلار قیمت خودرو بورس قیمت طلا خودرو بازار خودرو یارانه دلار یارانه نقدی حقوق بازنشستگان سایپا بازنشستگان
سینمای ایران سینما تسلیت تلویزیون جشنواره کن لیلا حاتمی آیت الله سید ابراهیم رئیسی هنرمندان شعر رسانه ملی سریال قرآن کریم
کنکور ۱۴۰۳ تجهیزات پزشکی دانش بنیان تلسکوپ فضایی هابل
رژیم صهیونیستی غزه روسیه اسرائیل امیرعبداللهیان ترکیه جنگ غزه فلسطین آمریکا چین ولادیمیر پوتین اوکراین
فوتبال پرسپولیس استقلال رئال مادرید والیبال لیگ برتر لیگ برتر ایران باشگاه پرسپولیس فدراسیون فوتبال لیگ برتر انگلیس باشگاه استقلال منچسترسیتی
هوش مصنوعی مایکروسافت اپل گوگل سامسونگ ناسا تبلیغات موبایل فناوری
سلامت نوشیدن آب قهوه مغز کاهش وزن رژیم غذایی خواب طول عمر آلزایمر مغز انسان افسردگی