مسجد محمد حنفیه سیس

شهر سیس یکی از شهرهای شهرستان شبستر است که در ۶۰ کیلومتری غرب تبریز در دامنه کوه با طراوت میشو واقع شده است. سیس در بعضی از کتب عربی (سیز ـ السیس ـ السیز) ذکر شده که اگر کلمه سیس از …

شهر سیس یکی از شهرهای شهرستان شبستر است که در ۶۰ کیلومتری غرب تبریز در دامنه کوه با طراوت میشو واقع شده است. سیس در بعضی از کتب عربی (سیز ـ السیس ـ السیز) ذکر شده که اگر کلمه سیس از ریشه سیساهٔ گرفته شده باشد، به معنای جایی که زمینش برای زراعت هموار و منظم است معنی پیدا خواهد کرد و همچنین در برخی متون دیگر به معنی نرم و کوفته آورده‌اند و در بعضی متون به معنی اسب تیزرو تندرو چابک و جهنده ذکر شده است.

این مسجد از قدیم الایام به عنوان مسجد جامع شهر سیس مطرح بوده واهالی شهر سیس معتقدند سنگ بنای این مسجد در زمان لشکر کشی اسلام به آذربایجان توسط محمد حنفیه گذارده شده و به همین خاطر است که این مسجد به نام فرزند حضرت علی (ع) نامیده می‌شود؛ اما آنچه که از شکل ظاهری مسجد و مصالح به کار رفته در آن مشخص می‌شود این است که مسجد محمد حنفیه در دوران ایلخانان احداث شده یا به دلایلی در آن زمان تجدید بنا شده است.‏

این مسجد در مرکز شهر سیس و در وسط میدان مرکزی واقع شده و از شش محله قدیمی سیس به مسجد محمد حنفیه راه دارد. در نزدیکی این مسجد همانند تمام بافت‌های شهرهای تاریخی حمامی وجود داشت که اینک بقایای کمی از آن باقی مانده است.

آب قناتی در نزدیکی این مسجد وجود دارد که اهالی به آن کهریز (کاریز) می‌گویند وجود این قنات در نزدیکی این مسجد نشان می‌دهد این قنات به صورتی حفر شده است که نمازگزاران از آب این مسجد استفاده کنند.‏

نمای مسجد آجری است که با بند‌های سفید رنگ تزیین شده‌اند یک مناره به ارتفاع ۸ متر بر بالای در ورودی مسجد خودنمایی می‌کند. قبل از اینکه بلند گوها وارد فضای مسجد شوند ریش سفیدان به خاطر دارند که بهلول اذان گو آخرین موذنی بود که از فراز مناره اذان می‌گفت و اهالی سیس را به خواندن نماز به مسجد باشکوه و زیبای محمد حنفیه دعوت می‌کرد.‏

در گوشه سمت چپ مسجد، درب اصلی گنجانده شده که بعد از گذر از آن وارد کفشکن مسجد می‌شویم، فضایی ۴ متری که ما را به سمت صحن اصلی مسجد راهنمایی می‌کند

از دو پله پایین رفته و وارد صحن اصلی می‌شویم این مسجد با زیر بنایی بیش از ۵۷۰ متر مربع دارای سه گنبد بزرگ به صورت شمالی- جنوبی در وسط مسجد است. همچنین شش گنبد کوچک در طرفین گنبدهای بزرگ وجود دارد. که به صورت قرینه سه گنبد در طرف راست و سه گنبد در طرف چپ گنبدهای بزرگ قرار گرفته‌اند. فاصله هر ستون از یکدیگر ۵/۴متر است. این ستون‌ها نیز آجری با بند‌هایی به رنگ سفید زیبایی مسجد را دوچندان کرده‌اند.

زن نشین‌ها درقسمت شرقی و غربی در طبقه دوم احداث شده اند، معمار چیره دست این مسجد تاریخی زاویه‌ای نیز برای مسجد در نظر گرفته که راه آن از کوچه خندق است پشت بام مسجد هنوز به سبک گذشته کاهگل می‌شود تا معماری آن دوره حفظ شود. و هنوز ناودان‌های سنگی مربوط به دوره ایلخانی در پشت بام به چشم می‌خورد،‌ چهار ستون بزرگ در وسط مسجد به همراه دیوارهای شمالی و جنوبی سه گنبد بزرگ مسجد را به دوش می‌کشند. گنبدهای آجری که با گچ بری‌های ساده‌ای تزئین یافته زیبایی دوچندانی به مسجد محمد حنفیه بخشیده است. به دلیل واقع شدن مسجد در میدان اصلی شهر از هر طرف پنجره‌های مسجد به فضای بیرون راه دارند که این امر باعث شده در بیشتر اوقات روز روشنایی صحن اصلی مسجد تامین شود. محراب مسجد در سمت قبله با گچ بری تزئین یافته و در وسط دیوار جنوبی مسجد خود نمایی می‌کند.‏

‏این بنای زیبای معماری دوران ایلخانی در قلب شهر به نظاره نشسته تا میهمانان شهر به دیدار او بیایند و نظاره کنند که اهالی سیس چگونه این بنای با شکوه را تا به امروز حفاظت کرده‌اند.‏