گاهی نفس کشیدن سخت است

شاید آنقدر که از پیوند قلب, کلیه و کبد شنیده ایم از پیوند ریه نشنیده باشیم چراکه شرایط انجام موفقیت آمیز پیوند ریه چندان آسان نیست, یعنی این نوع پیوند باید از افرادی که دچار مرگ مغزی شده اند و با توجه به مساعدبودن شرایط جسمی شخص گیرنده پیوند از نظر گروه خونی, اکسیژن گیری و عاری بودن از هر گونه عامل عفونی صورت بگیرد

شاید آنقدر که از پیوند قلب، کلیه و کبد شنیده‌ایم از پیوند ریه نشنیده باشیم چراکه شرایط انجام موفقیت‌آمیز پیوند ریه چندان آسان نیست، یعنی این نوع پیوند باید از افرادی که دچار مرگ مغزی‌ شده‌اند و با توجه به مساعدبودن شرایط جسمی شخص گیرنده پیوند از نظر گروه خونی، اکسیژن‌گیری و عاری بودن از هر گونه عامل عفونی صورت بگیرد.

البته به گفته دکتر ساسان توانا، فوق تخصص بیماری های ریوی انجام این نوع پیوند در افزایش کیفیت زندگی بیمارانی که دچار بیماری های پیشرفته ریه هستند و به درمان های دارویی و دیگر اقدامات درمانی پاسخ نداده اند و به علت تنگی نفس شدید، حتی قادر به انجام امور روزانه زندگی خود نیز نیستند، بسیار موثر است.

این عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی در گفت وگو با جام جم تاکید می کند: ۸۰ درصد از بیمارانی که پیوند ریه می شوند دیگر محدودیت فعالیت های روزانه ندارند و ۴۰ درصد شان نیز می توانند به فعالیت شغلی خود باز گردند.

البته نباید از خاطر برد که پیوند ریه موفق به کنترل و مراقبت همیشگی نیاز دارد و بنابر تاکید متخصصان پس از انجام پیوند و برای حفظ ریه پیوندی باید دارو هایی به صورت طولانی مدت و اغلب تا آخر عمر مصرف شود. بویژه در سال اول بعد از پیوند برای جلوگیری از رد پیوند، بیمار باید از دارو های تضعیف سیستم ایمنی استفاده کند. تست های تنفسی نیز باید به صورت دوره ای برای ارزیابی وضع بالینی بیماران انجام شود. همچنین با توجه به افزایش خطر بروز عفونت در بیماران پیوندی رعایت بهداشت شخصی و مصرف داروهای ضد باکتریایی و ضد قارچی در آنها ضروری است.

● چرا پیوند ریه؟

به گفته دکتر توانا شرایط بالینی بیمارانی که متقاضی پیوند ریه می شوند، در پایین ترین سطح از نظر توانایی برای انجام امور روزانه و حتی راه رفتن قرار دارد.

چنین بیمارانی به علت ابتلا به فیبروز ریوی (فیبروز ریه به معنی تشکیل بافت همبند در ریه است)، بیماری های انسدادی مزمن ریوی، برونشیت مزمن، ابتلا به بیماری های عروقی ریه و آمفیزم ریوی (از دست رفتن خاصیت ارتجاعی کیسه های هوایی) مبتلا به تنگی نفس شدید و ناتوانی در انجام فعالیت های فیزیکی می شوند و بشدت به دریافت اکسیژن از طریق دستگاه اکسیژن رسانی وابسته می شوند.

● شما متقاضی پیوند نیستید!

یکی از اصلی ترین پرسش هایی که برای مبتلایان به مشکلات حاد ریوی مطرح می شود این است که آیا آنها می توانند برای پیوند ریه نامزد شوند. دکتر توانا در پاسخ به این پرسش می گوید: کسانی که مبتلا به عفونت های شدید ریوی یا بدخیمی و سرطان ریه هستند، نمی توانند پیوند انجام دهند. بروز اختلالاتی در دیگر ارگان های بدن مانند کلیه نیز انجام پیوند را با مشکل روبه رو می کند مگر این که پیوند ریه و کلیه به طور همزمان صورت بگیرد. در مورد مشکلات عروقی و نارسایی های قلبی نیز وضع به همین منوال است و پیوند همزمان قلب و ریه را به عنوان تنها راه حل درمانی موثر مطرح می کند.این متخصص بیماری های ریوی با اشاره به این که پیوند ممکن است به صورت پیوند یک ریه،دو ریه یا به طور همزمان با قلب در بیماران صورت بگیرد، می افزاید: البته هر چه بیمار جوان تر باشد، موفقیت پیوند بیشتر خواهد بود و البته انجام پیوند در سنین بالای ۵۵ یا ۶۰ سال ممکن است با ممنوعیت مواجه باشد. همچنین نتایج پیوند برای معتادان به سیگار، الکل و مواد مخدر با شکست مواجه خواهد شد. مبتلایان به هپاتیت B و C، مشکلات کبدی، پوکی استخوان و دیابت فعال نیز با ممنوعیت نسبت به این نوع پیوند به واسطه مصرف داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی مواجه اند. بیمارانی که وزن بسیار بالا یا پایین دارند نیز در مورد این نوع پیوند با ممنوعیت هایی مواجه هستند.

● عوارض پیوند

پیوند ریه یکی از مشکل ترین و پیچیده ترین پیوند ها در بین پیوند اعضا محسوب می شود. البته نتایج این نوع پیوند نشان می دهد که پس از پیوند به طور میانگین طول عمر بیماران بیش از پنج سال افزایش پیدا می کند. هر چند در کسانی که دو ریه پیوندی دریافت می کنند میانگین طول عمر افزایش می یابد. با این حال دکتر توانا تاکید می کند که ۳۰ درصد مرگ ومیرها پس از پیوند به علت وارد آمدن آسیب به کیسه هوایی، طی یک ماه اول پس از پیوند اتفاق می افتد. همچنین برخی عوامل عفونی و ابتلا به بیماری هایی چون ذات الریه و برونشیت مزمن نیز طی سال اول پس از پیوند می تواند از عوامل مرگ بیمار پیوندی تلقی شود.

متخصصان با اشاره به وجود خطر رد این نوع پیوند همچون دیگر پیوندها تاکید می کنند که حتی در بهترین شرایط و با وجود تطابق شرایط دهنده و گیرنده عضو، سیستم ایمنی بدن سعی خواهد کرد به ریه های پیوندشده حمله و ریه جدید را رد کند.در واقع استفاده از داروهای تضعیف کننده سیستم ایمنی نیز برای جلوگیری از رد عضو پیوند صورت می گیرد. بر این اساس و به احتمال زیاد این داروها باید تا پایان عمر از سوی بیمار پیوند شده مصرف شود.

● زندگی با مراقبت بیشتر؛ پس از پیوند

خوب است بدانید که در صورت موفقیت پیوند ریه، بیماران حداقل سه هفته در ICU و بخش مراقبت های ویژه بستری هستند و پس از ترخیص، در سه ماه اول به صورت هفتگی و سپس با فواصل طولانی تر ویزیت می شوند و این ویزیت ها و مصرف داروها باید تا پایان عمرشان با دقت صورت بگیرد.با این حال از آنجایی که عفونت مهم ترین عامل خطر در بیمارانی است که پیوند ریه شده اند این دسته افراد بنا بر تاکید متخصصان باید موارد زیررا بشدت مورد توجه قرار دهند:

ـ دستان خود را مرتب بشویند.

ـ از دندان ها و لثه ها مراقبت کنند.

ـ از پوست خود برای جلوگیری از خراش و زخم محافظت کنند.

ـ از حضور در جاهایی با جمعیت زیاد و افرادی که بیمار هستند، اجتناب کنند.

ـ واکسن های مناسب دریافت کنند.

پونه شیرازی