هشت چالش بزرگ مخابرات در سال ۸۳

این روزها برخی مدیران شرکت مخابرات کشور سخن از لزوم بسیج عمومی بر زبان می رانند هرچند برخی از این سخنان نظیر سخنان مهندس سرائیان, مدیرعامل جدید شرکت ارتباطات سیار که پس از مدت کوتاهی از انتصابش, با ثبت نام های غیرقابل انتظار تلفن همراه روبرو شده است معطوف به ثبت نام اخیر تلفن همراه و چالش های ناشی از آن در سال ۸۳ است

مقاله زیر نشان می‌دهد که شرکت مخابرات در این سال با ۸ چالش بزرگ و متفاوت با سال‌های گذشته روبرو خواهد بود:

وضعیت مخابرات کشور در سال ۸۳، هشت تفاوت اساسی با سال‌های گذشته دارد:

۱- عقب‌بودن توسعه شبکه زیرساخت از برنامه

۲- حضور شرکتهای خارجی به عنوان اپراتور در کشور برای اولین بار

۳- حضور پررنگ تر بخش خصوصی داخلی در اپراتوری

۴- چالش های فنی و عقب‌ماندگی‌های تکنولوژیک

۵- چالش های اجرایی و قانونی

۶- تغییر ساختار

۷- تدوین راهکارهای اجرایی و آمادگی برای اجرای برنامه چهارم توسعه

۸- آغاز به‌کار مجلس هفتم

در ادامه به هرکدام از این موضوعات می پردازیم:

۱- عقب‌بودن توسعه شبکه زیرساخت از برنامه:

به گفته صاحبنظران مخابراتی، فراهم کردن امکانات زیرساخت ( backbone) برای ارایه سرویس‌های مورد نیاز با توجه به افزایش چشمگیر متقاضیان استفاده از خدمات تلفن همراه، دیتا و تلفن ثابت، مهمترین معضل فنی- اجرایی شرکت مخابرات در سال ۱۳۸۳ خواهد بود. این به خاطر آن است که به گفته کارشناسان، توسعه شبکه زیرساخت کشور در حد پایان برنامه دوم توسعه انجام شده است و از برنامه بسیار عقب‌تر است.

مدیران شرکت مخابرات، عدم برگزاری مناقصات خرید تجهیزات این بخش را مهمترین دلیل این امر دانسته‌اند. ولی به هر دلیل، آنچه اکنون شاهد هستیم، این است که علیرغم نصب بیش از ۲۶ هزار کیلومتر فیبر نوری، هنوز درصد کمی از آن زیر بار رفته است. عقب‌ماندن توسعه زیرساخت، مشکلات عظیمی را روبروی سرویس‌دهندگان (اعم از مشکلات مالی و .....) قرار خواهد داد و به‌خصوص آینده پروژه‌های تلفن همراه و PAP و تلفن ثابت را با ابهام روبرو خواهد کرد. این نکته از آن جهت در سال ۸۳ اهمیت مضاعف می‌یابد که در این سال شرکت مخابرات، باید امکانات زیرساخت را در اختیار شرکت‌های خارجی (نظیر ترک‌سل) نیز قرار دهد که هرگونه تاخیر و نقص در در این زمینه جریمه‌های سنگینی به‌همراه خواهد داشت که ضررهایی قابل توجه به مملکت وارد خواهد کرد.

بهرحال بنا‌به گفتة عضو هیات مدیره شرکت ارتباطات سیار، فراهم کردن زیرساخت حداقل شش ماه قبل از ارایه سرویس تلفن همراه به مردم، الزامی بوده‌است. ولی متاسفانه نه‌ تنها این امر اتفاق نیفتاده‌ است، بلکه با پیش‌فروش ۵.۶میلیونی تلفن همراه، این نیاز شدیدتر شده‌است. دولت در ابتدای سال ۸۳ خود را با تعهد ۳ میلیارد دلاری ارائه ۵.۶میلیون خط تلفن همراه به مردم و ۴ میلیون تلفن همراه توسط دو شرکت دیگر و بیش از ۵ میلیون تلفن ثابت مواجه می‌بینند که اگر به واسطه عقب‌بودن توسعه زیرساخت از برنامه، نتواند این تعهد را به ‌نحو مطلوبی به انجام رساند، با مشکلات زیادی مواجه خواهد شد.

۲- حضور شرکت‌های خارجی به عنوان اپراتور در کشور برای اولین بار

حضور شرکت‌های خارجی در چندین پروژه ازجمله: پروژه اپراتور دوم موبایل (شرکت ترک‌سل)، پروژه تلفن همراه اعتباری (شرکت teletwo) و راه‌اندازی شبکه خصوصی دیتا (شرکت BBS )، نشان از برنامة گستردة دولت برای استفاده از توان خارجی ها در عرصه مخابرات کشور دارد. این شرکت‌ها این ‌بار نقشی فراتر از تأمین تجهیزات پروژه‌های عمده مخابراتی در کشور ایفا خواهند کرد. نفش محوری شرکت انگلیسی ایرکام در دو سال گذشته را نیز باید از نمونه‌های حضور شرکت‌های خارجی در عرصه‌های مهم مخابرات کشور ارزیابی کرد.

به طور قطع دانش فنی ( know-how) شرکت‌های مذکور با توجه به تجربة کاری آنها در گسترة جهانی، دلیل قابل توجهی برای سهیم کردن این شرکت‌ها در بازار بکر و پرکشش داخلی است که می‌تواند وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را در انجام یکی از وظایف عمدة خود که فراهم کردن شرایط لازم برای سرویس مناسب و درخور شان مردم است، یاری رساند. اما آنچه که قاعدتاً باید مورد توجه مسئولان وزارت ICT قرار گرفته باشد، این است که استفاده از عوامل خارجی اگر با درایت و آگاهی همراه باشد، می‌تواند نتایج بسیار مثبتی را برای توسعه قابلیت‌های صنعتی و فنی در کشور نیز در پی داشته باشد؛ امری‌که به‌خصوص با تغییر‌ نام این وزارتخانه و اضافه ‌شدن واژه فناوری به نام آن، مهمتر از قبل گردیده‌است.

۳- حضور پررنگ تر بخش خصوصی داخلی در اپراتوری

از جمله ویژگی‌های عمده سال ۸۳، حضور پررنگ‌تر بخش خصوصی در حوزه‌های اپراتوری تلفن ثابت، ارایه سرویس‌های دیتا (مانند DSL )، مدیریت ارایه سرویس prepaid و همچنین انجام برخی از پروژه‌های پیمانکاری شرکت مخابرات ایران است که قبلاً توسط این شرکت ارایه می‌شده است. این تحولات، متأثر از موادی از قانون برنامه سوم توسعه است که در راستای گسترش خصوصی‌سازی، به وزارتخانه و شرکت مخابرات تکلیف شده‌است. واگذاری قسمتی از سهام دولتی شرکت‌ ITI و تصمیم اخیر برای واگذاری سهام دولتی شرکت ITMC به بخش خصوصی را نیز باید در همین راستا ارزیابی نمود.

این جهت‌گیری صحیح دولت، که در راستای اهداف برنامه سوم توسعه صورت می‌گیرد، به طور قطع باید مورد حمایت بیشتر قرار گیرد و پیش‌زمینه‌های آن نیز فراهم گردد؛ چرا که بخش خصوصی در این زمینه‌ها، به تصمیمات مطمئن نبوده و به همین دلیل از آمادگی کافی برخوردار نیست. همچنین، باید جهت‌گیری دولت به سمت افزایش توانمندی‌های تکنولوژیک شرکت‌های داخلی و تبدیل آن‌ها به بنگاه‌هایی باشد که علاوه بر کار اپراتوری و استفاده از تجهیزات خارجی، بتوانند به فعالیت‌های صنعتی و تحقیقاتی خود ادامه دهند و مثل گذشته از سطوح تکنولوژی و دانش کافی برخوردار گردند.

۴- چالش‌های فنی و عقب‌ماندگی تکنولوژیک

در بعد فنی نیز لازم است که شرکت مخابرات ایران و دیگر اپراتورهای خصوصی، در سال جدید برای مقابله با چند چالش عمده، برنامه‌ریزی‌های جدی انجام دهند:

- هنوز در تعدادی از مراکز تلفنی شرکت مخابرات، از سیستم‌های قدیمی و آنالوگ استفاده می‌شود که مطابق گفته مدیران شرکت مخابرات، باید تا آخر برنامه سوم به سیستم‌های بروز و دارای تکنولوژی‌های پیشرفته تبدیل شوند. (مصاحبه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در ۲۶ اردیبهشت‌ماه امسال بیانگر این است که تا پایان خردادماه سال جاری، این اتفاق برای مراکز تلفنی خواهد افتاد.) البته این رویه در مورد سایر اجزای شبکه نیز باید اعمال گردد.

- با تبدیل سیستم‌های قدیمی سوئیچ مخابراتی، همزمان با تحولات جهانی که حرکت به سمت سیستم‌های مبتنی بر IP و شبکه‌های NGN (شبکه‌های نسل جدید) است، سناریوهای گوناگونی برای بکارگیری تجهیزات جدید، مانند softswith در برنامه اپراتورهای مخابراتی کشور قرار دارد.

---