مرورگر FireFox آنچه شما خواسته اید

جدیدترین نسخه مرورگر کد باز Firefox بسیاری از ویژگی هـــــای مورد تقاضای کاربــــــران را در برمی گیرد; به گونــــــه ای که حتی می توان گفت ایـــــن مرورگر توسط کاربران طراحی شده است

جدیدترین نسخه مرورگر کد باز Firefox بسیاری از ویژگی‌هـــــای مورد تقاضای کاربــــــران را در برمی‌گیرد; به گونــــــه‌ای که حتی می‌توان گفت ایـــــن مرورگر توسط کاربران طراحی شده است.

در ۲۹ نوامبر ۲۰۰۵، نسخه جدید مرورگر وب Firefox در سایت www.mozilla.com عرضه شد و تنها پس از گذشت دو روز، بیش از دو میلیون نفر آن را دریافت کردند. هر چند ۱.۵ Firefox فقط نسخه ارتقا یافته مرورگر قبلی بدون هر گونه تغییرات اساسی است (طبق اعلام Mozilla، مرورگر ۲ Firefox قرار است در اواسط سال ۲۰۰۶ عرضه شود)، اما کاربرانی که از نسخه‌های قبلی این مرورگر استفاده کرده‌اند، به محض به کارگیری نسخه جدید، متوجه تغییرات آن می‌شوند.

البته شرکت سازنده این برنامه یعنی Mozilla نسخه جدید را امن‌تر، سریع‌تر و پایدارتر از نسخه‌های قبلی می‌داند. به عنوان مثال، Firefox جدیــــــد با استفاده از یک حافظه cache مخصوص کــــــه صفحات مشاهده شده اخیر (همان صفحات قابل دستیابی از طریق دکمه‌هــــای Back و Forward ) را در خود ذخیره می‌کند، سرعت بارگذاری صفحات را به نحو قابل توجهی افزایش می‌دهـــد.

از سوی دیگر زبانه‌های مشاهده صفحــــــات مرورگر کــه بــــه منظور دسترسی به چندین صفحه در یک پنجره مورد استفاده قرار می‌گیرند، در نسخه جدیــــــد می‌توانند از طریق درگ کردن، مرتب شونــد. در ضمــــــن ویژگــــــی Live Bookmark نیز پیوسته با آخرین عناوین اخبـار از سراسر اینترنت به رورسانـــی می‌شود.

به همان اندازه که ایـــن بهینه‌سازی‌های کاربر پسند مهم است، ویژگی‌هــــــای جدیــــــد امنیتـی نیز در خور توجــــــه است. برنامه‌نویسـان شرکت Mozilla برای پاک کردن اطلاعــــــات حساس در مرورگر یک سری اقدامات تسهیلاتی انجام داده‌اند; از جمله آنکـــه به راحتی با کلیک روی یک دکمه، کلیه وب سایت‌های مشاهده شده، اطلاعات شخصی و کلمات عبور پاک می‌شوند.

هــــــر چنــــــد ایــــــن قبیل کارهــــــا در مرورگرهــــــای دیگــــــر از جملـه Internet Explorer نیز انجام‌پذیر است، اما مستلزم جست‌وجو در منوها و یافتن فرمان مربوطه است. از این رو ویژگی پاک کردن سریع خصوصا برای آن دسته از افرادی که از یک کامپیوتر عمومی استفــــــاده می‌کننـــد، بسیار حالب توجه خواهد بود. مایک شروپفر (Mike Schroepfer) نایب رئیس بخش مهندسی در Mozilla در این خصـــوص می‌گوید، «اگر از یک کامپیوتر مشترک استفاده می‌کنیــــــد یا در کافی‌نت هستید و نمی‌خواهید اطلاعات حساس و مهم شما توسط سایرین مشاهده شود، استفاده از مرورگر Firefox توصیه می‌شود.»

مرورگــــــر Firefox توصیه می‌شود.» مرورگر Firefox جدید هنگام عرضه بـه روزرسانی‌ها یا فایل‌های ترمیمی با نمایش یک پیغام هشدار مبنی بر دریافت آنها، مــــــوجب حفاظت بیشتر از اطلاعات شما می‌شود. بدین ترتیب نیازی نیست تا خود کاربر مدام بـــه بررسی وضعیت آخرین فایل‌های ترمیمی بپردازد. به علاوه ۱.۵Firefox می‌تواند انواع بیشتری از تبلیغــــــات بازشو از جمله آگهی‌های ایجاد شده با Flash را بلوک کند.

با توجه به نظرخواهی‌های صورت گرفته، ۱.۵ Firefox مـــورد قبول کاربران وب قرار گرفته است. کوری دوکترو (Cory Doctorow) وب‌نویس سایت BoingBoing.net با ابــزار رضــــــایت، این طور نوشت:

«اگر هنوز از مرورگر IE مایکروسافت یا Safari استفاده می‌کنید، اکنون زمان تغییر آن به یک مرورگر ایمن‌تر، سازگارتر با استانداردها و کارآمدتر فرا رسیده است.» طبق گفته‌های شروپفر ، نظــــــرات مثبت کاربــــــران، اصلا تعجب‌برانگیــــــز نیستند، زیــــــرا برنامه‌نویسان شرکت Mozilla اکثر ویژگی‌های جدید را با الهام از نظرات خود کاربران Firefox ایجاد کرده‌اند. علاوه بر آن، نرم‌افزار پایــــــه که مبنای مرورگر است بــــــه نحوی ساخته شده که هر کس می‌توانــــــد آن را از آزمایش و ارزیابی کند. بدین ترتیب صدها هزار کاربر Firefox و طرفداران آن در سراسر دنیا می‌توانند از طریق ارسال گزارشات خطا و کدهای مربوطه نقشی در اصلاح این مرورگر بر جای گذارند.

در حقیقت ماهیت کد باز Firefox به Mozilla کمک کرد تا بتواند بــــــه وعده‌هایش پایبند مانده و محصول ایمن و مناسبی را عرضه کند. چند ماه قبل از زمان عرضه ۱.۵ Firefox، نسخه‌های آزمایشی ارتقا یافته جهت دریافت مهیا بودند، بنابراین مردم توانستند خود آن را آزمایش کرده و ایرادها را به مسئولان گزارش دهند.

در این راستا، به منظور تشویق مردم جهت عیب‌یابی، شرکت Mozilla برنامه‌ای با نام Bug Bounty را به عنوان اسپانســر معرفی کرد تا اگر کسی یک ایراد اساسی و مهم امنیتی را گزارش دهد، ۵۰۰ دلار به عنوان جایزه به آن فرد اهدا شود.

حال سوالی کــــــه در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا Firefox جدید با وجود ایــــــن همه نویسنــــــده و ارائه انبوهــی از ویژگی‌های جدید، تــــــا حدودی پیچیده نشده است؟ شروپفر می‌گوید:

«چیزی که مردم Firefox را به خاطرش دوست دارند، سادگی آن در مقایسه بــــــا Internet Explorer است.» بــــــر پایه گفته‌های میشل بیکــــــر (Mitchell Baker) رئیس شرکت Mozilla، اصل فلسفـــــه پروژه Mozilla بر پایه تولید نرم‌افزارهایی است که استفاده از آنها راحت و آسان باشند.

برای آنان که خواستار قابلیت‌های بیشتر و سفارشی سازی مرورگر هستنــــــد، ۸۰۰ برنامــــــه افزودنــــــی قابل دریافت از اینترنت به نام «افزودنی‌هــــــا» (Extensions) نیــــــز وجـــود دارد که ویژگی‌هایی همچون پیش‌بینی زنده وضع هوا، بازی‌های کارتی و به اشتراک‌گذاری سایت‌هــــــای مــــــورد علاقه را ارائـــه می‌دهند. اغلب این برنامه‌‌های افزودنی بــــــه طور رایگان از وب سایت Mozilla واقع در آدرس ‌http://addons.mozilla.org/?application=firefox‌ قــــــابــــل دریافت هستند.

شروپفــــــر می‌گویــــد:

«برنامه‌نویسان Mozilla از این برنامه‌های افزودنی به عنوان مکانیسمی در برآورد کــــــردن نحوه ارتقای بهتر مرورگر استفاده کرده‌اند. برخی از این برنامه‌های افزودنی نیز که کاربران آن را ساخته‌اند، مانند تابع زبانه‌های متحرک، مستقیما با نسخه ۱۱۵ یکپارچه شدند.»

در حالیکه Firefox به تازگی توانسته نظر میلیون‌ها کاربر وب را به خــــــود جلب کند -از زمان عرضه عمومــــــی در نوامبر سال ۲۰۰۴ تاکنون، Firefox توانسته است ۱۰ درصد سهم بازار مرورگرها را به خود اختصاص دهد- اما ریشه‌هــــای این مرورگر بــــــه سال ۱۹۹۸ بازمی‌گردد؛ زمانــــــی که گروه کوچکی از مهندسان نرم‌افزار Netscape شروع بــــــه ساخت مرورگر وبــــــی بر اساس منبــــــع کد Netscape کردند. در سال ۲۰۰۳، زمانــــــی که Netscape توسط شرکت America Online خریداری شد، این AOL بــــــود که تــــــوانست این پروژه کدباز را بــا تاسیس موسسه غیرانتفاعــی Mozilla Foundation زنده نگـــه دارد. (البته شرکت Mozilla که بانی توسعه و عرضه Firefox است، ماهیت انتفاعی دارد و بخشی از Mozilla Foundation به حساب می‌آید.)

بیکر می‌گوید:

«هر چند AOL بر کار Mozilla نظارت دارد، اما در تعیین رویکرد اساسی آن، هیچ دخالتی نمی‌کند.» وی در ادامه می‌افزاید: «ما اعضای هیئت مدیره را از انجمن کدباز برگزیده‌ایم، تا یک اکوسیستم سالم ابداعی در وب را ترویج دهیم.» با قضاوت از روی تعـــداد دریافت‌ها (تقریبا ۱۰۰ میلیون) و کاربـــران ثابت آن (حــــــدودا ۴۰ میلیــــــون از سال ۲۰۰۴ تــــــاکنون) می‌توان فهمیــد که ۱Firefox ماموریت خود را به خوبی به انجام رسانده است. حتی شگفت‌آورتــــــر اینکه استفاده از این مرورگر در بین عامه مردم نیز رواج یافته است. به عنوان مثال، در آینده نزدیک قرار است Mozilla برنامه‌ای تحت عنوان Firefox Flicks را در سایت خود ارائه کند که طی آن کاربران در فیلم‌هایی ۳۰ ثانیه‌ای به بیان مزایای این مرورگر و اینکه چگونه توانسته است اینترنت را به محیطی جذاب‌تر تبدیل کند، می‌پردازند.

عرضه Firefox با این نحوه تبلیغات متمرکز بر کاربر، نه تنها برای طراحـــان برنامه‌هــــــای افزودنی یا کسانی که سیستم را عیب‌یابی می‌کنند، بلکه برای کاربران غیرفنی اینترنت نیز منجر به بروز یک حس مشترک شده است. طبق گفته‌های بیکر، این حمایت عظیم برای Mozilla Foundation منبعــــــی مهم در کسب درآمــــــد محسوب می‌شود. وی در پایان به یادداشت‌هایی اشاره می‌کند که افراد خیر به چک‌های اهدایی خود ضمیمه کرده‌انــــــد; در یکی از آنهــــــا آمده است:

«از کامپیوتر خود ناراضــــــی بودم. زندگـــی در اینترنت به نحوی غیرقابل تحمل شده بود، اما دوستم به من اصرار کرد Firefox را نصب کنم. حال می‌خواستم مراتب تشکر خود را بـــه شمـــا اعلام کنـــم. طی ایـــن چک مبلـــغ ۲۵ دلار به شما اهدا کرده‌ام.»

مهناز مختاری