کاربرد اطلاعات مالی, استانداردها و تئوری های حسابداری در تصمیم گیری

همانگونه که می دانیم یکی از ارکان اصلی پاسخگوئی در عصر حاضر اطلا عات مالی شفاف و قابل مقایسه است که خود از نیازهای اصلی جهت تصمیم گیری های مالی و دستیابی به توسعه و رشد اقتصادی در همه بخش ها می باشد

همانگونه که می دانیم یکی از ارکان اصلی پاسخگوئی در عصر حاضر اطلا عات مالی شفاف و قابل مقایسه است که خود از نیازهای اصلی جهت تصمیم گیری های مالی و دستیابی به توسعه و رشد اقتصادی در همه بخش ها می باشد. صاحبان سرمایه، اعتباردهندگان، نهادهای دولتی و... برای تصمیم گیری در زمینه سرمایه گذاری که خود شامل: خرید، فروش، نگهداری سهام، اعطای وام و اعتبار و... به اطلا عات مالی معتبر مربوط و قابل فهم نیاز دارند.

بدین صورت که سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان برای سرمایه گذاری و اعطای تسهیلا ت و نیز دولت برای تصمیم گیریی های مالی و تدوین برنامه های مختلف اقتصادی در سطح خرد و کلا ن از جمله برنامه های کوتاه مدت (بودجه سالا نه)، میان مدت (برنامه های پنج ساله توسعه اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی) و بلند مدت (چشم انداز بیست ساله) به اطلا عات مالی شفاف و قابل اتکا نیاز دارد.بدیهی است که نقش اطلا عات مالی را نمی توان انکار کرد و یقینا هدایت و تخصیص درست منابع محدود و کمیاب اقتصادی در گرو اطلا عات مالی می باشد. اگر چه اطلا عات مالی از منابع مختلف قابل استخراج است لکن در حال حاضر هسته اصلی و مرکزی منابع مالی را صورت های مالی اساسی تشکیل می دهد و بنابراین باید از کیفیت مطلوبی برخوردار باشند.

پرواضح است که صورت های مالی زمانی دارای کیفیت مطلوب هستند که براساس استانداردهای حسابداری تدوین شده باشند. استانداردهای حسابداری به منظور تعیین ظوابطی برای شناخت و اندازه گیری دارائی ها، بدهی ها، سرمایه، درآمدها و هزینه ها تدوین و قطعا دارای اثرات و تبعات اقتصادی و مالی می باشد از این رو باید در تدوین آن نهایت دقت به عمل آید.

در ایران براساس قانون تشکیل سازمان حسابرسی و براساس اساسنامه آن، سازمان حسابرسی به عنوان مرجعی برای تدوین و تعمیم اصول و ضوابط حسابداری و حسابرسی شناخته شده است و نیز گزارش ها و صورت های مالی که در تهیه آنها اصول و ضوابط تعیین شده سازمان حسابرسی رعایت نشده قابل استفاده در هیچ یک از مراجع دولتی نخواهد بود. صورت های مالی، اطلا عاتی در رابطه با وضعیت مالی، عملکرد مالی و انعطاف پذیری واحد اقتصادی را ارائه می کنند که خود شامل:

۱) ترازنامه: که آن را صورت وضعیت مالی نیز می نامند. دارائی ها، بدهی ها و حقوق مالکانه یک واحد تجاری را در پایان هر دوره حسابداری گزارش می کند.

۲) صورت سود و زیان: درآمدها و هزینه های عملیاتی و غیرعملیاتی و اقلا م غیرمترقبه و در نتیجه سود یا زیان خالص را گزارش می کند. بنابراین این صورت مالی عایدات یک شرکت را طی یک دوره حسابداری خلا صه می کند.

۳) صورت سود و زیان جامع: شامل خلا صه ای از مبادلا ت تاثیرگذار که بر حقوق مالکانه یک دوره حسابداری است.

۴) صورت جریان وجوه نقد: که جریان های نقدی ورودی و خروجی ناشی از فعالیت های عملیاتی، بازده سرمایه گذاری وسود پرداختی بابت تامین مالی، مالیات بر درآمد، سرمایه گذاری و فعالیت های تامین مالی طی یک دوره حسابداری را در بر می گیرد. ضمنا یادداشتهای توضیحی جزو لا ینفک صورتهای مالی می باشد.

حسابداری و گزارشگری مالی نیز همانند سایر مسائل و مباحث اقتصادی تحت تاثیر محیط اقتصادی قرار می گیرند و بدین ترتیب تئوری حسابداری، نیز توسط محیط حسابداری و گزارشگری مالی تحت تاثیر قرار می گیرد. اگر بخواهیم در مورد تئوری های حسابداری بگوئیم ابتدا باید به تعریف تئوری پرداخت. تئوری را می توان در قالب مجموعه ای از مفروضات، مفاهیم و اصول علمی تعریف کرد که چارچوبی عمومی برای مراجعات پاسخ جویانه در اختیار می گذارد.

اما تئوری حسابداری عبارت از مجموعه ای از فرضیات مبنا، تعاریف اصول و مفاهیم و نحوه استنتاج آنهاست که زیربنای تدوین استانداردهای حسابداری توسط مراجع مربوطه و همچنین شالوده گزارش اطلا عات حسابداری را تشکیل می دهد. در این مورد که فرضیات مبنا، تعاریف، اصول و مفاهیم حسابداری چه باید باشد بحث و استدلال زیادی وجود داشته است و قطعا در آینده نزدیک قابل پیش بینی است، معمولا در هنگام رخداد پدیده های جدید، بحث استنتاج در مورد تئوری های حسابداری به شدت تشدید می شود.

همانطور که در بالا اشاره شد، تهیه چارچوب نظری که راهنمای تدوین قواعد و استانداردهای جدید قرار می گیرد در قلمرو تئوری حسابداری است. البته تجزیه و تحلیل قواعد حسابداری به منظور سنجش همنواختی آنها با چارچوب نظر حسابداری با سایر اصول راهنما نیز در حیطه تئوری حسابداری است و از دیدگاه علمی نیز می توان گفت که تئوری حسابداری به بهبود حسابداری و مطلوبیت ارائه صورتهای مالی کمک می کند اگرچه ممکن است میان مدیران، سرمایه گذاران و سایر گروه های ذی نفع از لحاظ مفهوم بهبود صورت های مالی به دلیل تفاوت علا یق، تعارض هایی وجود داشته است...

براساس موارد ذکر شده بالا می توان گفت که تئوری حسابداری همواره می تواند در زمینه های زیر به طور موثر یاری دهنده باشد:

۱) درک بهتر نحوه تدوین قواعد حسابداری در چارچوب ساختار حسابداری مالی.

۲) فراهم آوردن زمینه بهبود در فرایند تدوین استانداردهای جدید.

۳) یک پارچه کردن استانداردهای حسابداری در سطح ملی و همچنین در سطح بین المللی.

علا وه بر چارچوب نظری و نحوه تدوین استانداردهای حسابداری، تئوری حسابداری شامل مفاهیم مربوط نظیر تحقق درآمد فروش و عینیت، مدل های ارزش یابی و فرضیه های قابل آزمون است.

خوشبختانه تدوین استانداردها و تئور ی های حسابداری درسالهای اخیر پیشرفت های زیادی داشته و با نوآوری هایی همراه بوده است که برای محققین این امکان را فراهم می کند که با تجزبه و تحلیل اطلا عات حسابداری پدیده های حسابداری را بیان یا پیش بینی کنند.

امید است که بزرگان، اساتید و دانشجویان رشته حسابداری بتوانند نقش خود را در زمینه تدوین و بهبود تئوری ها و استانداردهای حسابداری بیش از پیش ایفا نمایند.

منابع:

۱- تئوری حسابداری: تالیف دکتررضا شباهنگ.

۲- حسابداری مالی: دکتر ایرج نوروش.

۳- استانداردهای حسابداری ایران: انتشارات سازمان حسابرسی.

نویسنده : جواد شرف خانی

عضو انجمن حسابداران خبره