بعضی قتل های عمد مستوجب قصاص نیستند

موارد پیش بینی شده در قانون که قصاص در حق جانی ممکن نیست

در واقع مجازاتی که جانی بدان محکوم می شود و باید با جنایت وی برابر باشد که این جنایت می تواند منجر به قتل یا منجر به جراحت در فرد مجنی علیه شود. اما همیشه قصاص در حق جانی اجرا نمی شود چراکه مواردی در قانون پیش بینی شده است که بنا به شرایط خاصی قصاص ساقط می شود.

اما اینکه قصاص در چه مواردی ساقط می شود و یا اینکه منشا سقوط قصاص چیست؟ باید اذعان داشت که موارد سقوط قصاص یا ناشی از محکوم علیه است و یا این که با منتفی شدن از سوی اولیای دم صورت می گیرد.

مجازات قتل عمدی اصالتا” قصاص است اما همیشه اینطور نیست، یعنی صرف ارتکاب قتل عمد موجب قصاص نیست بلکه شرایط دیگری هم لازم است،که اگر این شرایط نباشد قصاص ممکن نیست. مواردی از قتل عمدی که قاتل قصاص نمی شود را می توان به 3 دسته قتل هایی که مشمول علل موجهه هستند، قتل هایی که در آنها موارد سقوط قصاص وجود دارد، قتل های عمدکه موجب قصاص نیست تقسیم کرد.

یک دانشجوی دکتری حقوق دانشگاه شهید بهشتی در پاسخ به این سوال که کدام یک از قتل های عمدی موجب قصاص نیستند، اظهار کرد:این موارد مربوط به حالتی است که قانونگذار بہ علت وجود برخی ویژگی ها در قاتل یا مقتول، مرتکب قتل عمد را مستوجب قصاص نمی داند و از ابتدا با واکنشی متفاوت از قصاص با او مواجه می شود.

موارد 6 گانه ی قانون درمورد بعضی از قتل ها که قصاص ندارند1. قاتل پدر یا جدّ پدری مقتول باشد

بر اساس مادہ 301 قانون مجازات اسلامی، قصاص در صورتی ثابت می شود ڪه مرتکب، پدر یا از اجداد پدری مجنیٌ علیه نباشد.

2. قاتل دیوانه یا نابالغ باشد

همچنین هر گاہ دیوانه یا نابالغی عمدا کسی را بکشد خطا محسوب و قصاص نمی شود بلکه باید عاقله آن ها دیه قتل خطا را به ورثه مقتول بدهند.

قتل هایی که قصاص ندارند3. مقتول دیوانه باشد

همچنین در ادامہ مادہ 301 قانون مجازات اسلامی تاڪید شدہ است ڪه «قصاص در صورتی ثابت می شود ڪه مجنی علیہ عاقل باشد.»

4. قاتل مست باشد

بر اساس مادہ 307 قانون مجازات اسلامی، ارتڪاب جنایت در حال مستی و عدم تعادل روانی در اثر مصرف مواد مخدر، روانگردان و مانند آنها، موجب قصاص است مگر اینڪه ثابت شود بر اثر مستی و عدم تعادل روانی، مرتڪب بہ ڪلی مسلوب الاختیار بودہ است ڪه در این صورت، علاوہ بر دیہ به مجازات تعزیری مقرر در ڪتاب پنجم «تعزیرات» محڪوم می شود. اما اگر ثابت شود ڪه مرتڪب قبلاً خود را برای چنین عملی مست ڪردہ یا علم داشتہ است ڪه مستی و عدم تعادل روانی وی ولو نوعاً موجب ارتڪاب آن جنایت یا نظیر آن ازجانب او می شود، جنایت، عمدی محسوب می شود.

5. هر گاہ ڪسی در حال خواب یا بیهوشی شخصی را بڪشد

هر گاہ ڪسی در حال خواب یا بیهوشی شخصی را بڪشد، خطای محض بودہ و بر اساس بند الف مادہ 292 قانون مجازات اسلامی قصاص نمی شود و فقط به دیه قتل به ورثه مقتول محڪوم می شود.

6. قاتل مسلمان و مقتول غیرمسلمان باشد

بر اساس تبصرہ 2 مادہ 310 ، اگر مجنی علیه غیرمسلمان باشد و مرتڪب پیش از اجرای قصاص، مسلمان شود، قصاص ساقط و علاوہ بر پرداخت دیه به مجازات تعزیری مقرر در ڪتاب پنجم «تعزیرات»، محڪوم می شود.

بعضی قتل های عمد مستوجب قصاص نیستند