کاردگاما ـ بدون انجام برش

کاردگاما یا به‌عبارت دیگر استفاده از دسته‌ای اشعه متمرکز شده که جایگزین کارد جراحی می‌شود، وسیله‌ای انقلابی است که امکان دستیابی به نقاط صعب‌الوصول مغز را به جراح می‌دهد …

کاردگاما یا به‌عبارت دیگر استفاده از دسته‌ای اشعه متمرکز شده که جایگزین کارد جراحی می‌شود، وسیله‌ای انقلابی است که امکان دستیابی به نقاط صعب‌الوصول مغز را به جراح می‌دهد بدون آنکه نیازی به برش دادن مغز باشد، این تکنیک موفق مزایای بسیاری از حیث کارآئی کلینیکی و مقرون به‌صرفه بودن عاید بیماران، پزشکان و بیمارستان‌ها می‌سازد.

معمولاً جراحی مغز موجب مرگ یا در موارد بسیاری معلولیت بیمار می‌گردد که در زمره عوامل آن می‌توان به عمق جراحات یا عدم دستیابی به آنها، مجاورت جراحات با شریان‌ها یا اعصاب مغزی یا دیگر ساختارهای حیاتی اشاره نمود.

حتی در مواردی‌که امکان دسترسی به جراحات وجود دارد، عمل جراحی مستلزم خطر خونریزی یا دیگر عواقب می‌باشد. به‌علاوه طولانی بودن مدت اقامت بیمار در بیمارستان یا دوران نقاهت وی از دیگر اشکالات جراحی مغز است.

اختراع ضروری

لزوم اختراع وسیله‌ای که بتواند امکان جراحی ساختارهای عمیق مغزی را بدون در برداشتن خطرات جراحی باز فراهم سازد برای اولین بار توسط پروفسور لارس لکسل و پروفسور بوریه لارسون از اطبای مشهور استکهلم (سوئد) در سال ۱۹۵۱ خاطر نشان گردید. نامبردگان در پژوهش‌های خود دریافته بودند که با تابانیدن دو زبالائی از اشعه که بر روی جراحت درون می‌توان هرگونه جراحت عمیق مغزی را بدون در برداشتن خطر خونریزی یا عفونت، نابود نمود.

دستگاه کاردگاما متشکل از یک بدنه داخلی کروی است که حاوی کبالت ۶۰ بوده و به شدت محافظت می‌شود. روی این بدنه را یک کلاه خود فرا می‌گیرد که دارای ۲۰۱ سوراخ بوده و وظیفه نشر و موازی سازی اشعه گاما ساطع شده از کبالت را به‌عهده دارد. پزشکان با استفاده از تکنیک‌های تصویربرداری سه بعدی و برنامه کامپیوتری تنظیم یگانه دوز کاردگاما، می‌توانند ۲۰۱ دسته اشعه را دقیقاً به سمت هدف نشانه‌گیری نمایند. هر یک از این اشعه به راحتی از گوشت و استخوان عبور می‌کند بدون آنکه آسیبی وارد سازد. اثرات تخریبی اشعه صرفاً در محل تلاقی آنها (که دوز اشعه به مقدار کافی می‌رسد) ظاهر می‌گردند. با توجه به طرح ابتکاری بسیار دقیق کاردگاما، هیچ گونه آسیبی به بافت سالمی که پیرامون جراحت مورد نظر را گرفته است، واردنمی‌شود. کل مدت درمان با کاردگاما، من جمله تصویربرداری، تعیین محل دقیق جراحت و برنامه‌ریزی درمانی، حدود دو تا سه ساعت طول می‌کشد. مدت زمان پرتوافکنی صرفاً ۵ تا ۲۰ دقیقه می‌باشد. در اثنای کلیه عملیات یاد شده بیمار معمولاً بیدار بوده و پزشک می‌تواند از طریق صفحه تلویزیون و تجهیزات صوتی بیمار را تحت نظر قرار داده و با وی صحبت کند. این شیوه درمان نیازی به دوره نقاهت نداشته و بیمار می‌تواند یک روز پس از درمان، بیمارستان را ترک کند.

کاردگاما بلافاصله تومور یا ناهنجاری را از میان نمی‌برد، بلکه این امر تا حصول نتایج کامل، مستلزم گذشت چند ماه تا دو سال می‌باشد. معذلک باید خاطر نشان شود که نتایج حاصله بسیار رضایت بخش بوده و درمواردی که کاردگاما کاربرد دارد از نتایج شیوه‌های متعارفی جراحی برتر می‌باشند. از طریق ایجاد پایگاه‌های اطلاعاتی کلی، می‌توان میان مراکز جراحی با کاردگاما همکاری گسترده‌ای برقرار نموده و از این طریق، پزشکان می‌توانند ضمن مبادله تجارب کلینیکی خود، امکان انجام پروژه‌های تحقیقاتی مشترک را فراهم آورند و در عین حال با توسعه جراحی با کاردگاما و کاربردهای آن، در گسترش هرچه بیشتر این تکنیک سهیم باشند.

با ابداع از شیوه‌های تصویربرداری CT, DSA, MRI, PET گام جدیدی در راه تکامل جراحی با کاردگاما پیموده شده است. در نتیجه بهبود شیوه‌های تصویربرداری و نتیجتاً افزایش کاربرد آنان، امکان تشخیص نارسائی‌های مغزی در مراحل اولیه بیماری فراهم شده و بدین ترتیب تعداد بیشتری از بیماران قابل درمان با کاردگاما می‌باشند. با تکامل هرچه بیشتر تکنیک‌ەای تصویربرداری، امکان تجسم بهتر محل ضایعه فراهم گشته و نتیجتاً شیوه جراحی با کاردگاما از قابلیت و توان بیشتری جهت درمان نارسائی‌های عملکرد از قبیل بیماری پارکینسون، درد لاعلاج سرطان، درد عصب پنجم و حتی صرع برخوردار می‌باشد.

پژوهش‌های کلینیکی بسیاری در زمینه گسترش کاربرد کاردگاما در حال جریان می‌باشند. تومورهای چشم و تومورهای ناحیه سر و گردن را هم اکنون به‌طور تجربی درمان می‌نمایند. در زمره دیگر چشم‌اندازهای این شیوه جراحی می‌توان به کاربرد توام جراحی با کاردگاما اصلاح کننده‌های بیولوژیکی (که دوز اثر اشعه را در حاشیه تومور بالا برده و در عین حال از خطر پرتوگیری مغز می‌کاهند) اشاره نمود.

جراحی با کاردگاما علاوه بر کارآئی کلینیکی، بسیار مقرون به صرفه بوده وصرفاً در یک وهله صورت می‌گیرد. میانگین مدت اقامت بیمار در بیمارستان و هزینه عمل جراحی با کاردگاما حدود ۴۰ تا۷۰ درصد کمتر از مدت و هزینه مربطو به عمل جراحی باز مغز می‌باشد. درمان باکاردگاما، با پشتوانه ۱۵ ساله پژوهش و دو دهه کاربرد و موفقیت‌آمیز کلینیکی، کارآئی و مقرون به صرفه بودن خود را در ۳۰۰۰ مورد جراحی به اثبات رسانید [۹].

۹ ـ کاترین گسیل‌مور ـ شرکت اینس تروومنت‌ جورج‌ها