توان بالقوه

چندی پیش خبرگزاری آمریكایی بلومبرگ گزارشی از بازار سرمایه در ایران منتشر كرد كه حاكی از جاذبه اقتصاد ایران برای موسسه های مالی و سرمایه گذاری غربی بود

این گزارش با تاكید بر حضور جدی موسسه های مالی كشورهای مختلف جهان در ایران به نارضایتی موسسه های آمریكایی از محروم بودن از حضور در بازار ایران به دلیل تحریم های اقتصادی دولت آمریكا پرداخته بود. در این گزارش از تلاش جدی تعدادی از این موسسات برای لغو تحریم علیه ایران سخن گفته شده است.بی.ان. پی پاریباس و تعداد دیگری بانك اروپایی، آسیایی و آفریقایی در حال برنامه ریزی اعطای حدود ۵۰ میلیارد دلار وام به شركت های ایرانی هستند، در حالی كه سیاست های آمریكا سه وام دهنده بزرگ جهان، بانك آف آمریكا كورپ، سیتی گروپ و جی.پی مورگان، چیس و شركاء را از این بازار محروم كرده است.شركت هایی از جمله ایران خودرو كه، خودرو بنز، پژو و رنو تولید می كند، وام می گیرند تا كارخانه ها را گسترش دهند، نیروگاه بسازند و شبكه های تلفن همراه راه اندازی كنند تا كالا و خدمات به جمعیت ۶۹ میلیون نفری ایران ارائه كنند. مؤسسه رتبه بندی اقتصادی فیچ پیش بینی می كند كه اقتصاد ایران سال آینده ۶ درصد رشد كند.باگذشت ربع قرن پس از انقلاب اسلامی قیمت هر بشكه نفت خام بیش از ۴۰ دلار است و دولت تلاش می كند با جذب سرمایه گذاری خارجی اتهام های آمریكا در مورد حمایت از تروریسم و برنامه های هسته ای را تحت شعاع قرار دهد.«كبا كیند» مسئول بخش اعتباری خاورمیانه و شمال آفریقای مؤسسه اعتباری بی.ان.پی پاریباس فرانسه می گوید: ایران سرزمین فرصت ها برای بانك ها است. سرمایه و كارشناسان فراوانی در ایران برای بخش های مختلف اقتصادی از جمله، صنایع ارتباطی، برق، حمل ونقل و حتی بخش های ورزشی نیاز است. وی تأكید می كند واقعیت عدم حضور مؤسسه های بانكی آمریكایی در ایران فعالیت برای مؤسسه های اروپایی را آسان تر می كند. بی.ان.پی پاریباس كه دومین مؤسسه بزرگ بانكی فرانسه است پس از انقلاب اسلامی دو كارمند خود را در دفتر خود در تهران حفظ كرد، این بانك در حال حاضر هشت كارمند در دفتر تهران دارد، بانك اچ.اس.بی.سی انگلیس نیز فعالیت دفتر خود را در تهران پس از انقلاب تعطیل كرد ولی ۵ سال پیش این دفتر با شش كارمند كارخود را آغاز كرد.

وام های صنعتی

ایران خودرو، كشتیرانی جمهوری اسلامی، شركت ملی نفت ایران، شركت آلومینیوم المهدی ودیگر شركت های ایرانی در سال جاری بیش از ۳ میلیارد دلار وام از بانك های بین المللی دریافت كرده اند.

در ۱۳ دسامبر ایران خودرو بزرگترین شركت تجاری در بازار سهام تهران موافقت نامه ای را برای دریافت ۱۰۰ میلیون دلار از یك گروه بانكی به رهبری استاندارد بانك آفریقای جنوبی امضا كرد تا تولید خودرو را افزایش دهد.این شركت ،در حال حاضر با بانك بی.ان.پی پاریباس و دیگر مؤسسه های اعتباری در حال مذاكره است تا ۵۰۰ میلیون یورو و معادل ۶۶۹ میلیون دلار به صورت مستقیم و یا به شكل فروش اوراق بهادار دریافت كند.بانك های بین المللی در ایران علاوه بر این در بخش های خدماتی مثل تلفن همراه و خدمات فرودگاهی نیز فعال هستند.در این زمینه محمدجعفر مجرد(معاون بانك مركزی) در پاسخ به سئوالات بلومبرگ از طریق ایمیل تأكید كرده است كه مدیران ایرانی كارآمدتر شده اند و از كارشناسان مؤسسه های مالی بین المللی می توانند بهره برداری كنند.معاون ارزی بانك مركزی می افزاید: بانك های خارجی این فرصت را دارند تا حدود ۸/۲۳ میلیارد دلار ذخیره ارزی ایران را نیز مدیریت كنند چرا كه بانك مركزی خواهان بازده اقتصادی بیشتر این ذخیره ارزی است.

فرصت های خوب

مدیر بخش شركت های كشتیرانی كامرز بانك آلمان می گوید: شركت كشتیرانی ایران پس از دریافت اعتباری در سال ۲۰۰۲ از این بانك اكنون اعتبارات بیشتری را طلب می كند.ایران می خواهد توان این شركت را در ده سال آینده دو برابر كند، این شركت در حال حاضر ۱۱۵ كشتی دارد با حجم حمل بار ۵/۳ میلیون تن.آمریكا شركت های خود را از سرمایه گذاری در ایران و یا فروش تجهیزات از جمله رایانه و یا هواپیما منع كرده است. به گفته وزیر خارجه آمریكا ایران تحریم را به اتهام حمایت از گروه های تروریستی و تلاش برای توسعه فن آوری هسته ای متحمل می شود. ولی ایران این اتهامات را رد می كند و به گفته سخنگوی وزارت خارجه این كشور تلاش می كند تا صلح و ثبات در خاورمیانه برقرار شود.

مجازات شركت های آمریكایی

شركت های آمریكایی در انتظار محكومیت مالی تا ۵۰۰ هزار دلار به دلیل نقض تحریم ها هستند. بیش از ۳۰ شركت تاكنون محكوم شده اند از جمله بانك «فلیت نشنال بانك» كه مبلغ ۵۸ هزار و ۹۴۴ دلار به دلیل گشودن حساب بانكی و نقل و انتقال پول به سود ایرانی ها جریمه پرداخت كرد.«شرلی نورتون» یك سخنگوی شعبه بانك آف آمریكا می گوید: این حوادث رخ می دهد و اختلالات كاری ایجاد می كند. سیتی گروپ و جی.پی. مورگان كه دفتر مركزی آنان در نیویورك است، رهبری حدود۶۰۰ مؤسسه و شركت آمریكایی را برای ایجاد لابی هایی در جهت لغو تحریم یكجانبه آمریكا علیه كشورهایی از جمله ایران و كوبا را پی گرفته اند.

بانك های آمریكایی نگرانند

«مؤسسه مالی آمریكا» كه به صنایع خدمات می دهد نگران و علاقه مند به حضور در ایران هستند. هاینز رابرت مدیر پروژه این مؤسسه می گوید:هر چه دیرتر وارد بازار ایران شویم، دستیابی به این بازار دشوارتر می شود. «لیزوود» سخنگوی «بانك آف آمریكا» كه به دلیل معامله با ایران مجازات شده از ابراز عقیده در این مورد خودداری كرد. لیندزی دین از سیتی گروپ و سباستین هاول از جی _ پی مورگان نیز از ابراز عقیده در مورد تمایل به حضور در بازار ایران خودداری كردند.«وین بوپ» یك مدیر سرمایه گذاری كه مدیریت ۱۴ میلیارد دلار از دارایی های «بانكورپ» در سین سیناتی آمریكا را بر عهده دارد می گوید، به عنوان یك سرمایه گذار و یك سرمایه دار ایده تحریم را مشكل آفرین می داند. وی می افزاید: رفتار معقولی باید ارایه دهیم، اما اگر آمریكا به تحریم روی آورد و ژاپن یا دیگر كشورها آن را رعایت نكنند این رفتار خوبی نیست.من به عنوان یك سرمایه گذار علاقه مندم بانكی كه با آن كار می كنم در ایران فعالیت داشته باشد. ولی به دلیل تحریم ها این امكان ندارد.

بانك هایی كه در ایران فعال هستند نرخ بهره و قیمت های بالاتری به دلیل ریسك سرمایه گذاری در ایران تحمل می كنند، ولی تأكید می كنند كه فرصت های موجود در اقتصاد ایران آثار منفی و ریسك ها را جبران می كند.به گفته حسن علاقه بند مدیر گروه بالی در لندن وام هایی كه پیش بینی می شود شركت های ایرانی در ۵سال آینده دریافت كنند،معادل۹۴۰میلیون دلار بازده و بهره برای وام دهندگان در پی دارد.

برنامه ۵ ساله

برآورد حسن علاقبند از اهداف سرمایه گذاری در برنامه ۵ ساله ایران و بازده این سرمایه گذاری ها است. گروه وی نیز یك بانك سرمایه گذاری تأسیس كرده و به شركت های ایرانی مشاوره می دهد. به گفته وی وام هایی كه از سوی مؤسسه های دولتی حمایت نشوند نرخ بهره حدود ۳ درصد بالاتر از نرخ های موسسه بین بانكی انگلیس ارایه می كنند. این یك معیار برای وام دادن در ایران است.

تصمیم بازرگانی

«فرانچسكو چاروبی» معاون شعبه اروپایی بانك میتسو بیشی ژاپن در لندن می گوید، وام دهی یك تصمیم بازرگانی است، ایران یك بازار بزرگ است، مردم عمل گرا هستند و آمریكا نمی تواند یك جانبه آن را نادیده بگیرد.درارزیابی «شعبه فرانسوی مؤسسه فیچ» كه در زمینه رتبه بندی اقتصادی كشورها فعال است در دسامبر سال جاری رتبه ایران بهبود یافت این رتبه سه رتبه از رتبه سرمایه گذاری پایین تر بود و معادل رتبه برزیل قرار داشت.به گفته جیمز مك كورماك یك تحلیلگر مؤسسه فیچ بازده وام دهندگان در ایران از دیگر بازارهای كشورهای در حال رشد بهتر است. در این بازار مسائل امنیتی منطقه ای، ریسك سیاسی محلی و بحث برنامه هسته ای مطرح است.

برنامه هسته ای

ایران در مدت یكسال در حال مذاكره با دیپلمات های فرانسوی، آلمانی و انگلیسی بود و در ۲۹ نوامبر به توافقی دست یافتند كه غنی سازی اورانیوم را متوقف كنند.هشت روز بعد از این توافق رئیس جمهور آمریكا در یك گردهمایی كشورهای آمریكای جنوبی اعلام كرد كه در مورد فعالیت های هسته ای ایران نگران است.

جاذبه سرمایه گذاران

ایران اقتصاد در حال رشدی دارد و دومین دارنده ذخایر نفتی جهان است. دولت متكی بر سرمایه گذاری های صنایع انرژی بر مانند فولاد، آلومینیم و پتروشیمی است تا اتكای اقتصاد را به نفت كه معادل ۸۰ درصد پیش بینی می شود كاهش یابد.برای افزایش سرمایه گذاری خارجی دولت اسلامی سال گذشته قانونی برای كاهش كاغذ بازی و بوروكراسی و اطمینان به شركت ها برای خارج كردن سودشان تصویب كرد؛ علاوه بر این فرصت هایی شامل امكان فروش سیگار تا تجهیزات استخراج معدن برای حدود ۲۵۰ بانكدار و تاجر برای شركت در كنفرانس سرمایه گذاری در ایران كه در ۱۷نوامبر در لندن برپا شده بود جاذبه ایجاد كرد.وام ایران خودرو ثابت كرد كه بانكداران به وام دهی به ایرانیان امیدوارند. این وام با سه درصد بالاتر از نرخ معیار وام سه ساله بدون ضمانت پرداخت شد.

وام دهندگان در انتظار دریافت معادل ۳۳۲ هزار دلار در مقابل هر ده میلیون دلار هستند.سوسیته جنرال در فرانسه و گروه اچ وی بی در مونیخ در هماهنگی برای پرداخت وام به ایران خودرو مشاركت داشتند.علاوه بر این هشت بانك دیگر وام دهنده از اتریش تا هند نیز علاقه مند به مشاركت در وام دادن به این شركت بوده اند.شركت ملی صادرات گاز ایران در اكتبر سال جاری بانك انگلیسی اچ.اس.بی.سی را به عنوان مشاور برای سرمایه گذاری ۷/۲میلیارد دلاری طرح صادرات گاز به اروپاو آسیا كه اجرای آن در سال ۲۰۰۸ آغاز می شود برگزیده است. در آگوست این سال بانك آی.ان.جی هلند و بانك اعتبار صادراتی ژاپن ۱۵۴میلیون دلار به صورت مشترك به شركت ملی پتروشیمی ایران وام دادند.

اعتبار صادراتی

دویچ بانك در فرانكفورت كارهای هماهنگی پرداخت ۷۵/۱ میلیارد دلار وام به شركت ملی نفت ایران را برای توسعه میدان گازی پارس جنوبی انجام داد. این میدان بزرگترین میدان گازی جهان است.هفت بانك شامل بی.ان. پی پاریباس و آی.ان. جی در این وام مشاركت داشتند.مؤسسه های اعتبار صادراتی در آلمان، ایتالیا، كره، هلند و انگلیس ۷۰ درصد از این وام را ضمانت كردند.شعبه مؤسسه مالی كاپیتالیا در رم نیز در ژانویه سال جاری پرداخت ۲۹۰ میلیون یورو به شركت آلومینیوم المهدی را انجام داد تا با خرید تجهیزات از ایتالیا طرح های توسعه خود را اجرا كند.به گفته خوزه ماندل یك تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گروه كنترل و تحلیل ریسك در لندن، شرایط سیاسی در ایران برای تجارت دشوار است اما بازاری است كه توان بالقوه زیادی دارد كه بسیاری از سرمایه گذاران به طور جدی علاقه مند به حضور در آن هستند.