معرفی ویرایشگرهای HTML در محیط لینوكس

برای كسانی كه می خواهند تنها چند صفحه كوچك خصوصی برای خود ایجاد كنند, ویرایشگرهای WYSIWYG معمولا مناسب هستند

این روزها كمتر كسی را می‌توان پیدا كرد كه دسترسی به اینترنت داشته باشد و چند صفحه شخصی برای معرفی خود یا صحبت در مورد موضوعات مورد علاقه خود درست نكرده باشد. بخصوص با پیدایش وبلاگ‌ها این قضیه عمومیت بسیار بیشتری یافته است. اما این افراد كه درصد قابل توجهی از آنها دارای تخصص در زمینه كامپیوتر نیستند، با چه ابزاری به تولید صفحات خود می‌پردازند؟

برای كسانی كه می‌خواهند تنها چند صفحه كوچك خصوصی برای خود ایجاد كنند، ویرایشگرهای WYSIWYG معمولا مناسب هستند. این ویرایشگرها به كاربر خود این امكان را می‌دهند كه درست مانند زمانی كه با یك برنامه واژه‌پرداز (مثلا Microsoft Word) كار می‌كنند، به ویرایش صفحات خود بپردازند. نمونه‌ای از این ویرایشگر، محیط Microsoft Frontpage و سایر محیط‌هایی است كه امكانات بسیار سطح بالایی را برای ایجاد صفحات HTML ایجاد می‌كنند.

اما علاوه بر این ابزارها كه واسط سطح بالایی را برای كار با صفحات ایجاد می‌كنند، ابزارهای دیگری نیز وجود دارند كه به تولیدكننده صفحات امكانات بیشتری برای كار روی صفحات می‌دهند. ابزارهایی كه ویزاردهایی را برای ایجاد جداول، تصاویر، اتصالات، فرم‌ها، لیست‌ها و غیره فراهم می‌كنند از این دست هستند. كار با این ابزارها به ندرت نیاز به داشتن آشنایی با زبان HTML دارد و همین نكته باعث شده است كه این ابزارها ابزارهای پرطرفداری باشند.

در محیط ویندوز تعداد زیادی از این نوع ابزارها وجود دارند كه از آن جمله می‌توان به Netscape Composer، Microsoft Frontpage، Netobject Fusion، Adobe GoLive، و Macromedia Dreamweaver اشاره كرد. این ابزارها برنامه‌های بسیار وسیعی هستند كه یك ویرایشگر سطح بالا را به همراه سیستم‌هایی مانند سیستم‌های مدیریت محتوا (content management) در اختیار كاربران قرار می‌دهند.

تعداد این گونه برنامه‌ها در محیط لینوكس كمتر است. برنامه Netscape Composer در محیط لینوكس نیز قابل استفاده است. همچنین می‌توان از برنامه‌هایی كه در Officeهای تحت لینوكس مانند StarOffice و Applix قرار دارند نام برد. به هرحال كد HTML تولیدی توسط هریك از این ابزارها معمولا كد درهم و برهمی است.

اما كسانی كه سایت‌های حرفه‌ای را ایجاد می‌كنند، عموما به طور كامل با HTML آشنایی دارند و هرگاه لازم باشد، از ویرایشگرهای متنی نیز برای تولید و تصحیح صفحات استفاده می‌كنند. علت این كار بیشتر، خود كد تولیدی است. اول اینكه كد تولید شده توسط ویرایشگرهای WYSIWYG معمولا بسیار ناخوانا و گیج‌كننده است. دوم این كه تغییر صفحات و كد با استفاده از یك ویرایشگر متنی بسیار ساده‌تر و روان‌تر انجام می‌شود.

علاوه بر اینها، كد نوشته شده توسط خود ایجادكننده صفحات برای خود او بسیار واضح‌تر و قابل فهم‌تر است تا كد تولیدشده توسط یك ابزار. مخصوصا هنگام كار روی صفحات بزرگ و پیچیده، خوانا بودن كد ایجاد شده از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار می‌شود. در این شماره و شماره آینده برخی از معروف‌ترین و پركاربردترین ویرایشگرهای HTML كه در لینوكس مورد استفاده قرار می‌گیرند را بررسی خواهیم كرد.

طبیعتا لینوكس‌كارهای حرفه‌ای، تنها از vi یا emacs یا xemacs استفاده می‌كنند. كسانی كه می‌خواهند متن خالص بنویسند و از ویزاردها هیچ استفادهای نكنند یا كسانی كه می‌خواهند كار دقیق‌تری روی صفحات خود انجام دهند و از سوی دیگر با ویرایشگرهایی مانند vi میانه خوبی ندارند، ممكن است از محیط‌هایی نظیر KEdit، KWrite یا ویرایشگر قدرتمند NEdit استفاده كنند.

از میان ابزارهایی كه در ادامه معرفی می‌شوند، تنها CoffeeCup تجاری است و سایر ابزارها تحت لیسانس GPL قرار دارند و كاملا مجانی هستند.

CoffeeCupدر ابتدا تنها برای محیط ویندوز ارائه شده بود اما بعدا تحت لینوكس نیز ارائه شد. نسخه ۳۰ روزه این نرم‌افزار را می‌توان از آدرس http://www.coffeecup.com دریافت كرد. اگرچه این نرم‌افزار را می‌توان جالب‌ترین و جذاب‌ترین ویرایشگر صفحات وب از نظر ظاهر و امكانات دانست اما با توجه به این كه نسخه تجاری آن به قیمت ۴۹ دلار به فروش می‌رسد، بعید به نظر می‌رسد كه با وجود محیط‌هایی مانند Quanta و Bluefish كه به صورت مجانی موجود هستند، كاربران لینوكس هیچگاه حاضر باشند چنین پولی را برای یك ویرایشگر HTML بپردازند.

● برنامه WebMaker: ابزاری كوچك

WebMaker یكی از برنامه‌های مجموعه KDE است و در میان محیط‌هایی كه در اینجا مورد مقایسه قرار گرفته‌اند ضعیف‌ترین آنها است و به همین نسبت نیز دارای حجم كمی است. این برنامه به سرعت قابل دریافت از روی اینترنت است و كار با آن بسیار راحت است. كاربران مبتدی به سرعت با این ابزار خو می‌گیرند و می‌توانند از آن استفاده كنند. از سوی دیگر این ویرایشگر دارای ویزاردهای بسیار كمی است و در نتیجه كاربران مبتدی نیز برای كار با آن باید با HTML آشنا باشند.

این ابزار هیچ بخشی برای مشاهده نتیجه كار روی صفحه (preview) فراهم نمی‌كند اما می‌توان در آن آدرس یك مرورگر را وارد كرد تا صفحات بوسیله آن نمایش داده شوند.

WebMaker از مانایی قابل قبولی برخوردار است. به این معنی كه بسیار به ندرت اجرای آن در اثر خطا متوقف می‌شود. ساختار كلی این ویرایشگر شبیه Quanta است ولی قابلیت‌های بسیار كمتری نسبت به آن ارائه می‌كند. یك ویزارد جدول و همچنین امكاناتی برای كمك در تعیین فونت متن‌ها، ایجاد فرم‌ها و لیست‌ها در این ابزار دیده می‌شود. همچنین ویزاردهایی با ظاهر نسبتا عجیب برای ایجاد نبشته‌های جاوا و CSS وجود دارند.

از دیگر نكات قابل ذكری كه در این نرم‌افزار وجود دارد این است كه با وجودی كه امكان Go to line برای انتقال به یك خط از فایل وجود دارد، اما هیچ جایی شماره خط‌ها به كاربر نمایش داده نمی‌شود و در نتیجه این امكان خیلی قابل استفاده نیست.

ویژگی مهمی كه باید بیان شود این است كه این ابزار به كاربر این امكان را می‌دهد تا تنها با یك كلیك روی تگ‌ها، باعث شود كه آنها با حروف كوچك نوشته شوند و به این ترتیب فایل با استانداردهای XHTML و WML سازگار شود. امكانی كه در بسیاری از محیط‌های پیشرفته‌تر ارائه نمی‌شود. یكی دیگر از قابلیت‌های قابل ذكر این ویرایشگر كه مربوط به پشتیبانی از XHTML است، این است كه هر تگی (از جمله <dt>، <dd>، <li>) كه كاربر روی آن كلیك كند، WebMaker تگ انتهایی آن را تولید می‌كند.

● August: ابزاری غیرمعمول

ظاهر برنامه August غیرمعمول به نظر می‌رسد. این برنامه از یك سو فاقد برخی امكانات اصلی است و از دیگرسو، برخی امكانات غیرمعمول و جالب در آن گنجانده شده است. این برنامه هیچ ویزاردی برای تولید قاب‌ها، فرم‌ها یا CSS ارائه نمی‌كند اما ویزارد تولید جدول بسیار مناسب است و به راحتی می‌توان از آن استفاده كرد. امكاناتی كه برای لیست‌ها و استفاده از عكس‌ها در این نرم‌افزار قرار داده شده‌اند نیز بسیار كارآمد هستند.

مطمئنا غیرمعمول‌ترین قابلیت‌های این نرم‌افزار، مربوط به بخش قالب‌ها (templates) است كه می‌توانند برای صفحات مختلف استفاده شوند و همچنین ابزاری است كه این نرم‌افزار برای تعریف تگ‌های جدید ارائه می‌كند كه مورد دوم بیشتر برای ایجاد فایل‌های XML مناسب است. اما این برنامه هیچ امكانی را برای سازگار كردن فایل‌ها با XHTML ارائه نمی‌كند.

یك قابلیت غیرمعمول دیگر در این محیط این است كه هر دكمه (button) دارای دو كاركرد است. كلیك كردن كلید سمت چپ یكی از كاركردها را فعال می‌كند و كلید سمت راست باعث فعال شدن كاركرد دیگر می‌شود.

متاسفانه مانند برخی ویرایشگرهای دیگر، August نیز امكان مشاهده صفحات را به صورت داخلی پشتیبانی نمی‌كند و در نتیجه كاربر باید مدت قابل توجهی را منتظر نمایش صفحه در یك برنامه دیگر مثل Netscape بماند.

August یك قابلیت غیرمعمول دیگر هم دارد كه بسیاری از كاربران اطلاعی از آن ندارند: این برنامه با زبان Tcl/Tk نوشته شده است كه این امر، این برنامه را مستقل از سیستم عامل می‌كند و روند نصب آن را نیز بسیار ساده‌تر می‌سازد. كاربران تنها باید فایل‌های zip برنامه را باز كنند و سپس برنامه بدون نیاز به هیچ كار دیگری قابل استفاده خواهد بود.

● WebDesigner: محیطی بهینه

این برنامه ظاهری بسیار مناسب و مشابه برنامه‌های تجاری دارد. یكی از دلایل این كه ظاهر این نرم‌افزار بهینه نامیده می‌شود، این است كه كاربران به سرعت می‌توانند از قابلیت‌هایی كه این ویرایشگر در اختیار آنها قرار دهند آگاه شوند. دكمه‌های نرم‌افزار بسیار قابل فهم هستند و صفحاتی كه در ویزاردها وجود دارند به خوبی سازماندهی شده‌اند.

یك قاب باریك در زیر پنجره اصلی این نرم‌افزار از دیگر قابلیت‌های قابل توجه این نرم‌افزار است. كاربران می‌توانند راهنمای هر تگ را در این قاب مشاهده كنند. اما اشكالی كه وجود دارد این است كه اگر كاربر نمایش راهنما توسط نرم‌افزار در این قاب را غیرفعال كند، باز هم این قاب در پایین صفحه باقی می‌ماند. در نتیجه اندازه پنجره‌ای كه در اختیار كاربر قرار می‌گیرد، محدود می‌شود.

در نگاه اول، به نظر می‌رسد كه WebDesigner قابلیت‌های بسیار زیادی داشته باشد. مثلا قابلیت‌هایی نظیر امكان مشاهده صفحات (preview) یا امكاناتی برای مدیریت پروژه وب جزو قابلیت‌های ممتاز این نرم‌افزار هستند. همچنین برخلاف سایر ویرایشگرهایی كه در اینجا مورد بررسی قرار گرفته‌اند، WebDesigner شماره خط‌ها را هم نشان می‌دهد(!). اگرچه این كار را تنها برای خطی انجام می‌دهد كه كاربر در حال كار روی آن است.

با بررسی بیشتر، اشكالات WebDesigner یكی یكی خود را نشان می‌دهند. در استفاده از ویزاردها، اغلب ورودی‌های بسیاری بدون وجود توضیحات لازم پرسیده می‌شوند. به نوعی كه اگر كاربر با HTML آشنا نباشد، امكان استفاده از این ویزاردها را نخواهد داشت. یا توضیحاتی تگ‌ها، تنها زمانی در قاب پایین صفحه نشان داده می‌شوند كه كاربر با ماوس روی تگ كلیك كند و زمانی كه كاربر مشغول تایپ كردن یك تگ است، اثری از این توضیحات نیست. در نتیجه این موضوع به ذهن خطور می‌كند كه به چه دلیل با وجودی كه این نرم‌افزار برخی قابلیت‌های بدیهی را در اختیار ندارد، ابزاری مانند WebDesigner Shell را در خود جای داده است.

این ویرایشگر قابلیت‌هایی را كه در بالا برای سازگاری با XHTML و WML بیان شد ارائه نمی‌كند. همچنین امكان undo كردن عملیات وجود ندارد كه كار را برای كاربران بسیار مشكل می‌كند. در نهایت اینكه این نرم‌افزار امكان بسیار محدودی را برای پیكربندی خود در اختیار كاربران قرار می‌دهد و راهنماهای موجود در آن نیز نسبتا كم هستند.