مادران بانکی سرمایه گذاری

زمینه فعالیت هلدینگ ها در جهان بسیار گسترده است ما نیز می توانیم با ایجاد این گستردگی, توسعه روزافزون اقتصادی کشورمان را شاهد باشیم

در ادبیات بازار سرمایه، هلدینگ‌ها را به دو گروه کلی تقسیم بندی می‌کنند: هلدینگ‌های تخصصی و هلدینگ‌های چند رشته‌ای.

هلدینگ‌ چند رشته‌ای به شرکت‌ مادری گفته می‌شود که در چند صنعت مختلف سرمایه گذاری کرده و شرکت‌های زیرمجموعه خود را در این صنایع مدیریت می‌کند. این در حالی است که یک هلدینگ تخصصی فقط در یک صنعت خاص وارد می‌شود. برای مثال در زمینه خودرو از شرکت‌های تولید کننده پیچ و مهره تا شرکت‌های تولید خودرو را می‌توان در زیرمجموعه یک هلدینگ تخصصی دید. به این نوع سرمایه گذاری یک هلدینگ تخصصی "زنجیره تأمین" نیز می‌گویند.

● هلدینگ فراجناحی!

اگر بخواهیم برای مهمترین هلدینگ‌های چند رشته‌ای (Conglomerate) در دنیای امروز مثالی بیاوریم به راحتی می‌توانیم به شرکت برکشایر (Berkshire Hathaway) اشاره کنیم. این شرکت دارای ۵۱ شرکت تابعه است که زمینه‌ فعالیت‌ آنها از بیمه تا خدمات خانگی گسترده شده است. مؤسسه فوربس در رده بندی سال ۲۰۱۱ خود، رتبه هشتمین کمپانی بزرگ دنیا را به این شرکت اختصاص داده است. جالب اینجا است که رتبه برکشایر در سال ۲۰۱۰ پانزدهم و در سال ۲۰۰۹ نوزدهم اعلام شده بود.

فروش سال ۲۰۱۱ این شرکت بالغ بر ۱۳۶ میلیارد دلار و همچنین میزان سود، دارایی‌ها و ارزش بازار این شرکت به ترتیب برابر با ۱۳ میلیارد دلار، ۳۷۲ میلیارد دلار و ۲۱۱ میلیارد دلار گزارش شده‌اند.

در مقابل، بزرگترین هلدینگ ایران که اتفاقاً عنوان بزرگترین شرکت ایرانی را نیز یدک می‌کشد، در سال ۸۹ به فروشی در حدود ۱۳۶ تریلیون و ۷۸۶ میلیارد ریال دست یافته است؛ یعنی در حدود ۶ درصد فروش برکشایر در سال ۲۰۱۱ - با محاسبه نرخ ارز یک هزار و ۸۰۰ تومانی - و حدود ۷/۶ درصد فروش همین شرکت در سال ۲۰۱۰. دارایی ۳۳ تریلیون و ۱۱۷ میلیارد تومانی این شرکت ایرانی در سال ۸۹ تقریباً یک بیستم دارایی برکشایر در سال ۲۰۱۱ برآورد شده است. بنابراین قابل توجیه است که سود برکشایر ۲۰ برابر سودآوری یک میلیارد و ۱۷۶ میلیون تومانی این شرکت ایرانی در سال ۸۹ باشد.

● بانکی که هلدینگ است

این وضعیت در مقایسه با بزرگترین شرکت جهان یعنی هلدینگ خدمات مالی جی‌پی مورگان (JP Morgan Chase) نیز قابل بررسی است. جی‌پی مورگان یک هلدینگ تخصصی محسوب می‌شود که در حوزه بانکی و بازار مالی مشغول به فعالیت است. به عبارتی می‌توان گفت این شرکت مجموعه‌ای از بانک‌های تجاری و سرمایه‌ گذاری، بیمه‌ها و سایر نهادهای مربوط به بازار مالی را در اختیار دارد. این شرکت با دارایی ۲ تریلیون دلاری و داشتن شعبات و زیرمجموعه‌های فراوان در بیش از ۶۰ کشور دنیا، به عنوان رهبری برای بانکداری تجاری، بانکداری سرمایه گذاری، ارایه خدمات مالی، بازارگردانی، ارزیابی و امور مربوط به معاملات مالی، مدیریت دارایی و مدیریت ثروت اشخاص محسوب می‌گردد. درآمد این شرکت در سال ۲۰۱۱ بالغ بر ۱۱۵ میلیارد دلار بوده که از این درآمد به میزان ۴/۱۷ میلیارد دلار سود‌ آوری داشته است. ارزش بازار جی‌پی مورگان در سال ۲۰۱۱ از مرز ۱۸۲ میلیارد دلار گذشته است.

در حال حاضر نمونه‌ای از یک هلدینگ تخصصی مالی در ایران وجود ندارد. اما با توجه به این که بانک‌های سرمایه گذاری یکی از زیرمجموعه‌های این هلدینگ‌ها محسوب می‌گردند، شاید بتوان فعالیت بانک‌هایی را که دست به تأسیس شرکت‌های تأمین سرمایه زده‌اند مشابه این هلدینگ‌ها قلمداد نمود. البته جای خالی قانونی برای حضور بانک‌ها در بازار‌های گسترده‌تر مالی به وضوح به چشم می‌آید، چرا که در این حوزه تنها به مجوزهای بانک مرکزی اکتفا شده است.

هلدینگ‌های بانکی و خدمات مالی می‌توانند با ایجاد هماهنگی میان بازار پول و سرمایه کمک شایانی به رشد اقتصاد کشورمان کنند. با توجه به این که این عدم هماهنگی در ایران به وضوح به چشم می‌خورد شاید بتوان گفت که جای خالی این گونه هلدینگ‌ها در کشورمان بیشتر احساس می‌شود.