تنها بستری برای سودآوری

کلید خوردن آخرین پروژه موسسه چند رسانه یی MBC Group با واکنش های زیادی در ایران همراه شد این موسسه در روزهای نخستین از سال ۲۰۰۸ میلادی میزبان کارشناسان و صاحب نظرانی بود که نحوه راه اندازی شبکه ماهواره یی ام بی سی با زیرنویس فارسی را مورد بررسی قرار می دادند

کلید خوردن آخرین پروژه موسسه چند رسانه یی MBC Group با واکنش های زیادی در ایران همراه شد. این موسسه در روزهای نخستین از سال ۲۰۰۸ میلادی میزبان کارشناسان و صاحب نظرانی بود که نحوه راه اندازی شبکه ماهواره یی ام بی سی با زیرنویس فارسی را مورد بررسی قرار می دادند.

حاصل بررسی ها تاکید بر تنوع زبانی مخاطبان این موسسه در حوزه کشورهای خلیج فارس و آسیای میانه و لزوم جذب آنها بود. این بار فارسی زبانان گروه هدف این موسسه قرار گرفتند.

گروه ام بی سی که هفدهمین سال از عمر خود را با موفقیت پشت سر گذاشته بود به خوبی می دانست که چگونه می توان با صرف کمترین هزینه، بیشترین تعداد مخاطبان و در آمد را به دست آورد.موسسه یی که راه اندازی هفت شبکه پرطرفدار ماهواره یی را در کارنامه ۱۷ ساله کاری خود ثبت کرده بود درصدد بر آمد تا سیاست اعمال شده بر یکی دیگر از شبکه های خود را ادامه دهد و با گشودن مرزهای تجاری کشورها سود بیشتری را نصیب خود کند.بنابراین سیاستی همسو با شبکه ماهواره یی MBC۲ را در پیش گرفت و قرار شد فیلم های هالیوودی خریداری شده این بار با زیرنویس فارسی برای مخاطبان فارسی زبان پخش شود. نماینده شبکه العربیه (تنها نماینده MBC Group در ایران) در تهران می گوید؛ راه اندازی شبکه ام بی سی با زیرنویس فارسی نیازی به هزینه بالا نداشت؛ چرا که پیش از این هزینه خریداری فیلم ها پرداخت شده بود و تنها مساله آماده کردن زیرنویس فارسی برای فیلم ها مطرح بود. البته ممکن است با گذشت زمان، جا افتادن شبکه و افزایش شمار مخاطبان فارسی زبان فیلم های دیگری مخصوص مخاطبان این شبکه خریداری و پخش شود و شاید در مراحل بعدی فراهم کردن دوبله فیلم ها نیز مورد توجه قرار گیرد. حسن فحص معتقد است شبکه MBC۲ طرفداران و مخاطبان زیادی در ایران دارد و راه اندازی شبکه ام بی سی فارسی می تواند طیف گسترده تری از مخاطبان را در بر گیرد. علاوه بر این ام بی سی فارسی صرفاً شبکه یی برای ایرانیان نیست بلکه مخاطبانی از کشورهای آسیای میانه مانند افغانستان و تاجیکستان نیز خواهد داشت. اما آنچه مشاهده می شود حاکی از آن است که زیرنویس فیلم های پخش شده کاملاً بر اساس اصطلاحات، نگارش و دستور زبان فارسی (مطابق با استانداردهای دستوری در ایران) است. با وجود این حسن فحص معتقد است تهیه زیرنویس های فیلم ها از سوی کارشناسان فارسی زبان و در داخل موسسه ام بی سی انجام می گیرد و اگر چنین استانداردی در نظر گرفته شده است به علت قابل فهم بودن آن برای همه فارسی زبانان است.

در هر صورت حاصل بررسی ها و مطالعات شش ماهه گروه ام بی سی تولد شبکه ماهواره یی ام بی سی فارسی در ۸ جولای بود و تولد این نوزاد ۱۰ روزه با واکنش های مختلفی در ایران روبه رو شد.

نخستین تبلیغات مربوط به راه اندازی این شبکه که در روزهای آغازین فصل بهار در کشور امارات انجام و در برخی سایت های خبری مطرح شد در وهله اول در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفت تا اینکه در روزهای پایانی بهار فرکانس های دریافت این شبکه اعلام شد و آن زمان بود که خبر راه اندازی شبکه ام بی سی فارسی مثل توپ صدا کرد و جنجال های زیادی را در پی داشت. آنچه که به این جنجال ها دامن می زند برچسب هایی است که MBC Group آنها را یدک می کشد. وابستگی ام بی سی به یکی از اعضای خاندان سعودی ناخودآگاه انگیزه های سیاسی و رقابت های دامنه دار دولت عربستان با جمهوری اسلامی ایران در منطقه را زنده می کند و این احتمال و گمان را می پروراند که راه اندازی شبکه یی فارسی زبان از سوی موسسه رسانه یی وابسته به عربستان ممکن است به قصد نفوذ و تسلط بر منطقه شکل گرفته باشد. از سوی دیگر برچسب امریکایی بودن فیلم های قابل پخش در این شبکه گاه اذهان را به سمت اختلافات این دو کشور و دیدگاه حاکم بر برخی از فیلم های هالیوودی می کشاند و مساله تهاجم فرهنگی را زنده می کند. همچنین مقر گروه ام بی سی در کشور امارات است و شاید جدل های موجود درخصوص هویت جزایر سه گانه ایرانی پیش زمینه یی برای بررسی بدبینانه دلایل راه اندازی شبکه ام بی سی فارسی باشد.

در کنار این زمینه های جنجالی پاسخ نماینده گروه ام بی سی در ایران بعد دیگری از هدف راه اندازی شبکه ام بی سی فارسی را روشن می کند که می تواند آب سردی بر جنجال های آتشین در این زمینه باشد. حسن فحص معتقد است آنچه در راه اندازی شبکه ام بی سی فارسی مورد توجه قرار گرفته منافع تجاری و کسب سود آوری است. این شبکه صرفاً کارکرد سرگرمی دارد و پخش برنامه های خبری و تحلیل های سیاسی در دستور کاری این شبکه قرار ندارد. ام بی سی فارسی امیدوار است بتواند با جذب آگهی های شرکت های خارجی و اسپانسر مخارج خود را تامین کند و به سودآوری برسد. بنابر این ام بی سی فارسی قرار است فرصتی باشد برای شرکت های خارجی که مشتریانی در داخل کشورهای فارسی زبان دارند تا از این طریق بتوانند محصولات خود را معرفی کنند و مبادلات تجاری خود را افزایش دهند. وقتی ام بی سی دریافت مخاطبان فارسی زبان دارد و می تواند برنامه هایی را با هزینه نه چندان بالا برای این گروه از مخاطبان خود تهیه کند و در کنار آن با جذب آگهی های تجاری و اسپانسر به سود قابل توجهی دست یابد چرا نباید اقدام به راه اندازی شبکه یی برای این گروه کند. نماینده شبکه العربیه در تهران معتقد است نگاه حاکم بر این مساله در ایران و نحوه بررسی زوایای شبکه ام بی سی فارسی با دید تهاجم فرهنگی نگاهی بدبینانه است؛ سیاست ۲ MBC نیز به گونه یی است که مسائل غیراخلاقی در فیلم ها سانسور می شوند و سیاست سانسور مسائل غیراخلاقی و مبتذل بر شبکه ام بی سی فارسی نیز اعمال خواهد شد. اگرچه سانسوری که از سوی گروه ام بی سی اعمال می شود کمتر از سانسور تلویزیون ایران بر پخش فیلم های خارجی است اما همین مساله نیز گواه بر آن است که ام بی سی فارسی دری برای ورود ابتذال به کشورهای فارسی زبان نیست. از سوی دیگر از قدرت سیاسی ایران در منطقه با پخش چند فیلم هالیوودی با زیرنویس فارسی کاسته نخواهد شد. به نظر می رسد تقابل آشکاری میان دست اندرکاران شبکه ام بی سی فارسی و کارشناسان و تحلیلگران ایرانی وجود دارد. آنچه که برای گروه ام بی سی در این زمینه حائز اهمیت است از بین رفتن مرزهای تجاری و بعد اقتصادی این تصمیم است بنابراین با نگاهی خوشبینانه راه اندازی این شبکه را یک فرصت می دانند و در مقابل کارشناسان داخلی با انگشت گذاشتن بر بعد فرهنگی قضیه با نگاهی بدبینانه مساله را یک تهدید می دانند. اما به نظر می رسد نگاهی واقع بینانه از سوی ایران می تواند راهگشا باشد. راه اندازی این شبکه می تواند تلنگری باشد تا دست اندرکاران رسانه یی در ایران با اتخاذ رویکردهای صحیح فرهنگی، شناخت سلایق مخاطبان و افزایش تولیدات تلویزیونی و سینمایی با محتوای غنی وارد عرصه رقابت با این شبکه شوند و سهم مخاطبان آن را به خود اختصاص دهند و می توان همسو با این جریان از مزایایی چون گسترش زبان فارسی از طریق شبکه ام بی سی فارسی و افزایش مراودات تجاری نیز بهره مند شد.