یکشنبه, ۵ اسفند, ۱۴۰۳ / 23 February, 2025
مجله ویستا

جامعه مهدوی جامعه انسانی


جامعه مهدوی جامعه انسانی

جامعه مهدوی که در لسان روایات شیعی و مستفاد از مباحث مطروحه در ذیل برخی آیات قرآن کریم, بهشت زمینی و یکی از مراتب جنت اعلای خداست, واجد ویژگی های منحصربه فرد و قابل تأملی است که هر اندیشمندی را به فکر و تعمق وا می دارد

جامعه مهدوی که در لسان روایات شیعی و مستفاد از مباحث مطروحه در ذیل برخی آیات قرآن کریم، بهشت زمینی و یکی از مراتب جنت اعلای خداست، واجد ویژگی‌های منحصربه‌فرد و قابل تأملی است که هر اندیشمندی را به فکر و تعمق وا‌می‌دارد. برای درک بهتر آن فضای بی‌نظیر که پس از ظهور امام مهدی‌(عج) رفته رفته ساخته می‌شود، باید مبانی عرفانی وجود بهشت زمینی از حیث امکان و وجود و همچنین مقدمات ایجاد آن بررسی شود، اما در این بین بحث ظریف و گره‌گشایی وجود دارد که لاجرم باید به بوته نقد و بحث گذارده شود تا از آثار آن برای ایجاد آن جامعه آرمانی انگیزه‌ها قوی‌تر شود. آن نکته ظریف استفاده هوشمندانه امام مهدی‌(عج) از ظرفیت عظیم انسانی است که در طول تاریخ به علل و بهانه‌های مختلف از اثربخشی محروم مانده و حتی در سده‌های اخیر تحت نفوذ کامل شیطان روند معکوس و ویرانگری را آغاز نموده

است.

انسانیت انسان از این حیث که امانتی الهی است و از بدو خلقت در اختیار اوست، محتاج نگهداری و تربیت و به فعلیت درآوردن است و لاجرم باید آن را شناخت و کشف کرد تا به مقتضای دیگر عناصر زندگی‌بخش و ملاحظات دین و فرهنگ به صحنه عمل آورد. جامعه انسانی نیز همچون نوع انسان دارای همین استعداد و قدرت درونی خدادادی است. اگر نخستین جامعه انسانی خداخواسته توسط آدم ابوالبشر‌(ع) تشکیل گردید و در طول تاریخ توسط انبیا و اصفیای الهی پاسداری، تربیت و متعالی گردید، در مواجهه با مکاید شیطان که انسان‌های ضعیف‌النفس را به تبعیت از خود و هرج و مرج‌طلبی علیه فرستادگان خدا وادار می‌سازد، با جامعه‌ای به ظاهر خداستیز یا بدون هویت خدایی و انسانی روبه‌رو گشت. پیشوایان آسمانی از آنجا که علم و حکمتشان خدایی است و بر همه زوایای زندگی انسان و جامعه او اشراف دارند، در برهه‌های مختلف تاریخ با این معضل بزرگ برخوردهای مختلف و متفاوتی داشته‌اند، گاهی به مدارا و سکوت گذرانده‌اند و گاهی که امکان به حرکت واداشتن بوده است، دست به جهاد و سازندگی زده‌اند، اما در هر صورت از اصالت انسانی و خداساخته انسان و جامعه انسانی غفلت ننموده و این حقیقت را همچون گوهری گرانبها به وارثان خویش سپرده‌اند. در روایات متعددی در مصادر شیعه بر ارزش اصیل انسان تأکید شده و رهبران اجتماعی را به ارزش‌های انسانی سفارش نموده است. نامه امام علی‌(ع) به مالک اشتر یکی از این اسناد راهنما و ارزشمند است.

با این مقدمه کوتاه گام مؤثری در رسیدن به آن نکته ظریف که به اتحاد جامعه مهدوی و جامعه انسانی می‌پردازد، نزدیک شدیم. از سویی انسان و جامعه انسانی گذشته از نوع تربیت و اعمال و رفتار ظاهری که در صورت انحراف، تحت نفوذ و سیطره شیطان به این پستی گرفتار شده است، واجد خمیرمایه و قوه خداداد و خداساخته‌ای است که در صورت مواجه شدن با نشانه‌های خدایی در بیرون و مخاطب قرار گرفتن از سوی رهبران بصیر و بهره‌مند از کرامت انسانی که بی‌شک متوجه‌ترین افراد به ارزش‌های انسانی هستند، بسرعت هویت اصیل خویش را به یاد آورده و به سمت کمال و تعالی به راه می‌افتد.

این گروه از انسان‌ها که در اسناد دینی و لسان قرآن کریم و معصومین‌(ع) مستضعفین نامیده می‌شوند، علی‌رغم کمترین برخورداری از ظواهر دینی، انسانی و امیدوار‌کننده از باطن و فطرتی خدایی برخوردارند که با تسلط شیاطین جنّی و انسی از گام نهادن در عرصه عمل جامانده است و در صورت فراهم شدن حداقل‌های هدایت و صلاح به اصل خویش بازگشته و به انجام اعمال صالحه روی می‌آورند.

در ابتدای سخن از منجی و مدیریت بشریت برای ساختن بهشت زمین بحث شد قرآن کریم در مثالی آشکار برای این رویداد عظیم و امیدبخش، زندگانی حضرت سلیمان نبی‌(ع) را به تصویر می‌کشد و او را مسلط بر انس و جن برشمرده و ماحصل تلاش‌های جامعه انسانی در زمان او را رسیدن به مراتبی از بهشت زمینی که مهد تعالی و آرامش برای انسان است، معرفی می‌فرماید.

پس از این مقدمات، می‌توان نتیجه گرفت انقلاب منجی و ظهور امام مهدی(عج)‌ در حقیقت پیام خداوند متعال به انسان‌ها برای بازگشت به هویت اصیل خودشان است و پیرو آن جوامع بشری نیز به اصالت انسانی و خداساخته خویش مراجعه خواهند کرد.

امروزه اقبال به معنویت حقیقی و گرایش به تعالیم اسلام ناب که عمدتاً از سوی جمهوری اسلامی و عالمان و اندیشمندان این سرزمین توصیه و تبلیغ می‌گردد، گویای نزدیک‌تر شدن به روزگار رهایی انسان است. روزگاری که انسانیت انسان از کنج انزوای شیطان ساخته، خارج می‌گردد و جامعه‌ای برخوردار از کمالات و کرامات خدادادی بنا می‌شود. بهشتی مملو از معنویت و آرامش و مهد عشق و زیبایی.

در آن روز شیطان از صحنه روزگار محو شده و عقل و اختیار به یکایک بنی‌آدم بازگشته است.