ائتلاف ها, گروه بندی ها, و افراد شرکت کننده در انتخابات عراق

روشن نیست فاصله گرفتن چلبی از ائتلاف ملی عراق چه تأثیری بر شانس او برای نخست وزیری داشته باشد این ممکن است تأثیر منفی داشته باشد, و یا چلبی که رابطه خوبی با آیت الله سیستانی و مقتدا صدر دارد, بتواند مستقل از لیست اصلی شیعیان انتخاب شده و پس از انتخابات با اتکا به بخش هایی از جبهه شیعیان, و با کمک گروه های دیگر مانند سنی ها, کردها و دیگر عناصر سکولار در مجلس ملی خود را به عنوان یک نامزد برتر برای نخست وزیری عرضه کند

در روز ۱۵ دسامبر، رأی‌دهندگان عراقی برای سومین بار در عرض یکسال اخیر، به پای صندوق‌های رأی می‌روند. آنها این بار در چهارچوب قانون اساسی جدید که در رأی‌گیری روز ۱۵ اکتبر تصویب شد، ٢۷۵ نماینده مجلس ملی عراق را انتخاب خواهند کرد.

● نیروهای سیاسی شرکت کننده در انتخابات

در این انتخابات هر رأی‌دهنده عراقی حدود ٢٢٨ گزینه دارد. این گزینه‌ها به خودی خود احزاب سیاسی نیستند، بلکه گروه‌ها یا هویت‌های سیاسی (کیان سیاسی) هستند که از فهرست مورد توافق گروه‌های کوچک چند نفره تا ائتلاف‌های نسبتاً بزرگ تشکیل می‌شوند. در میان این گزینه‌ها، حدود ٢۱ اتحاد یا ائتلاف عمده وجود دارد که بالغ بر ۱۰۰ گروه‌بندی سیاسی پیرامون یک یا چند نفر را در بر می‌گیرد. علاوه بر این، ٢۰۷ لیست دیگر که در بر گیرنده ترکیبی از چهره‌ها و شخصیت‌های گوناگون است، وجود دارد. ائتلاف‌های عمده ٢ تا ۱۷ تشکل سیاسی را در بر می‌گیرند.۱

هیأت نظارت بر انتخابات عراق به هر یک از این ائتلاف‌ها یا هر لیست انتخاباتی تأیید شده، یک شماره انتخاباتی داده است. هیأت نظارت بر انتخابات این شماره‌ها را از طریق قرعه‌کشی و در حضور نمایندگان نامزدهای مختلف، و ناظران انتحاباتی سازمان ملل تعیین کرد. این شماره‌گذاری قرار است به رأی‌دهندگان بی‌سواد یا نیمه بی‌سواد که اغلب تحت تأثیر رهبران سیاسی یا قبیله‌ای خود هستند، کمک کند.

با توجه به واقعیات صحنه، به احتمال قوی ۵ ائتلاف از ٢۱ ائتلاف عمده، بیشترین سهم از کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص خواهد داد:

۱) ائتلاف شماره ۵۵۵، ائتلاف ملی عراق (الائتلاف العراقی الموحد)

این ائتلاف از ۱۷ گروه یا کیان سیاسی تشکیل می‌شود که از میان آن‌ها دو حزب سیاسی شیعه در انتخابات ٣۰ ژانویه بیشترین تعداد کرسی‌ها را به دست آوردند. مهم‌ترین بخش‌های این ائتلاف به ترتیب عبارتند از مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به رهبری عبدالعزیز حکیم؛ و حزب الدعوه به رهبری ابراهیم جعفری نخست‌وزیر فعلی عراق؛ و مونا زالزاله از سازمان بدر. از دیگر اجزای مهم این ائتلاف می‌توان جنبش صدریست به رهبری مقتدا الصدر و میلیشای مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق (میلیشای بدر، که در این ائتلاف تحت عنوان یک گروه حضور دارد) را نام برد. احمد چلبی، معاون نحست‌وزیر، که یکی از اجزای مرکزی این ائتلاف در انتخابات پیشین بود، این بار در ائتلاف دیگری (ائتلاف شماره ۵۶٩) حضور دارد. به علاوه، ندیم جابری دبیرکل حزب فضیلت اعلام کرده است که حزب مطبوع او از این ائتلاف کناره‌گیری خواهد کرد.

این ائتلاف در انتخابات گذشته از حمایت و دعای خیر آیت‌الله علی سیستانی برخوردار شد. اما به نظر می‌رسد آیت‌الله سیستانی این بار این ائتلاف را تأیید نکند. آیت‌الله سیستانی از طریق نماینده خود، شیخ هادی کربلایی اعلام کرده است که او از هیچ‌یک از کیان سیاسی این ائتلاف حمایت نخواهد کرد، اما او از مردم عراق خواست تا در انتخابات شرکت کنند.٢ موضع آیت‌الله سیستانی بیانگر توافق چهار آیت‌الله – علی سیستانی، محمد سعید حکیم، بشیر نجفی، و محمد فیاض- برای عدم دخالت مستقیم در سیاست است.٣ آیت‌الله سیستانی هم‌چنین به نمایندگان و نزدیکان خود دستور داده است به عنوان کاندیدا در انتخابات شرکت نکنند. این واقعیت که سه تن از این آیت‌الله‌ها، به استثنای آیت‌الله حکیم در خارج عراق به دنیا آمده اند، می‌تواند در اتخاذ این تصمیم نقش مهمی ایفا کرده باشد.۴

با رشد سرخوردگی – حتا از طرف سیستانی- نسبت به عملکرد ایراهیم جعفری بعنوان نخست‌وزیر، با ظهور ائتلاف متحد سنی‌ها، و محروم از تأیید رسمی آیت‌الله‌ها، ائتلاف ملی عراق احتمالاً نسبت به انتخابات گذشته، آرای کمتری به دست خواهد آورد. این ائتلاف به نحو فزاینده‌ای متمایل و وفادار به ایران به نظر می‌آید و چشم خود را بر حضور فزاینده امنیتی ایران در مناطق جنوبی عراق، به ویژه در بصره، دومین شهر بزرگ عراق، بسته است.۵

● امتیاز به مقتدا صدر

ائتلاف شیعیان برای جلب جنبش مقتدا صدر، ٣۰ کرسی (حدود یک‌سوم کرسی‌هایی که انتظار می‌رود به دست آورد) را به این جنبش داده است. این امتیاز نشان‌دهنده گسترش این درک است که محبوبیت صدر در میان رأی‌دهندگان شیعه در حال افزایش است، نفوذی که به زودی دستگاه مذهبی سنتی نجف به سرکردگی آیت‌الله سیستانی را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

در ازای پیوستن به ائتلاف شیعیان، صدر تعدادی تقاضا مطرح کرد که همه آن‌ها پذیرفته شد:

الف – تعداد کرسی‌های جنبش صدر برابر با تعداد کرسی‌های مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق باشد؛

ب- ایجاد ارتش عراق باید شتاب یابد تا خروج نیروهای خارجی تسریع شود؛

ج- تحت هیچ شرایطی با «رژیم صهیونیستی» روابط عادی برقرار نشود.۶

صدر علناً از این ائتلاف حمایت نکرده است، اما گفته است که هواداران او به طور شخصی در ائتلاف شرکت می‌کنند.۷

به احمد چلبی که در پشت صحنه معمار اصلی لیست شیعیان در انتخابات پیشین بود، قول سه کرسی در انتخابات پیش رو داده شد. اما او که از این پیشنهاد عمیقاً ناراضی بود، تصمیم گرفت ائتلاف خودش را تشکیل بدهد. (ائتلاف شماره ۵۶٩) ٨

٢) ائتلاف شماره ۵۶٩، کنگره ملی عراق (قائمهٔ المؤتمر الوطنی العراقی)

این ائتلاف از ۱۰ گروه‌بندی سیاسی لیبرال و سکولار از افراد شیعه، سنی و ترکمن تشکیل می‌شود. این ائتلاف که از طرف احمد چلبی تشکیل شده است، علاوه بر حزب خود او یعنی کنگره ملی عراق، جنبش مشروطه عراق به سرکردگی شریف علی بن الحسین مدعی سلطنت در عراق، عبدالحسین شندال، وزیر دادگستری، و فاروق عبدالله، رییس سابق جبهه ترکمن‌ها را نیز در بر می‌گیرد.

---