شخصیت سالم یعنی چه شخصیتی؟

«ارایه بلیط نشانه شخصیت شماست!» احتمالا این جمله برای بیشتر شما آشناست؛ ولی تردیدی نیست که موارد دیگری را هم می‌توان پیدا کرد که نشان‌دهنده شخصیت شما باشد؛ مواردی از این قبیل …

«ارایه بلیط نشانه شخصیت شماست!» احتمالا این جمله برای بیشتر شما آشناست؛ ولی تردیدی نیست که موارد دیگری را هم می‌توان پیدا کرد که نشان‌دهنده شخصیت شما باشد؛ مواردی از این قبیل که وقتی به دیگران می‌رسید، چگونه رفتار می‌‌کنید یا موقع عصبانیت چه‌طور واکنش نشان می‌دهید یا مثلا وقتی کسی به شما محبت می‌کند، از رفتار او چه برداشتی می‌کنید و چگونه به آن پاسخ می‌دهید و ...

اینها همگی با نوع شخصیت شما ارتباط دارد. به عبارت دیگر، می‌توان گفت که شخصیت ما مجموعه‌ای از افکار، احساسات، هیجانات، رفتارها و واکنش‌های ماست که از نوجوانی و جوانی در ما شکل می‌گیرد و تاثیرات آن بر تمام جنبه‌های زندگی‌مان سایه می‌افکند و در طول زندگی‌ تقریبا الگوی ثابتی دارد. اما شخصیت سالم واقعا چگونه است؟ چه خصوصیاتی دارد و چه کیفیتی باید داشته باشد؟ برای پاسخ به این سوال لازم است دوباره به تعریف شخصیت نگاهی بیندازیم و به چند نکته دقت کنیم:

نکته اول اینکه فراگیر بودن و تاثیرگذاری بر جنبه‌های مختلف زندگی از شرایط اصلی شخصیت است؛ به این معنی که تقریبا در همه برخوردها و شرایط مختلف زندگی یک فرد تاثیرگذار است.

نکته دوم، ثبات نسبی این خصوصیات در طول زندگی است، به این شکل که پس از شکل‌گیری در اوایل دوران جوانی، ادامه می‌یابند و با گذشت سال‌ها تفاوت کمی می‌کند. به همین علت، نمی‌توان انتظار داشت افراد پس از ازدواج، زیاد تغییر کنند.

نکته سوم اینکه شخصیت شامل افکار، عقاید و برداشت‌های فرد است و همین‌طور شامل هیجانات، عواطف و احساسات و توانایی کنترل و مدیریت این هیجانات و احساسات؛ و بالاخره اینکه رفتار و برخوردهای ما در شرایط گوناگون نیز بخش مهمی از شخصیت‌مان را تشکیل می‌دهند.

پس شخصیت من را در صورتی می‌توان سالم دانست که اولا اخلاق‌ام باعث شود تا بتوانم روابط مناسب و پایداری با بیشتر افراد برقرار نمایم، بتوانم هیجانات و احساسات شدید و ناگهانی خودم را کنترل کنم یا آنها را به شکلی جامعه‌پسند بروز دهم و رفتارم با هنجارهای جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنم تفاوت اساسی نداشته باشد یا به عبارت دیگر، بتوانم به شکل مناسبی خودم را با این هنجارها وفق بدهم. ضمنا افراد دارای شخصیت سالم می‌توانند حتی در شرایطی که برای‌شان دلخواه نیست خود را کنترل کنند و به شکلی انعطاف نشان‌دهند یا برای تغییر شرایط اقدام کنند. البته اگر شما هم مثل من همه این خصوصیات را ندارید، لازم نیست خیلی نگران یا از خودتان ناامید شوید. اگر حتی برخی از اینها را هم داشته باشید، به احتمال زیاد، اختلال شخصیت ندارید!

دکتر سیدوحید شریعت

روان‌پزشک و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران