جوان و مدگرایی

شاید شما هم با این مساله روبرو شده اید كه وقتی بعضی از جوانان به دلیل پوشیدن لباس های غیرمعمول و یا اصلاح و آرایش خاص موی سر و صورت و انجام دادن برخی رفتارهایی كه با فرهنگ و رسوم اجتماعی ما همخوانی ندارد مورد اعتراض قرار می گیرند, عمل خود را به عنوان مد و مدگرایی توجیه می كنند

شاید شما هم با این مساله روبرو شده‏اید كه وقتی بعضی از جوانان به دلیل پوشیدن لباس‏های غیرمعمول و یا اصلاح و آرایش خاص موی سر و صورت و انجام دادن برخی رفتارهایی كه با فرهنگ و رسوم اجتماعی ما همخوانی ندارد مورد اعتراض قرار می‏گیرند، عمل خود را به عنوان مد و مدگرایی توجیه می‏كنند.

جای شگفتی است كه نه تنها برخی افراد به محض شنیدن چنین پاسخی قانع می‏شوند و از پی‏گیری موضوع خودداری می‏كنند، بلكه در مواردی هم مشاهده می‏شود كه عده‏ای از آنان، بدون توجه به آثار و پیامد این قبیل رفتارها، درصددند كه خود نیز از آن شیوه تبعیت كنند. روشن است كه این قبیل تقلیدهای كوركورانه در موارد بسیاری، برای فرد و جامعه گرفتاری‏ها و مشكلات زیاد فرهنگی و اقتصادی ایجاد می‏كند. به گونه‏ای كه در نتیجه بی‏توجهی به این مساله، گاهی اساس نظام اعتقادی و كیان نظام اجتماعی جامعه دچار خطر و انحراف می‏شود و به موازات سست‏شدن بنیان‏های اجتماعی، زمینه تسلط فرهنگی و به دنبال آن، تسلط سیاسی استعمارگران فراهم می‏شود.

به منظور آشنایی هرچه بیش‏تر اقشار مختلف مردم، به ویژه قشر جوان جامعه به مساله مد و نتایج و پیامدهای مدگرایی و نیز اهداف و نقشه‏های شوم مروجین پدیده مدسازی در جهان نیم نگاهی به این بحث می‏افكنیم: بدان امید كه همه اقشار جامعه اسلامی جهت‏حفظ سلامت‏سرمایه‏های فكری و اعتقادی خویش، ابعاد مختلف این مساله را با دقت مورد مطالعه قرار دهند. و راه چاره و مكانیسم مبارزه با آن را دریابند.

الف. مد چیست؟

واژه مد در لغت‏به معنای سلیقه، اسلوب، روش و شیوه و... به كار می‏رود و در اصطلاح، عبارت است از روش و طریقه‏ای موقتی كه براساس ذوق و سلیقه افراد یك جامعه و سبك زندگی از جمله شكل لباس پوشیدن، نوع آداب پذیرایی و معاشرت و تزیین و معماری خانه و... را تنظیم می‏نماید. (۱)

بنابراین، می‏توان گفت: مد به تغییر سلیقه ناگهانی و مكرر همه یا بعضی از افراد یك جامعه اطلاق می‏شود و منجر به گرایش به انجام رفتاری خاص یا مصرف كالای به خصوصی یا در پیش گرفتن سبكی خاص در زندگی می‏شود.

از بررسی ابعاد مختلف حیات اجتماعی بشر می‏توان گفت: پدیده مد اولا، همیشه در تاریخ بشر بوده است و منحصر به دوره معاصر نیست. ثانیا، هرگاه این پدیده در هر دوره‏ای از تاریخ آگاهانه و با گزینش و انتخاب و با توجه به فرهنگ و چارچوب‏های فكری و اعتقادی جامعه صورت گرفته نه تنها موجب پیدایش نارسایی‏های فرهنگی و اجتماعی نشده بلكه به عنوان یك دست‏آورد اجتماعی، به نوبه خود به رشد و تعالی فرهنگ و تمدن جوامع كمك‏های زیادی نموده است و زمینه آراستگی مناسب جنبه ظاهری زندگی مردم و افراد را فراهم كرده است. در یك كلام، مدگرایی مثبت، به معنای اقتباس از پیشرفت‏های اجتماعی دیگران و به كار بردن دستاوردهای مثبت تمدنی دیگران، ضمن برطرف ساختن زشتی‏ها و كاستی‏های حیات اجتماعی، از دچار شدن زندگی انسان‏ها به یك نواختی خسته كننده پیش‏گیری كرده و روز به روز بر استحكام بیش‏تر پایه‏های زندگی دسته‏جمعی آن‏ها كمك نموده و از پدیدآمدن رفتار و شیوه‏های ناخوشایندی كه موجب دوری و یا نفرت و انزجار افراد از یكدیگر می‏گردد جلوگیری به عمل می‏آورد.

ب. ریشه‏های مدگرایی:

آفرینش انسان به گونه‏ای است كه همواره او از حالت‏یك نواختی گریزان بوده و در مقابل، همیشه از تحول و نوآوری و تنوع در شكل و شیوه زندگی استقبال می‏كند. این تمایل در حالت عادی و در صورتی كه پذیرش تحول و نوآوری از روی آگاهی و به صورت تدریجی آرام صورت پذیرد، ظاهر زندگی آدمی را خوشایند و دلپذیر می‏سازد. بنابراین، می‏توان گفت میل به خودآرایی و زیباسازی محیط زندگی امری فطری است كه به بركت آن هم زمینه آراستگی صورت ظاهری محیط زندگی انسان فراهم می‏گردد و هم انگیزه تعالی و تداوم زندگی اجتماعی و روابط صحیح انسانی تقویت می‏شود. و بدین‏سان عواملی كه موجب ایجاد نفرت و انزجار افراد از یكدیگر و یا موجب یكنواختی زندگی بشر می‏شوند از محیط حیات اجتماعی دور شده و جنبه‏های مثبت كمال‏خواهی و زیبایی دوستی فطری انسان روز به روز شكوفاتر می‏گردد.

البته از این نكته نیز نباید غافل شد كه گرچه یكی از جلوه‏های كمال‏جویی و زیبایی دوستی انسان به ویژه در دوره جوانی توجه به زیبایی ظاهر است اما باید مراقب بود كه این فرایند، از حالت طبیعی خود خارج نشود. زیرا همه استعدادهای فطری اگر از حالت طبیعی و معقول خود خارج شوند، جنبه انحرافی پیدا كرده، آثار سویی به بار می‏آورند.

---