بازنگری علمی زن و ورزش

تحولات اجتماعی در ورزش همواره تصویری از زنان با دیدگاه های متغیر و نظام مربوط به خود است موقعیت زن در فرهنگ های مختلف به همین دلیل نیز تعیین كننده پرورش جسم و ورزش خود است, حتی مفاهیم نیز در این رابطه نیستند

از بدنسازی تا ژیمناستیك، از نرمش تا ورزش به معنی واقعی، همگی با گرایش های متفاوت تمرین های بدنی و پرورش جسم را دربرمی گیرد.

تا این زمان مرز مشخصی بین ورزش در اوقات فراغت و ورزش قهرمانی، بین ژیمناستیك و تمرین های بدنی وجود نداشته است. ضمن این كه هنوز نامفهوم است كه چرا در بعضی از ورزش ها از «بانوان» و در پاره ای دیگر از زنان نام برده می شود.

بازنگری تاریخی

در سال ۱۸۸۶ كتابی مستند با عنوان «ورزش بانوان» نوشته لئوپولدفون هایدبراند منتشر شد. این كتاب انواع ورزش های معمول آن زمان را تشریح می كند. پاتیناژ، اسكی، شنا، پاروزنی، قایقرانی، سواری، تیراندازی، شمشیربازی، ژیمناستیك، حركات بدنی، ماهیگیری، پیاده روی، كوه پیمایی و اتومبیلرانی. هریك از انواع ورزش ها با گذشته تاریخی خود و توصیف دقیق وسایل ورزشی و تكنیك هایش معرفی شده است. در این كتاب تلاش شده است تا ورزش در ابعاد گوناگون تجزیه و تحلیل و ارزیابی شود. ورزش چیزی فراتر از یك بازی است، اما كار محسوب نمی شود و تمام طبقات می توانند از آن بهره مند شوند. در تاریخ ورزش به توانمندی زنان اشارات جامعی داریم. در سال ۱۸۸۹ نخستین رقابت دوچرخه سواری بانوان در نیویورك برگزار شد.

در آلمان نیز در سال ۱۸۹۳ نخستین مسابقه دوچرخه سواری بانوان در «هالن زه» نزدیك برلین انجام شد و آن را یك واقعه ورزشی بزرگ نام نهادند. نفر اول این مسابقات یك انگشتر برلیان دریافت كرد.

در گذشته نیز مانند عصر حاضر شخصیت های اجتماعی انگیزه هایی برای اشاعه ورزش دوچرخه سواری بانوان فراهم می آورند. ازجمله این اشخاص بیش از همه ملكه الیزابت، پادشاه انگلیس و ملكه «ویلهلمینه» با استفاده از دوچرخه های جدید برای گردش های خود، موجب تشویق و ترغیب این ورزش بوده اند. زنان در مسابقه های پرش با اسكی نیز قابلیت خود را به اثبات رسانده اند. هااشتانگ نروژی در ۱۲سالگی ۵/۱۴ متر و خانم لابرگ در سال ۱۹۱۰ مسافتی به طول ۲۴متر را به راحتی پریده اند. آینتاولد از نروژ نیز یكی از اعجوبه های این رشته بوده است. در سال ۱۸۱۴ نخستین زن چترباز به نام الیزه گارنرین همه را به تعجب واداشت.

كوهپیمایی نیز از جمله ورزش هایی است كه اجازه آن را به راحتی به زنان نمی دادند. پزشكان همیشه به خانم ها درمورد این رشته اعلام خطر كرده اند، معذالك هزیت دوانگویل در سال ۱۸۳۸ در سن ۴۴ سالگی قله مونبلان را فتح كرد. زنان به مرور وارد عرصه رقابت های قهرمانی شدند و موفقیت آنها باعث شد تا بحث تازه ای از اندیشه قهرمانی در جهان و بازی های المپیك گشوده شود. تقریبا تمامی پرسش هایی كه درباره تكامل عملكرد در ورزش قهرمانی زنان امروزه مطرح می شود و برای قهرمانان زن به همان اندازه برای دانشمندان و صاحب نظران اهمیت دارد، به نحوی به جنبه های روانی زنان بستگی دارد. ورزشكار بودن همیشه نوعی الگوی رفتاری ویژه مردان بوده و هنوز این گونه تعریف می شود.

برای قرن ها، فعالیت های ورزشی مختص مردان بود. به یاد بیاوریم كه تمامی زنان از ورود به منطقه المپیاد در بازی های المپیك منع شده بودند، اما خود می توانستند در بازی های «هرا» به رقابت بپردازند. حتی امروزه نیز تقریبا در تمامی كشورهای جهان زنان نسبت به مردان كمتر در ورزش شركت می كنند. این امر چه در مورد ورزش همگانی و چه قهرمانی صدق می كند. جدا از تمام محرومیت ها و محدودیت های قانونی، اقتصادی و اجتماعی زنان، دلایلی وجود دارد كه آنها اغلب نسبت به مردان شانس خیلی كمتری برای خودنمایی دارند. این امر همچنین با عملكردها، رسوم و عادات و باورها و همچنین نقش برجسته جنسیت مرتبط بوده است. در تمامی كشورها به مرور، در طی دهه گذشته تردید درخصوص شركت زنان در ورزش های قهرمانی از بین رفته است. این تردیدها را می توان در موارد زیر برشمرد:

منشأ پزشكی

ارگانیسم زنان به دلیل ویژگی های زیستی، قادر به تحمل فشار زیاد جسمانی و اجرای ورزشی نیست.

منشأ روانی

زنان با سرشت اخلاقی كه دارند بسیار حساس هستند و قادر به تحمل فشارهای روانی ناشی از رقابت نیستند.

منشأ زیبایی شناسی

شاید ورزش سبب ایجاد نوعی ناهمسانی در اندام های زنان را باعث شود و زیبایی مورد نظر زنان را تغییر دهد. اما مارگیتا گومل قهرمان المپیك ۱۹۶۸ مكزیك در پرتاب وزنه، زیبایی را مجموعه ای از ظرافت طبع سودمندی، كارآیی و اهمیت اجتماعی قلمداد كرد. او تأكید نمود شخصی كه برای هدفی مفید فعالیت می كند، در زمانی كه تحت فشار است نیز زیباست و این یك هنجار اجتماعی نیست.

الگوی مردانه - زنانه

مردان و زنان طبیعتا با یكدیگر متفاوتند و هیچكس نمی تواند این امر را نادیده بگیرد. آنها ساختار جسمانی - زیستی متفاوتی دارند كه ناشی از صفات مشخصه فیزیولوژی و آناتومی آنان است.

امروزه بانوان در ورزش جهان دارای جایگاه تثبیت شده و موقعیت بسیار ارزشمندی هستند. برگزاری اولین دوره بازی های زنان جهان پایتخت های كشورهای اسلامی در تهران نیز در ادامه روندی است كه زنان مسلمان نیز بتوانند در قالب ارزش های اسلامی خود به فعالیت بپردازند و این آغاز راه است.