یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا

چرا آفت می‌زنیم؟


چرا آفت می‌زنیم؟

آفت‌های داخل دهان از لحاظ ماهیتی نوعی زخم محسوب می‌شوند. این زخم‌ها فقط داخل دهان به وجود می‌آیند و در هیچ جای دیگر بدن دیده نمی‌شوند. آفت به شکل بیضی یا دایره و زخمی عمیق با ته?رنگ سفید است. تعداد آفت‌ها معمولا از یک تا چند عدد با اندازه‌های کوچک و بزرگ در حد ۴-۳ میلی‌متر یا حتی بزرگ‌تر از یک سانتی‌متر متغیر است...

آفت‌های داخل دهان از لحاظ ماهیتی نوعی زخم محسوب می‌شوند. این زخم‌ها فقط داخل دهان به وجود می‌آیند و در هیچ جای دیگر بدن دیده نمی‌شوند. آفت به شکل بیضی یا دایره و زخمی عمیق با ته?رنگ سفید است. تعداد آفت‌ها معمولا از یک تا چند عدد با اندازه‌های کوچک و بزرگ در حد ۴-۳ میلی‌متر یا حتی بزرگ‌تر از یک سانتی‌متر متغیر است...

آفت‌های بزرگ‌‌تر از یک سانتی‌متر به‌ندرت دیده می‌شود. آفت‌ها داخل لپ، روی زبان و کف دهان تشکیل می‌شوند و کمتر روی لثه و سقف دهان به وجود می‌‌آیند. تاکنون علت خاصی برای پیدایش آنها یافت‌نشده است اما برخی عوامل می‌توانند زمینه‌ساز پیدایش آفت‌های دهانی باشند؛ از ارث استرس و هیجان (مثل حوادث ناگوار زندگی) گرفته تا عوامل سیستمیک (کم‌خونی ناشی از فقر آهن، کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین‌هایی مانند B یا اسیدفولیک)، حساسیت‌غذایی و ضعف سیستم ایمنی (مهم‌ترین دلیل ضعف سیستم ایمنی بیماری ایدز است.

بیماران مبتلا دچار آفت‌های متعدد دهانی هستند و ممکن است یک فرد در طول ماه چند بار دچار ضایعه آفتی شود). پس می‌توان گفت که دلیل و زمینه مشخصی برای بروز بیماری وجود ندارد و طبیعتا درمان ریشه‌ای آن نیز به راحتی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل درمان به‌صورت علامتی است و سعی می‌شود ضایعات کنترل شوند. پمادها و داروهای مختلفی به بازار آمده که از خانواده کورتون‌ها هستند. دهانشویه‌هایی هم وجود دارند که بیمار با استفاده از آنها این دوره از ابتلا را راحت‌تر سپری می‌کند. طول دوره آفت دهان به نوع آن بستگی دارد. اگر ضایعات کمتر از یک سانتی‌متر باشد، بهبود آن حول و حوش ۵ تا نهایتا ۱۰ روز زمان می‌برد ولی آفت‌های بزرگ (بالاتر از یک سانتی‌متر) ممکن است ماه‌ها داخل دهان باقی بمانند. به دلیل دردناک بودن ضایعات،‌ بیماران هنگام خوردن غذا دچار مشکل می‌شوند.

گرچه در این دوره هیچ محدودیت غذایی‌ای وجود ندارد، بهتر است بیمار غذاهای مایع و نرم بخورد و کمتر غذاهای تند و ترش میل کند. اگر دلیل بروز آفت‌ها ارثی باشد، غیرقابل کنترل خواهند بود و اصلا نمی‌توان مانع پیدایش آنها شد ولی در صورتی که عواملی مانند کمبود ویتامین، کم‌خونی و ضعف سیستم ایمنی در آن نقش داشته باشند، می‌توان با برطرف کردن این کمبودها و مشکلات تا حدود زیادی از بروز بعدی ضایعات آفتی جلوگیری کرد. آفت معمولا در دهه دوم زندگی شایع است و در بچه‌ها به‌ندرت دیده می‌شود. متاسفانه برخی پزشکان و مردم عادی هر نوع زخمی در دهان را به آفت نسبت می‌دهند و به پزشک مراجعه نمی‌کنند درحالی که ممکن است نشانه بدخیمی دهان باشد و اگر این بدخیمی‌ها زود تشخیص داده شوند، در مراحل اولیه کاملا قابل‌کنترل هستند. تشخیص اشتباه، وضعیت بیماری را پیچیده‌تر می‌کند. زخم‌های بدخیم در مراحل اولیه شباهت زیادی به آفت دارند بنابراین اگر آفت‌های داخل دهان در مدت ۱۰-۵ روز بهبود نیافتند و اندازه آنها بزرگ‌تر شد، بلافاصله به یک دندان‌پزشک مراجعه کنید.

نگاه متخصص بیماری‌های دهان و دندان

دکتر آرش منصوریان

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران