انواع امانت ها از دیدگاهی اسلامی

تو الآن انوع امانت ها را خواهی شناخت برادر گرامیم به تو سفارش می کنم که این امانت ها را بر خود عرضه کنی, اگر خیر دیدی که الحمد لله, و اگر غیر از آن دیدی پس خودت را محاسبه کن, ایمانت را تجدید نما, هدایت را از پروردگار در خواست کن و به استجابت یقین داشته باش, پس به مشیت الهی امانت دار خواهی شد

۱) امانت مال و ودیعه

تو الآن انوع امانت‌ها را خواهی شناخت. برادر گرامیم! به تو سفارش می‌کنم که این امانت‌ها را بر خود عرضه کنی، اگر خیر دیدی که الحمد لله، و اگر غیر از آن دیدی پس خودت را محاسبه کن، ایمانت را تجدید نما، هدایت را از پروردگار در خواست کن و به استجابت یقین داشته باش، پس به مشیت الهی امانت‌دار خواهی شد.

مشهورترین و رایج‌ترین‌ انواع امانت‌ها در میان ما، مال و ودیعه‌هاست. رسول الله e می‌فرماید:

«الْمُسْلِمُ مَنْ سَلِمَ الْمُسْلِمُونَ مِنْ لِسَانِهِ وَیَدِهِ»[۱].

(مسلمان کسی است که مسلمانان از زبان و دستش در امان باشند).

«وَالْمُؤْمِنُ مَنْ أَمِنَهُ النَّاسُ عَلَی دمائهم و أَمْوَالِهِمْ»[۲].

(مؤمن کسی است که مردم او را بر خون و اموالشان امین بدارند).

مؤمن! سبحان الله! مؤمن کسی است که مردم او را بر مال و ثروت امین بدارند. رسول الله e نفرموده است که مؤمن کسی است که در نماز شب بسیار اشک می‌ریزد و یا زن مؤمن کسی است که به حجابش پایبند باشد. منظورم این نیست که گریه از ترس خدا و پوشش حجاب مهم نیستند، بلکه این‌ها نشانه‌ی کمال ایمان‌اند، ولی منظورم این است که حجاب آخرین حد و تمام مطلوب نیست. پس اگر می‌خواهی بدانی که مؤمن هستی یا نه، از خودت بپرس که آیا مورد اعتماد مردم هستی یا نه!

پس اگر تو را مورد اعتماد قرار دادند، تو مؤمنی. سبحان الله! این مقیاسی است که اشتباه نمی‌کند. یک مقیاس حساس. پس زود باش خودت را با آن بسنج و به اهمیت پیامبر e به باز گرداندن ودیعه‌ها در هنگام هجرت بنگر، رسول الله e به علی بن ابی طالب t می‌فرماید: «بمان ای علی و تا وقتی که ودیعه‌ها و امانت‌ها را باز نگرداندی به من ملحق نشو».

سبحان الله! به راستی که امانت تجزیه نمی‌شود. آن‌ها می‌خواهند رسول الله e را بکشند، ولی او بر باز گرداندن امانت‌هایشان مصمم است. آیا تو هم می‌توانی این گونه باشی!؟

به عمر بن خطاب t در فتح مداین ـ که مملو از گنجینه‌های کسری بود ـ نگاه کن. آنان تمام گنجینه‌ها را آوردند و در مسجد گذاشتند، عمر t به آن‌ها نگاهی کرد و انگشتری را با نگین کوچکی از زبرجد ملاحظه نمود و گفت: ملتی که این‌ها را به من باز گرداندند، امانت‌دار هستند. علی ابن ابی طالب t به او نگاهی کرد و گفت: ای امیر المؤمنین! عفاف و خویشتن داری پیشه کردی و آنان نیز چنین کردند و اگر تو سوء استفاده می‌کردی آنان نیز چنین می‌کردند» به فهم علی بن ابی طالب t خوب توجه کن!

آیا مقصود علی t را فهمیدی!؟ پس خویشتن‌دار و امین باش.

● امانت‌های فراموش شده

نگهداری امانت‌های بزرگ و واضح کاری آسان و ساده است، اما امانت‌های فراموش شده‌ای نیز وجود دارد که به‌خاطر فروانی، فراموش کرده‌ایم که آن‌ها نیز امانت بوده‌اند.

ـ مثل نوار ضبط: احساس می‌کنم که الآن لبخندی زدی، چند تا نوار کاست گرفته‌ای و آن را پس نداده‌ای، بلکه آن‌ها را به دیگران داده‌ای، این طور نیست؟!

ـ مثل گردنبندی که از دوستت گرفته‌ای، ماه‌هاست که آن را به عاریت گرفته‌ای. آیا وقتش نرسیده که آن را باز گردانی یا این که می‌گویی: او هم خیلی چیزها از من گرفته است (به یاد داشته باش: به کسی که به تو خیانت کرده ‌است، خیانت مکن).

ـ مثل کتابی که گرفته‌ای و هنوز پس نداده‌ای. خدایا! چند تا کتاب پیش توست که مال تو نیست، این‌ها همه امانت هستند، فراموش نکن!

ـ مثل گیره‌ای که گرفته‌ای و به دوستت گفتی، یک هفته بعد برایت می‌آورم، ولی هنوز پیش توست.

و خیلی از امانت‌های فراموش شده‌ی دیگر، من نمی‌شمارم چون بسیار زیادند و تو بهتر از من می‌دانی، ولی من به تو می‌گویم: آیا دوست داری که با وجود همه‌ی این امانت‌هایی که بر گردن توست، به ملاقات خداوند بروی؟! برادر عزیزم! سعی کن تمام این امانت‌ها را پس بدهی و بدان که امانت، کوچک و بزرگ ندارد، امانت، امانت است.

۲) امانت خرید و فروش

یکی دیگر از انواع امانت‌ها، امانت خرید و فروش و امانت شغلی است که تو بدان اشتغال داری.

رسول اکرم e می‌فرماید:

«التَّاجِرُ الصَّدُوقُ الأمِینُ مَعَ النَّبِینَ وَالصِّدِیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ»[۳].

(تاجر راست‌گوی امین با پیامبران و صدیقان و شهداست).

این فراخوانی است برای هر تاجری که به خدا ایمان دارد: این که با راستی و امانت‌داری، با پیامبران، صدیقان و شهدا مبعوث می‌شوی. و به همین ترتیب قیاس کن.

به دکتر نگاه کن که بدون نیاز بیماران، آنان را به دکتر دوستش معرفی می‌کند تا او در مقابل همین کار را بکند! این دکتر گمان می‌کند که کارش اشتباه نیست، ولی به خدا قسم این کار خیانت در عمل است.

هم‌چنین مکانیکی که تو را مجبور می‌کند جهت قطعاتی که ماشین نیازی به آن ندارد هزاران تومان بپردازی، با این وجود گمان می‌کند مرتکب هیچ گناهی نشده است، چون او فاکتور برایت آورده است، چنین نیست، به خدا سوگند که ‌او در امانت خیانت کرده ‌است. زیرا تو به اندازه‌ی او نمی‌دانی، بنابراین به تو خیانت می‌کند.

مثال‌های بسیاری در این رابطه وجود دارد، هر صاحب حرفه‌ای که مورد اعتماد قرار گرفته است به خدا قسم که امانتی است بس بزرگ، چون تنها خداست که از تو مطلع و با خبر است، پس در ادای این امانت از خدا بترس.

● اسلام در آسیا به وسیله امانت انتشار یافته است

یکی از چیزهایی که مایه‌ی افتخار توست این است که اسلام در بسیاری از کشورها به وسیله‌ی اخلاق ـ به‌ویژه اخلاق امانت‌داری ـ منتشر شده است، نه به زور شمشیر، آن گونه که بعضی‌ها می‌گویند.

اسلام در آسیا به‌واسطه‌ی امانت‌داری منتشر شد. چون تاجر راست‌گوی امانتدار به این کشورها می‌آید و از آنان خریداری می‌کند و با حفظ تام امانت، آن را می‌فروشد و در هنگام فروش عیب و ایرادهای کالا را که ملاحظه نموده است، بیان می‌کند. آنان از دینش می‌پرسند و او با افتخار می‌گوید، دینم اسلام است و آن وقت است که آنان شهادت می‌دهند که خدایی جز خدای یگانه نیست و محمد پیامبر و فرستاده خداست.

سبحان الله! مردم به‌خاطر امانت‌داری مسلمانان به دین اسلام می‌گروند، ما را چه شده است؟! ای مسلمانان از خواب بیدار شوید و خود را به این اخلاق بزرگ بیارایید، آیا دوست ندارید که مثل گذشته باشیم؟!

۳) امانت راز داری

از دیگر انواع امانت‌ها، رازداری است، از خانم‌ها می‌خواهیم که در این نوع کمی ما را تحمل کنند! چون در این نوع آنان بیش از همه مورد خطاب‌اند!

رسول الله e فرمود:

«إذا حَدَّثَ الرَّجُلُ بِالحَدِیثِ ثُمَّ إلتَفَتَ فَهِیَ أمَانَةٌ»[۴].

(اگر شخصی سخنی گفت و به اطرافش نگاه کرد، این سخنان امانت است).

می‌توانی این حدیث را سه بار بخوانی! مفهوم این حدیث چیست؟! مفهومش آن است که اگر دو نفر با هم صحبت می‌کردند و یکی از آن دو به چپ و راست نگاه کرد تا مطمئن شود کسی به صحبت‌هایشان گوش نمی‌دهد، تنها با این نگاه کردن این سخنان امانت می‌شوند، پس این سخنان رازاند و ضرورتی به تذکر او نیست!

آرام صحبت کردن را هم به آن قیاس کن! این موضوع امانت است، متوجه باش و فقط با یک نگاه بفهم!

اما سبحان الله! عده‌ای را می‌بینی که اسرار را فاش می‌کنند و می‌گویند: تو به من نگفتی که این یک راز است! نگفتی که امانت است! چرا مرا رازدارت قرار ندادی! من هیچ رازی را فاش نمی‌کنم!

خواهرم! حالا فهمیدی که چرا گفتم: امیدوارم که خانم‌ها مرا تحمل کنند!

● تصور کن، از بزرگ‌ترین امانت‌ها

رسول الله e فرمود:

«إنَّ مِن أعظَمِ الأمَانَاتِ عِندَ اللهِ یَوم القِیامَةِ أن یُفضِی الرَّجُلُ لإمرَأَتِهِ بِالحَدِیثِ وَتُفضِی إلیهِ ثُمَّ یَنشُرُ سِرَّهَا»[۵].

(از جمله بزرگ‌ترین امانت‌ها نزد خداوند در روز قیامت آن است که مردی با همسرش سخن بگوید و همسرش نیز رازهایش را به او بگوید، سپس آن مرد رازهایش را فاش نماید).

عجب حدیثی برای زن و شوهر، حدیثی بسیار تند و شدید که جایی را در قلب‌ها برای خودش باز می‌کند، این طور نیست!؟ خداوندا! این یکی از بزرگ‌ترین امانت‌هاست، بیش از مال! چه مردمانی که در هنگام طلاق، چهره‌های حقیقیشان آشکار می‌شود!

می‌بینی که می‌گوید: زنم چنین می‌کرد و چنان می‌کرد و هیچ رازی را نگه نمی‌دارد، زن هم مثل شوهرش... ولا حولَ وَلا قوةَ إلا بالله.

سبحان الله! تنها در حالت‌های طلاق نیست که چنین اتفاقی رخ می‌دهد، در هنگام کینه و دشمنی نیز چنین می‌شود، این طور نیست؟!

از خداوند متعال مسئلت دارم که شما از این دسته افراد نباشید.

دسته‌ی دیگر هم وجود دارد که خدا ما را از شرشان حفظ کند، این گروه بدون وجود حالت‌هایی مثل طلاق یا دشمنی به افشای اسرار می‌پردازند.

خانمی‌ را می‌بینی که هر آن چه را که میان او و شوهرش اتفاق می‌افتد برای یکی از دوستانش تعریف می‌کند، همین‌طور مردی را می‌بینی که در جمع دوستانش همه چیز را فاش می‌کند. آیا ایستادن در برابر خداوند متعال را از یاد برده‌ایم؟ این یکی از بزرگ‌ترین امانت‌ها نزد خداوند در روز قیامت است! آیا اکنون به دلیل عدم استقرار و آرامش زندگی زناشویی پی برده‌اید؟!

۴) امانت رفتار با زن

نوع چهارم از امانت‌ها، امانت رفتار با زن است. امیدوارم که منظورم را اشتباه نفهمی، من حتی نمی‌گذارم که زیاد درباره‌اش فکر کنی چون این نمونه را خوب می‌فهمم! یک نمونه‌ای مهم که خداوند آن را در قرآن آورده ‌است تا یاد بگیریم. خداوند متعال می‌فرماید:

«وَلَمَّا وَرَدَ مَاءَ مَدْیَنَ وَجَدَ عَلَیْهِ أُمَّةً مِنَ النَّاسِ یَسْقُونَ وَوَجَدَ مِنْ دُونِهِمُ امْرَأتَیْنِ تَذُودَانِ قَالَ مَا خَطْبُکُمَا قَالَتَا لَا نَسْقِی حَتَّی یُصْدِرَ الرِّعَاءُ وَأَبُونَا شَیْخٌ کَبِیرٌ. فَسَقَی لَهُمَا ثُمَّ تَوَلَّی إِلَی الظِّلِّ فَقَالَ رَبِّ إِنِّی لِمَا أَنْزَلْتَ إِلَیَّ مِنْ خَیْرٍ فَقِیرٌ. فَجَاءَتْهُ إِحْدَاهُمَا تَمْشِی عَلَی اسْتِحْیَاءٍ قَالَتْ إِنَّ أَبِی یَدْعُوکَ لِیَجْزِیَکَ أَجْرَ مَا سَقَیْتَ لَنَا فَلَمَّا جَاءَهُ وَقَصَّ عَلَیْهِ الْقَصَصَ قَالَ لَا تَخَفْ نَجَوْتَ مِنَ الْقَوْمِ الظَّالِمِینَ. قَالَتْ إِحْدَاهُمَا یَا أَبَتِ اسْتَأْجِرْهُ إِنَّ خَیْرَ مَنِ اسْتَأْجَرْتَ الْقَوِیُّ الْأَمِینُ» (قصص/۲۳-۲۶).

(هنگامی که به آب مدین رسید مردمان زیادی را دید که بر آن گرد آمده‌اند و چهارپایان خود را سیراب می‌کنند و آن طرف‌تر دو زن را دید که گوسفندان خویش را می‌پایند، گفت: شما دو نفر چه کار می‌کنید؟ گفتند: پدر ما پیرمرد کهنسالی است و ما گوسفندانمان را آب نمی‌دهیم تا چوپانان برگردند. او گوسفندان ایشان را سیراب کرد. سپس به زیر سایه رفت و عرضه داشت: پروردگارا! من نیازمند هر آن چیزی هستم که برایم حواله و روانه فرمایی. یکی از آن دو دختر که با نهایت حیا گام برمی‌داشت پیش او آمد و گفت: پدرم از تو دعوت می‌کند تا پاداش این که ما را آب داده‌ای به تو بدهد. هنگامی که موسی به پیش پدر او آمد و سرگذشت خود را برای وی بیان کرد، گفت: نترس که از مردمان ستمگر رهایی یافته‌ای. یکی از آن دو دختر گفت: پدرم! او را استخدام کن، چرا که بهترین شخصی که باید استخدام کنی شخصی است که نیرومند و امین است).

این بلیغ‌ترین‌ و گویا‌ترین‌ نمونه‌ی امانت رفتار با یک زن است. از موسی u بیاموز، این دو زن به‌خاطر ازدحام مردم نمی‌توانند آب بردارند، پس آیا موسی u می‌گوید: «به من چه!» آیا می‌گوید: «من بادخترها حرف نمی‌زنم».

سبحان الله! بعضی از جوانان گمان می‌کنند که رفتار با زن از اصلش حرام است!

خدایا! چه کسی چنین گفته‌است؟! این موسی است که نزدشان رفت و گفت: مشکل شما چیست! این ادب اسلام است. او نگفت: «عصر بخیر، اسم من...»

همین‌طور دو دختر، به ادبشان نگاه کن. جواب به اندازه‌ی سؤال، و اگر پدرشان مرد پیر و از کار افتاده‌ای نمی‌بود، آن دو از خانه بیرون نمی‌رفتند، سپس نتیجه‌اش آن شد که «به ایشان آب داد». حرف «ف» در کلمه‌ی «فسقی لهما» به‌خاطر سرعت عمل است و این به‌خاطر جوانمردی و شهامتش بود و همه‌ی این‌ها نشانه‌ی درستی در رفتار با زن می‌باشد.

سبحان الله! ببین پس از این‌که برایشان آب کشید به سایه رفت.

خدای من! به حیای موسی u نگاه کن، او زیر سایه رفت ونگفت: من هر روز، همین وقت این‌جا هستم!

می‌بینم که می‌خندی! برادر عزیزم! از ادب موسی u یاد بگیر، به همین دلیل عجیب بود که دختر از پدرش خواست تا او را استخدام کند، در حالی که می‌گفت: «إن خیر من استأجرت القوی الامین»، چه طور فهمید که او امین و امانت‌دار است؟! تعجب نکن، زن، امانت‌داری مرد را از نگاه چشمانش می‌فهمد؟!

مثال موسی u و امانت‌داریش در رفتار با زن شایستگی تدریس دارد تا جوانان این روش را بیاموزند. ما امروزه نیاز مبرمی به چنین آموزشی داریم، چون بسیاری از جوانان در هنگام رفتار و برخورد با زن قصد سوء دارند و برخی جوانان نیز کاملاً بر عکس عمل می‌کنند و اصلاً حاضر نیستند با زن برخوردی داشته باشند، در فرهنگ لغتشان کلمه‌ای به نام «زن» و جمله‌ای به عنوان «رفتار با زن» وجود ندارد!

● همسر امانتی بر گردن توست!

عده‌ی زیادی از مردم گمان می‌کنند که وقتی با زنی ازدواج می‌کنند، مالکش می‌شوند!

آنان فکر می‌کنند که با این پیوند، زن تحت تصرفشان است و می‌توانند هر کاری که بخواهند با او بکنند! این یک فهم نادرستی است. همسرت امانتی بر گردنت ‌است. روز قیامت در حضور پروردگار ـ عزوجل ـ درباره‌اش مورد سؤال قرار خواهی گرفت، آیا فراموش کرده‌ای که در هنگام امضای عقد ازدواج، این امضا به مثابه‌ی موافقت تو بر امانت بودن همسرت بر گردنت بوده است؟

خداوند متعال می‌فرماید:

«وَأخَذنَ مِنکُم مِیثَاقَاً غَلِیظَاً » (نساء/۲۱).

(زنان پیمان محکمی از شما گرفته‌اند).

عقد و پیمان ازدواج تنها عقدی است که خداوند از آن به عنوان «عقد مستحکم» یاد کرده است.

به خدا قسم که کلمه‌ای بسیار قوی و شدید است، آیا تو هم آن را احساس کردی!؟

آیا فکر نکردی که با ممانعت از دیدار همسرت با خانواده‌اش، در امانت خیانت کرده‌ای! به یاد بیاور که وقتی دستت را بر دست پدرش گذاشتی، به تو گفت: از او نگهداری کن، او امانتی بر گردن توست.

آیا فکر نکردی که با دست بلند کردن بر همسرت، در حق این امانت خیانت نموده‌ای؟! ای شوهر گرامی! مبادا فکر کنی که با اجازه دادن دیدار همسرت با خانواده‌اش در حقش خیلی بزرگواری کرده‌ای!

و تو ای خواهر بزرگوار! تو در خانه‌ات امانت‌دار شوهرت هستی، پس اسرار و راز‌هایش را نگه دار، از او اطاعت کن و فقط با موافقت او افرادی را به خانه‌اش بیاور و سعی کن فرزندانش را تربیت اسلامی بکنی.

این‌ها برخی مواردی است که تو را امانت‌دار شوهرت در خانه قرار می‌دهد.

۵) امانت فرزندان در رفتار با والدین

یکی دیگر از انواع امانت‌ها، امانت فرزندان در رفتار با والدین است. پول برداشتن بدون اجازه‌ی پدر و مادر خیانت است، حتی اگر مبلغ ناچیزی باشد: «امانت تجزیه نمی‌شود».

امانت‌داری آن است که از آنان اجازه بگیری و آنان نیز موافقت کنند، چون تنها مطلع بودن کافی نیست.

● آن را کوچک می‌شماید، ولی نزد خدا بزرگ است

حالا به این قسمت حساس امانت فرزندان در رفتار با والدین که دختران زیادی آن را رعایت نمی‌کنند، توجه کن! دختری را می‌بینی که دور از چشم خانواده‌اش با جوانی آشنا می‌شود، آیا این دختر خانم می‌داند که با این کارش در امانت خیانت نموده است؟! آیا برای این موضع‌گیری بزرگ آماده شده است؛ آن‌گاه که در بارگاه پروردگار می‌ایستد و این خیانت در مقابل دیدگانش به نمایش در می‌آید؟! ای جوان! آیا به چنین روزی اندیشیده‌ای؟!

خداوندا! اگر این دختر، دخترِ همسایه‌ باشد پس خیانت شدیدتری وسخت‌تر است. شما فکر می‌کنید که این چیزها بسیار کوچک و ناچیز هستند و جزو امانت‌ها به حساب نمی‌آیند، ای کسی که چنین اعتقادی داری! این گفته را بخوان: انس بن مالک می‌گوید: «شما کارهایی را انجام می‌دهید که در نظرتان باریک‌تر از مو است ولی ما در زمان رسول الله e آن را جزو هلاک کننده‌ها می‌دانستیم».

به راستی که:

«وَتَحْسَبُونَهُ هَیِّنًا وَهُوَ عِنْدَ اللَّهِ عَظِیمٌ» (نور/۱۵).

(وگمان می‌بردید که این مسأله‌ی ساده و کوچکی است، در حالی که پیش خدا بزرگ است).

۶) امانت‌های بی‌شمار!

حالا بیا تا موضوع را توسعه دهیم و بگوییم که همه‌ی نعمت‌هایی که خداوند به ما ارزانی داشته است، امانت است. پس هر چیزی را که خداوند به تو بخشیده است ودیعه‌ای نزد توست و بالاخره باید یک روز ودیعه‌ها را پس بدهی. این یک مفهوم شامل و فراگیر از امانت است.

ـ بنابراین تربیت فرزندانت امانت است و گمان مکن که تنها با پرداخت نیازهایشان امانت را ادا کرده‌ای، نه به خدا قسم، بلکه امانت‌داری تو نسبت به آنان، تربیت ایشان بر اساس مبانی اسلامی می‌باشد.

ـ سلامتی‌ات نیز امانت است. آیا تا به حال فکر کرده‌ای که با معتاد بودن در این امانت خیانت نموده‌ای؟! نابودی سلامتی و تندرستی موجب ضایع شدن امانت است.

ـ چشم امانت است، آیا تا به حال با خود اندیشیده‌ای که با نگاه کردن به حرام، در امانت خیانت کرده‌ای؟!

ـ زبان امانت است، شنوایی امانت است، بویایی امانت است.

ـ مویی را که خداوند به تو عطا کرده، امانت است، ای خواهر گرامی! برای محفاظت از این امانت باید آن را بپوشانی، این طور نیست؟!

یا الهی! حالا با من فکر کن.

هر آن چه تو داری و تحت تصرف توست، امانت است که خداوند متعال در روز قیامت تو را در مورد آن‌ها مورد باز خواست قرار می‌دهد، آیا اکنون چنین احساسی داری؟!

به همین دلیل رسول اکرم e فرمود:

«لا تَزُولُ قَدِمَا عَبْدٍ یَوْمَ الْقِیَامَةِ حَتَّی یُسْأَلَ عَنْ أَرْبَعٍ: عَنْ عُمُرُهِ فِیمَا أَفْنَاهُ؟ وَعَنْ شَبَابِهِ فِیمَا أَبْلاهُ؟ وَعَنْ مَالِهِ مِنْ أَیْنَ اکْتَسَبَهُ وَفِیمَا أَنْفَقَهُ؟ وَعَنْ عَلِمهِ مَاذَا عَمِلَ بهِ؟»[۶].

(بنده در روز قیامت گامی بر نمی‌دارد تا این که در مورد چهار چیز مورد باز خواست قرار گیرد: از عمرش که آن را چگونه سپری کرده، از جوانیش که در چه راهی صرف کرده، از ثروتش که از چه راهی به‌دست آورده و در چه راهی مصرف نموده و از علمش که چه‌قدر به آن عمل کرده است).

خدای من! درباره‌ی همه‌ی این امانت‌ها از تو سؤال خواهد شد؟ پروردگارا! ما را استوار بگردان.

۷) امانت حمل دین

آخرین و بزرگ‌ترین امانت، محافظت از این دین و رساندن آن به تمام مردم می‌باشد. بدان که تو مسئول اسلام هستی و در روز قیامت در مورد آن باز خواست می‌شوی، آیا آن را در زندگی تطبیق داده‌ای و به مردم رسانده‌ای؟ رسول الله e می‌فرماید:

«بَلِّغُوا عَنِّی وَلَو آیَةٌ»[۷].

(پیام مرا تبلیغ کنید اگر چه که یک آیه باشد).

آیا دست دوستان، نزدیکان، همسایه‌ها و رفقایت را گرفته‌ای و باعث عشق آنان به اسلام شده‌ای؟ این دین امانت است و آن هم چه امانتی! پس هر آن چه گذشت یک طرف و این امانت یک طرف.

به سخنان ابن تیمیه توجه کن که می‌گوید: «گمان نکن که با وضو گرفتن با یک سطل آب و خواندن دو رکعت نماز در محراب امانت را ادا کرده‌ای، بلکه امانت تبلیغ و رساندن این دین به مردم است».

می‌بینم که اکنون به اهمیت موضوع پی بردی، این طور نیست؟!

به خدا قسم که این امری است بس بزرگ، امانت این دین آن است که آن را به مردم برسانی.

خداوند متعال می‌فرماید:

«کُنْتُمْ خَیْرَ أُمَّةٍ أُخْرِجَتْ لِلنَّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَتَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرِ» (آل عمران/۱۱۰).

(شما بهترین امتی هستید که به سود انسان‌ها پدیدار شده‌اید؛ امر به معروف و نهی از منکر می‌نمایید).

مبادا فکر کنید که مسؤولیت این دین تنها مسئولیت علماست یا مسئولیت ازهری‌هاست یا تنها مسئولیت من است، نه به خداقسم، مسئولیت این دین بر گردن همه‌ی مسلمانان است، چرا که تبلیغ این دین به بهترین و زیباترین شیوه، امانت همه‌ی ماست، باید به پدر، مادر، نزدیکان، همسایگان، دوستان، همکاران، نامزد و... برسد، به همه‌ی کسانی که می‌شناسی.

● اسلام امانت است

انسان ظالم و جاهل مسئولیت حمل امانت را پذیرفت

حالا دیدی که ما چه طور تعریف جزئی و محدودی از امانت داشتیم! روشن شد که همه‌ی زندگی، امانت است. تو باید تا به حال به چنین احساسی رسیده باشی و اگر نرسیده‌ای بدان که در قلبت چیزی هست! چون حتماً چنین احساسی داشته‌ای، این طور نیست!؟

حالا به این آیه که بارها آن را خوانده‌ای توجه کن، اما این بار آن را با احساسی تازه و درکی عمیق تلاوت خواهی نمود. خداوند متعال می‌فرماید:

«إنَّاعَرَضنَا الأمَانَةَ عَلی السَّماواتِ وَالأرضِ وَالجِبَالِ فَأبَینَ أن یَحمِلنَهَا وَأشفَقنَ مِنهَا وَحَمَلَهَا الإنسانُ إنَّهُ کانَ ظَلُومَاً جَهُولاً» (احزاب/۷۲).

(ما امانت را بر آسمان‌ها، زمین و کوه‌ها عرضه کردیم، همه از پذیرش آن خود داری کردند و از آن ترسیدند و حال این‌که انسان مسئولیت آن را به دوش گرفت، به‌ راستی که انسان ظالم و جاهل بود).

می‌بینم که سرت را تکان می‌دهی، چون این کارت دلیل عمق فهم و درک می‌باشد، چرا که در واقع همه‌ی این‌ها امانت‌های بسیار سنگین هستند که نمی‌توان آ ن‌را بی اهمیت شمرد.

بارالها! ما را از آن دسته از مؤمنانی بگردان که حق این امانت‌ها را ادا می‌کنند. در پایان به دعای عمر بن خطاب t توجه کن: «پروردگارا! مرا قوی بگردان و مسئولیتم را کم نکن».

نویسنده: عمرو خالد

ترجمه: سمیه اسکندری فر

[۱] ـ بخاری، حدیث ۱۰ و ابوداوود، حدیث ۲۴۸۱.

[۲] ـ ترمذی، حدیث ۲۶۲۷، ابن ماجه، حدیث ۲۹۳۴ و احمد، حدیث ۲/۳۷۶.

[۳] ـ ابن ماجه، حدیث ۲۱۳۹.

[۴] ـ ابوداوود، حدیث ۴۸۶۸، ترمذی، حدیث ۱۹۵۹ و احمد، حدیث ۳/۳۲۴.

[۵] ـ مسلم، حدیث ۳۵۲۷ و ابوداوود، حدیث ۴۸۷۰.

[۶] ـ ترمذی، حدیث ۲۴۱۶ و ۲۴۱۷.