زنان بر بام شهرداری های جهان

در حالی که تجربه حضور زنان در شهرداری های کشور با وجود گذشت بیش از صد سال از عمر این نهاد اندک است اما هم اکنون بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا, زنان را در راس مدیریت شهرداری های خود می بینند

در حالی‌که تجربه حضور زنان در شهرداری‌های کشور با وجود گذشت بیش از صد سال از عمر این نهاد اندک است اما هم اکنون بسیاری از شهرهای بزرگ دنیا، زنان را در راس مدیریت شهرداری‌های خود می‌بینند. ‌شاید تهرانی در سال ۱۳۷۵ شهردار شدن زهرا صدراعظم نوری را در منطقه ۷ به خاطر داشته باشند اما با روی کار آمدن شورای دور دوم در سال ۱۳۸۲ شهردار منتخب این شورا یعنی محمود احمدی‌نژاد تنها زن شهردار ایران را برکنار کرد. در شهرهای دیگر کشور هم سابقه نشان می‌دهد که سال ۱۳۸۳ در شهر ساوه خانم روستایی‌گرایلو با تصمیم شورای شهر ساوه شهردار این شهر شد که مدیریت این فرد با فشار‌هایی که بر وی وارد آمد تا سال ۱۳۸۵ دوام آورد. هنوز چندماهی از کنار گذاشتن خانم روستایی از شهرداری ساوه نگذشته بود که خبری منتشر شد مبنی بر اینکه شراره معدنیان شهردار منطقه ۶ مشهد شد.

او نخستین شهردار زن در مشهد بود اما تنها با سابقه ۳ ماه مدیریت در شهرداری منطقه ۶ مشهد به دلا‌یل نامعلومی از کار برکنار شد. معدنیان پیش از این در سمت‌های رئیس اداره ضوابط و مقررات شهرسازی و معاون شهرداری منطقه ۱۲ ایفای مسوولیت کرده بود. موارد انگشت‌شمار دیگری هم شاید در سایر شهرهای کوچک درباره مدیریت زنان در شهرداری‌ها وجود داشته باشد، ولی در کل این وضعیت با توانی که در این زمینه در بین زنان وجود دارد همخوانی ندارد. اما در مقابل شهرهای مهم دنیا روی حضور زنان در راس مدیریت شهرداری‌های خود حساب ویژه‌ای باز کرده‌اند به طوری‌که دورا باکویانی شهردار سابق آتن در سال ۲۰۰۵ به عنوان برترین شهردار جهان به دلیل مدیریت خوبش در المپیک ۲۰۰۴ آتن انتخاب شد. او بلا‌فاصله بعد از سربلند بیرون آمدن از برگزاری المپیک به مقام وزارت امور خارجه یونان رسید. ‌

دورا باکویانی در ژانویه ۲۰۰۳ به عنوان چهل‌وهشتمین شهردار آتن انتخاب شد و در سال ۲۰۰۶ شهرداری را به مقصد وزارت امور خارجه ترک کرد. او نخستین زنی بود که در طول تاریخ ۳ هزار ساله آتن، رهبری قدیمی‌ترین پایتخت اروپا را عهده‌دار شد. همچنین در انتخابات سال ۲۰۰۲، باکویانی توانست ۶۱ درصد آرا را به خود اختصاص دهد که رکورد بی‌نظیری در تاریخ شهرداری این شهر بود. ‌

وی در سال ۱۹۵۴ به دنیا آمد و نخستین فرزند از چهار فرزند سیاستمدار کهنه‌کار یونانی یعنی کانستانتین میتسوتاکی ۸۴ ساله است که از سال ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۳ نخست‌وزیر این کشور و رهبری حزب دموکراسی جدید یونان را تا سال ۱۹۹۳ عهده‌دار بود. ‌

باکویانی از ابتدای جوانی مسوولیت‌های مختلفی را در چند وزارتخانه یونان برعهده گرفت و چند دوره نماینده پارلمان بود و بعد از انتصاب پدرش به عنوان نخست‌وزیر، باکویانی به معاونت یکی از وزارتخانه‌ها رسید و سپس وزیر فرهنگ شد. ‌

اما وقتی دورا باکویانی در ژانویه ۲۰۰۳ به شهرداری آتن رفت، بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی پیش‌بینی کردند که این شهر هیچگاه به طور شایسته‌ای برای مسابقات تابستانی المپیک ۲۰۰۴ آماده نخواهد شد. ماه‌ها بعد از این پیش‌بینی روند پیشرفت شهر تسریع و آتن میزبان بسیار خوبی برای ۲۰۲ کشور جهان شد. ‌

در مدت مدیریت باکویانی در شهرداری آتن زیرساخت‌ها تجهیز و عملکرد‌ها دچار تحول شدند؛ شهر رنگ و لعاب تازه گرفت، تمیزی و سرسبزی به شهر آورده شد، فضاهای تفریحی و پارک‌های بسیاری ساخته شد. در نتیجه دستیابی به کیفیت زندگی مطلوب از مهم‌ترین رویدادها در این شهر شناخته شد. ‌

راه‌ها و فضاهای عمومی در ۴۵۰ خیابان اصلی و به مساحت ۷۵۰ هزار مترمربع نوسازی و پیاده‌راه‌ها به مساحت ۲۵۰ هزار مترمربع دوباره سنگفرش شدند و ۳۵۰ هزار از انواع گل و گیاه و ۱۱ هزار اصله درخت در پارک‌ها، میادین و مسیرهای عبور پیاده کاشته شدند. شهرداری آتن در آن دوران روی بالا‌ بردن سطح خدمات در محلا‌ت تمرکز داشت و توسعه شبکه پارک‌ها و بازسازی مناطق و از همه مهمتر بهبود کیفیت زندگی از دیگر اولویت‌های شهری بود. ‌

همچنین در برنامه‌ای دیگر شهروندان تشویق شدند روی بام‌خانه‌های خود گل و گیاه بکارند و یا گیاهان یا میوه‌های مخصوصی را در بالکن خانه‌هایشان پرورش دهند. در ژوئن ۲۰۰۴ نیز برنامه ۴ ماهه آزمایشی مربوط به بازیافت اجرا شد که فاز اول آن درباره بازیافت قوطی‌ها و کاغذها بود. ‌

● تاجری که شهردار میلا‌ن است

لتیزیا موراتی ریاست شهرداری میلا‌ن را از سال ۲۰۰۶ برعهده دارد. او در این سال توانست در انتخابات شهرداری میلا‌ن ۵۲ درصد آرا را کسب کند و شهردار میلا‌ن یکی از شهرهای مهم ایتالیا شود. ‌

او پیش از اینکه به طور جدی وارد سیاست شود یک تاجر موفق بود و هم‌اکنون نیز هست. موراتی در سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ در زمینه بیمه و مخابرات فعالیت می‌کرد و سپس رئیس شرکتی تلویزیونی در ایتالیا شد تا اینکه از سال ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۶ در راس وزارت آموزش عالی ایتالیا در کابینه دوم و سوم برلوسکونی قرار گرفت. اما با شکست برلوسکونی در انتخابات دوره بعد موراتی شانس خود را در شهرداری میلا‌ن یعنی شهری که خود زاده آن بود امتحان کرد. ‌

یکی از اقدامات اساسی‌ای که موراتی در اداره شهر روی آن تاکید دارد کاهش جرائم است. او می‌گوید: <در چند سال اخیر میزان جرائم در شهرها و به‌خصوص شهر میلا‌ن افزایش یافته است، اما می‌خواهم شهر زندگی را در میلا‌ن ترسیم کنم.> او در این رابطه ایده‌هایی را هم به کار برده است که قطعا گذر زمان موفق یا ناموفق بودن این ایده‌ها را نشان می‌دهد، اما یک رویای خاص دیگری در این تاجر میلا‌نی وجود دارد و آن هم رسیدن به ریاست‌جمهوری این کشور است. او معتقد است زمان حضور زنان در بین رهبران سیاسی این کشور رسیده است. ‌

اخیر موراتی در مقام شهرداری میلا‌ن به عنوان شهروند افتخاری شهر سئول کره جنوبی هم شناخته شده است. ‌

● مادربزرگ شهرداران جهان

هیزل مک‌کالین از سال ۱۹۷۸ شهردار شهر میسی‌سائوگا کانادا است. وی هم‌اکنون ۸۷ سال دارد و از شناخته‌شده‌ترین چهره‌های کانادا و بی‌تردید از موفق‌ترین شهرداران محسوب می‌شود. مدیریت او شکل تجاری و اقتصادی پیدا کرده است. ‌ میسی‌سائوگا با جمعیتی برابر با ۷۰۰ هزار نفر از امن‌ترین شهرهای کشور کانادا بوده و در طول مدیریت‌ شهرداری مک‌کالین هرگز مقروض نبوده است. وی با رای‌دهندگان از سراسر کانادا حمایت شده و از محبوبت قابل ملا‌حظه‌ای در آمریکا برخوردار است. البته او در اروپا و سایر نقاط دنیا کمتر شناخته شده است. ‌

شهر میسی‌سائوگا شهری با استانداردهای جهانی است و این زن یکی از اعضای کمیته بهداشت جهانی است که در برنامه فعلی خود مبارزه با گسترش ایدز را در دستور کار قرار داده است. در عین حال این شهر از کمترین آمار فقر در میان شهرهای جهان برخوردار است. او ۱۰ دوره مسوولیت شهرداری این شهر را عهده‌دار بوده و اخیرا شایعاتی مبنی بر کناره‌گیری او از سمت شهرداری شنیده شد که او با رد این شایعات خود را برای انتخابات شهرداری در سال ۲۰۱۰ آماده می‌کند.

● نخستین شهردار زن استکهلم

بین سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ آنیکا بیلستروم شهردار استکهلم سوئد بود اما به دلیل شکست حزبش در انتخابات با وجود مدیریت همراه با موفقیتش در این شهر مجبور به کناره‌گیری شد. وی در ظاهر حداقل با تصاویر کلیشه‌ای و خشک شهرداران شهرهای بزرگ مطابقت ندارد. ‌

بیلستروم باریک‌اندام که ۵۲ سال سن دارد، عضو حزب سوسیال‌دموکرات سوئد است و هنگامی که به بالا‌ترین موقعیت در پایتخت سوئد انتخاب شد، فهمید چگونه می‌تواند تصویری تاثیرگذار از خود به جا گذارد. ‌ او به عنوان اولین شهردار زن استکهلم جواب می‌دهد: <در اول راه با مقاومت‌ها و مخالفت‌های بسیاری روبه‌رو شدم.>

وی ادامه می‌دهد: <خیلی‌ها به توانایی‌های من در انجام امور شک داشتند. آنها می‌گفتند آیا او واقعا می‌تواند از عهده کارها برآید.> اما بعد از مدتی کسی این سوال را دیگر نپرسید. سرباز وفادار حزب، کسی که در اولین شغل خود دستیار خزانه‌دار ستاد حزب سوسیال‌دموکرات بود، به سرعت توانست مراحل ترقی را طی کند و در نهایت در سال ۲۰۰۲ حکومت محافظه‌کاران در شهرداری را کنار زد. ‌

بیلستروم در زمان مدیریتش در شهرداری استکهلم هر پنجشنبه با بیرون آمدن از دفترش، با شهروندان استکهلمی در مدارس و محل‌های کارشان ملا‌قات می‌کرد و به آنها خوشامد می‌گفت. ‌

او معتقد است: <این کافی نیست که تنها گزارش از مسوولا‌ن دریافت کنی بلکه باید شخصا تجربه کنی.>

تهیه مسکن یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های بیلستروم بود. استکهلم مانند بسیاری از شهرهای اروپا با افزایش تقاضای مسکن مواجه است. کلیسا با نفوذی که دارد قیمت‌های مسکن را به طور فزاینده‌ای افزایش می‌دهد و داشتن خانه را برای همه غیرممکن می‌سازد. جمعیت استکهلم با رشد ۱۱ درصدی خود از ۶۷۴ هزار نفر در سال ۱۹۹۰ به ۷۵۰ هزار نفر در سال جاری رسیده است. زمانی که بیلستروم شهردار استکهلم شد ۱۰۰ هزار نفر در نوبت خرید مسکن قرار داشتند. ‌

او متعهد شد تا سال ۲۰۰۶، ۲۰ هزار مسکن جدید به صورت اجاره یا مالکیت کامل با قیمتی مناسب برای دانشجویان و یا افراد کم‌درآمد جامعه تهیه کند که با محقق شدن این تعهد تا حدودی با خوبی شهرداری استکهلم را ترک کرد. ‌

مساله آن دوران این بود که همه موافق طرح بیلستروم نبودند. ‌

کلا‌وس ترایگر رهبر دوستداران حفظ محیط زیست معتقد است بیلستروم در تلا‌ش برای تحقق شعارهای انتخاباتی خود مستاصل شد. به گفته ترایگر شهردار قصد داشت برای تهیه مسکن، در مجاور پارک ملی استکهلم ساخت‌وساز کند که این موضوع قانون حفاظت از فضاهای سبز شهری را نقض می‌کرد. او معتقد بود بیلستروم باید برای احداث مسکن به خارج از مرکز شهر مراجعه می‌کرد. بیلستروم اظهارات ترایگر را رد می‌کند و می‌گوید: <حفظ نمای سبز استکهلم یک سیاست حیاتی است.>

وی می‌افزاید: <قبلا‌ تلا‌ش‌های زیادی برای پاکیزگی شهر و بهبود فضاهای باز شهری صورت گرفته است، ولی همیشه افرادی وجود دارند که در برابر طرح‌های توسعه‌ای جدید مقاومت می‌کنند.>

● خبرنگار زنی که شهردار آفریقای جنوبی شد

هلن زیله شهردار شهر کیپ‌تاون آفریقای جنوبی خبرنگاری است که با ورود به عالم سیاست شهردار یکی از شهرهای مهم این کشور آفریقایی شد. او هم‌اکنون مانند محمدباقر قالیباف شهردار تهران در بین یازده شهردار برتر جهان قرار دارد. او از سال ۲۰۰۶ شهردار این شهر است و پیش از این در سال ۲۰۰۳ به عنوان برترین زن سال آفریقای جنوبی شد.

کیپ‌تاون طبق قانون اساسی آفریقای جنوبی به عنوان یک کلا‌نشهر به جهانیان معرفی می‌شود و یکی از بزرگ‌ترین اشکال حکومت‌های محلی را در این کشور دارد. این شهر ۲۱۰ عضو شورا دارد که ۲۸ عضو اجرایی آن توسط <زیله> به عنوان شهردار اجرایی شهر منصوب می‌شوند. ‌

اما عمده‌ترین فعالیت‌های موثر <هلن زیله> در مسائل اجتماعی متمرکز شده است. مهاجرت در سال‌های اخیر در آفریقای جنوبی به صورت یک بحران درآمده است. در این مدت بسیاری از مسوولا‌ن این کشور تنها به ایراد سخنرانی درباره این بحران پرداختند اما <زیله> به حرف زدن قناعت نکرد و وارد عمل شد. او به سرعت برای رفع این بحران اقدام به ساخت پناهگاه در شرایط اورژانسی کرد و توانست تا حدودی از پس این بحران در شهر کیپ‌تاون برآید. ‌

مردم این شهر او را یکی از سختکوش‌ترین افراد در کشور آفریقای جنوبی می‌دانند که تمیزی پایتخت و سر و سامان دادن به زیرساخت‌ها از جمله دیگر موارد چشمگیر در فعالیت اوست. ‌

علا‌وه بر این شهرداران، شهرداران زن دیگری هم هستند که هریک به نوبه خود با ظرافت‌ها و مدیریت‌های خاصی که دارند توانسته‌اند منشأ تغییرات بسیاری در شهرها باشند. تجربه موفقیت‌آمیز این شهرداران به شهروندان این شهرها این نکته را می‌آموزد که در بسیاری از موارد حتی بیشتر از یک شهردار مرد می‌توان روی یک شهردار زن حساب کرد. ‌

محبوبه خوانساری