سزارین مُسکن درد زایمان نیست

می گویند چون ژول سزار, قیصر روم به علت جثه بزرگ, در هنگام تولد مادرش را با مشکل مواجه کرد, مادر او را بی هوش کردند و

می‌گویند چون ژول سزار، قیصر روم به علت جثه بزرگ، در هنگام تولد مادرش را با مشکل مواجه کرد، مادر او را بی‌هوش کردند و با شکافتن پهلوی او «سزار» را از شکم مادر بیرون آوردند، از اینجا بود که برای نخستین بار «سزارین» یعنی «مانند سزار» (سزار- پادشاه قدیم روم- + ین -‌علامت صفت نسبی-) به عنوان عمل جراحی تولد نوزاد باب شد و متأسفانه امروزه در کشورهایی چون ایران تا جایی رواج یافته است که حتی از متوسط ۱۵ درصد عمل سزارین در جهان هم جلوتر رفته‌ایم، اما آیا همه ۴۰ تا ۴۵ درصد نوزادانی که به روش سزارین در کشور ما به دنیا آورده می‌شوند، «سزار» هستند؟

[از آنجا که همواره به نام ما (ایرانیان) و به کام دیگران (غربی‌ها) تاریخ را نوشته‌اند، ذکر این نکته ضروری است که سزارین نخستین بار نه هنگام تولد سزار انجام شد، بلکه به استناد شاهنامه، هنگام تولد رستم، مادر او به علت درشتی جنین قادر به وضع حمل نبود و زال با کمک گرفتن از سیمرغ پهلوی رودابه (مادر رستم) را شکافت و این تاریخچه نخستین سزارین در تاریخ است.]

به گزارش خبرنگار «ایران»، سزارین که در اصل زایمان نوزاد با عمل جراحی است به دو شیوه اضطراری و برنامه‌ریزی شده، انجام می‌شود. سزارین برنامه‌ریزی شده یا اختیاری بر مبنای توافق مادر و پزشک متخصص قبل از زایمان مشخص می‌شود و پزشک و بیمار درباره آن از قبل آگاهی دارند. این نوع سزارین در مواردی چون وضع قرارگیری جنین یا مشکلات مجرای زایمان انجام می‌شود اما سزارین اضطراری در چند مورد انجام می‌شود: مادر در هنگام زایمان، پیشرفت چندانی در مراحل تولد نوزاد نداشته باشد، نچرخیدن جنین و تولد با پا یا عرضی قرار گرفتن جنین، جفت سرراهی، خطر جانی برای مادر یا جنین با زایمان طبیعی و تنگی لگن.

اگرچه برای انجام عمل سزارین قواعد مشخصی وجود دارد، اما آمارهایی که از میزان انجام سزارین در کشور ارائه می‌شود، نشان می‌دهد، چندان که باید از این قواعد پیروی نمی‌شود. آگاهی نداشتن مادران از عوارض سزارین و بویژه ترس از درد زایمان طبیعی از علل اصلی است که مادران را به سزارین ترغیب می‌کند و متأسفانه این عدم آگاهی و ترس، گاه تا جایی افزایش می‌یابد که شاهدیم مادرانی که در کلاس‌های زایمان بدون درد هم شرکت کرده‌اند، در نهایت از ترس، به سزارین تن می‌دهند. آنچه در چند ساله اخیر همه تلاش مسئولان بهداشت و درمان کشور در حوزه مامایی و کاهش انجام سزارین و رواج زایمان طبیعی را به خود معطوف کرده است، یافتن راه‌هایی مؤثر به منظور کاهش درد و از بین بردن غول درد زایمان طبیعی در ذهن مادران باردار بوده است، به این منظور هم دوره‌های آموزشی انجام زایمان بدون درد در بعضی بیمارستان‌ها راه‌اندازی و حتی‌ امکان آموزش همراهان به انتخاب مادران باردار هم فراهم شد، اما گویا آنچه در ذهن زنان از زایمان طبیعی جا افتاده است، به این راحتی از بین نخواهد رفت، به همین علت است که آمار سزارین در ایران، همچنان سه برابر سایر کشورها است.

البته علاوه بر ناآگاهی مادران از عوارضی که ممکن است پس از زایمان به روش سزارین، خود آنها و نوزادشان را درگیر آن کند، از جمله عفونت‌های رحمی و خونریزی‌های پس از عمل برای مادر و مشکلات تنفسی و یرقان برای نوزادان، علل مهم دیگری هم در گرایش مادران به سزارین نقش دارد. یکی از این عوامل که حتی از سوی مریم کاشانیان، رئیس بیمارستان اکبرآبادی تهران که بیمارستان مجری کــلاس‌های آمــوزشی زایمان بدون درد است، فقدان محیط مناسب برای انجام زایمان طبیعی در بیمارستان‌های دولتی است. برخوردار نبودن مادران باردار از یک فضای خصوصی در بیمارستان‌های دولتی و در بیشتر موارد گذاشتن چندین تخت زایمان در یک اتاق و جداسازی فضای هر تخت فقط با یک پرده، نه فقط موجب کاهش استرس مادران باردار نشده، بلکه فضایی که در این اتاق‌ها حاکم است، ترس آنها و در مقابل تمایل مادران به سزارین را افزایش می‌دهد.

در کنار همه این موارد موضوع مهمی که در چند سال اخیر مورد بحث بسیاری از مسئولان و کارشناسان حوزه سلامت بوده است، بالا بودن تعرفه سزارین در مقایسه با زایمان طبیعی است. به نظر می‌رسد یکی از علل مهم تمایل برخی پزشکان به انجام سزارین، کم بودن تعرفه زایمان طبیعی است. به همین منظور موضوع یکسان شدن تعرفه زایمان طبیعی با سزارین از مهمترین پیشنهاداتی بود که به شورای عالی بیمه ارائه شد و در نهایت هم اکنون تعرفه این دو زایمان در کتاب جدید تعرفه‌های وزارت بهداشت و درمان یکسان و مقرر شده است از امسال اجرایی شود.

البته همزمان با روز ماما امسال وزیر بهداشت و درمان اعلام کرده است که این وزارتخانه برنامه‌های جامعی برای کاهش هر چه بیشتر جراحی سزارین با همکاری ماماها در دست اجرا دارد.مرضیه وحیددستجردی همچنین گفته است که ازمهمترین اهداف وزارت بهداشت برای تحقق این مهم، استفاده بیشتر از ماماها در نظام سلامت و ترویج روش‌های زایمان بدون درد است. به گفته وی، فرهنگسازی برای زایمان طبیعی بر همه این عوامل ارجحیت دارد و ماماها در توجیه زنان در این باره نقش انکارنشدنی را بر عهده دارند.