احیای تفکر دینی در جهان

تفکر دینی , نوعی اندیشه مبتنی بر ارزشهای معنوی و الهی است و احیای تفکر دینی درواقع , به چرخش درآوردن منظومه فکری و عملی انسان در مدار اصول ثابت دینی است

تفکر دینی ، نوعی اندیشه مبتنی بر ارزشهای معنوی و الهی است و احیای تفکر دینی درواقع ، به چرخش درآوردن منظومه فکری و عملی انسان در مدار اصول ثابت دینی است . این پدیده طی سه دهه گذشته ، توجه محققان و جامعه شناسان جهان ازجمله دنیای غرب را به خود معطوف کرده است .

تفکر دینی ، نوعی اندیشه مبتنی بر ارزشهای معنوی و الهی است و احیای تفکر دینی درواقع ، به چرخش درآوردن منظومه فکری و عملی انسان در مدار اصول ثابت دینی است . این پدیده طی سه دهه گذشته ، توجه محققان و جامعه شناسان جهان ازجمله دنیای غرب را به خود معطوف کرده است . تفکر دینی که موضوع صدها همایش ، مقاله و گزارش تحقیقی در مجامع علمی و رسانه های جمعی جهان شده است ، احیاگری بزرگ به نام " امام خمینی " دارد و از ‌یک جغرافیا به نام ایران اسلامی ، تجدید حیات آن ، آغاز شده است . در سالهای پایانی دهه هفتاد ، نسیم روح بخش انقلاب اسلامی در گستره ایران وزیدن گرفت و فرهنگی مبتنی بر اخلاق همراه با علم، معنویت توأم با مادیت و همزیستی به جای تقابل را مطرح کرد .

اندیشه پاک انقلاب که از آئین اسلام نشات گرفته ، به مذهب جانی تازه بخشید و ایده تسلیم و همسویی انسان با اراده خداوند را دوباره در جهان منتشر ساخت . انقلاب اسلامی با زدودن اندیشه های الحادی ، تعریفی نوین از انسان ارائه داد ، مبنی براینکه انسان نه به عنوان یک ابزار ، بلکه به مثابه موجودی متعالی ، شایسته تکریم و سرافرازی است . انقلاب اسلامی بدون اینکه نقش امکانات مادی را در سامان بخشیدن به امور زندگی انکار کند ، این پیام را گسترش داد که عزت انسان در بطن دین و ارزشهای عالی معنوی نهفته است و تنها با ادامه دادن به راه پیامبران بزرگ الهی چون موسی (ع) ، عیسی (ع) و محمد (ص ) می توان روح عدالت و انسانیت را در جهان جاری ساخت .

" میشل فوکو " جامعه شناس فرانسوی معتقد است : " محور و قطب اصلی انقلاب اسلامی ایران ، معنویت گرایی است . این انقلاب به جای آنکه بازگشت به ارزشهای کهن باشد ، درصدد ارائه تعریف جدیدی از عقلانیت است . عقلانیتی که در آن معنویت ، جایگاه ویژه ای دارد . این ویژگی ، انقلاب اسلامی را از سایر انقلابها متمایز کرد و آن را به الگویی جدید تبدیل نمود . " فوکو که به انقلاب اسلامی علاقمند است ، از انقلاب اسلامی به عنوان " نخستین انقلاب فرا مدرن " و در تعبیر دیگر ،‌ " ‌مدرن ترین شکل قیام " یاد کرده است . " آنتونی گیدنز " Anthony Giddens جامعه شناس مشهور انگلیسی می گوید : " غول های فکری جامعه شناسی ، یعنی مارکس ، دورکیم و ماکس وبر، با کم و بیش اختلافاتی ، روند حرکت عمومی جهان را به سمت سکولاریزیشن و به حاشیه رفتن دین می دیدند . ولی از آغاز دهه هشتاد و با انقلاب اسلامی ایران ، شاهد تحقق عکس این قضیه هستیم . یعنی سیر تطور عمومی جهان ، روندی معکوس را آغاز کرده و به سمت دینی شدن و معنویت گرایی به پیش می رود . "

از نگاه " محمد حسین هُدی " اندیشمند مسلمان مقیم اتریش : « اگر بنا باشد تاریخی را برای بازگشت انسان به هویت دینی در نظر بگیریم ، سال ۱۹۷۹ میلادی است . یعنی مقارن با پیروزی انقلاب اسلامی ایران که خیزش عظیمی را در تفکرات دینی در تمام ادیان بوجود آورده است . » وی می افزاید : « آمارهایی که درمورد احیای تفکر دینی گرفته شده ، نشان می دهد که تقریبا " ۷۰ درصد مردم اروپا احساس دینداری می کنند . در تمام ادیان و حتی انواع فرقه های مسیحیت ، همه از یک نوع بازگشت به تفکر دینی خبر داده اند و انقلاب اسلامی ایران ، موجب احیای تفکر دینی در جهان شد . »

پس از انقلاب اسلامی ، واژه " بنیادگرایی اسلامی " از سوی رسانه های غربی مطرح شد . این واژه با اهدافی مغرضانه از سوی تحلیل گران سیاسی برای مخدوش ساختن وجهه انقلاب اسلامی و همچنین پیشگیری از موج اسلام گرایی بکار گرفته شد . درعین حال ، تکرار این واژه از سوی رسانه ها ، حاوی پیامی خاص بود و آن اینکه ، گرایش به اسلام در جهان رو به افزایش است . درعین حال ، پس از انقلاب اسلامی ، گرایش به دین و معنویت در سطحی وسیعتر نیز در کشورهای مختلف جهان مشاهده می شود . به دنبال روشنگری های امام خمینی ، در برخی از کشورهای امریکای لاتین ، دهها کشیش خواستار تجدید نظر در آئین کلیسایی واتیکان با هدف ترویج و تقویت الهیات رهایی بخش شدند . تحرکاتی دیگر از این دست در سایر کشورها نیز مشاهده شد . به تدریچ صدها کتاب با موضوع نقش مذهب در صحنه سیاست و اجتماع ، وارد بازارهای نشر شد و بسیاری از دانشگاهها و محافل علمی به تحقیق درباره دین پرداختند .

با توسعه جریان دین گرایی در جهان ، مؤسسات پژوهشی و تحقیقی غربی به این نتیجه رسیدند که طی سالهایی که از ظهور انقلاب اسلامی در ایران گذشته ، تفکر دینی آهنگی رو به رشد یافته است . در جهان اسلام ، خود آگاهی اسلامی به ویژه در میان جوانان افزایش یافت و مسلمانان در به کارگیری معیارهای اسلامی و پایبندی به ارزشهای اعتقادی جدی تر و راسخ تر شدند . " اسلام " برای مسلمانان ، ازجمله مسلمانان اروپای شرقی به عنصر اصلی هویت ملی و اعتقادی تبدیل شد . شمار کشورهای مستقل اسلامی از ۴۶ کشور در سال ۱۹۷۹ به ۵۶ کشور در سال ۱۹۹۷ افزایش یافت . هم اینک نیز ارزشهای دینی و اخلاقی ، به صورت مستمر و منظم در مناطقی خارج از جهان اسلام ، جای خود را باز می کند . تفکر بی دینی ، از رونق افتاده و این باور در جهان رو به گسترش است که ادیان ، شیوه صحیح زندگی را ارائه می کنند . در همین راستا ، تعداد جنبشهای اصولگرای دینی که سازمان یافته اند ، رو به افزایش است .

" محمد لنسل " ، رئیس مرکز فرهنگی تجدید حیات اسلام در اتریش ، طی مقاله ای تاثیر انقلاب اسلامی بر اروپا را چنین بیان می کند : « بی تردید ، انقلاب اسلامی امام خمینی (ره) ‌نه تنها تصویر تازه ای از اسلام را در اروپا ارائه کرد ، بلکه حتی زندگی غیرمسلمانان را هم دگرگون ساخت . به عبارت دیگر ، ‌امروز حتی در اروپا نیز مذهبی بودن ،‌ ارزش و معنای نوینی یافته است . این عبارت را رئیس جمهوری سابق اتریش در یک سخنرانی اینگونه بیان کرد که انقلاب اسلامی به تمامی افراد مذهبی ، اعتبار و اتکاء به نفس تازه ای ارزانی داشت . "

در عصر ما که اندیشه های غیردینی به بن بست رسیده و پیامدهای مخرب مدنیت مادی ، بشریت را در دستیابی به رستگاری واقعی سرگردان ساخته است ، روند بازگشت به تفکر دینی به عنوان راه اصلی نجات در سراسر جهان ، آهنگ رو به رشدی یافته است . " راینهاردلو " ، مدیر انستیتوت پژوهشهای فلسفی در هانوور آلمان ، در کتابی که خلاصه مباحث ۳۰ تن از متخصصان ، عالمان و فیلسوفان در سمینار " اسلام و مسیحیت در اروپا " را دربر دارد ، اذعان می کند که : « نقش اسلام در بیست سال اخیر قرن ما ، یک جهش و پیشرفت مهم و درعین حال ، شگفت آفرین پیدا کرده است . » وی با توجه به اثرگذاری انقلاب اسلامی در احیای تفکر دینی ، به مسیحیان توصیه می کند که اسلام را بهتر بشناسند و با مسلمانان باب گفتگو را باز کنند .

" دانیل پایپز " Daniel paipes یکی از فعالان انجمن سیاست خارجی ایالات متحده امریکا نیز به این نتیجه رسیده است که درباره مذهب بیشتر تحقیق کند. وی می گوید : " باید بپذیریم که پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای ما امریکایی ها ضروری است که زمینه ای جهت مطالعه و تحقیق پیرامون مذهب فراهم آوریم . " مجموع این گونه اظهارات حاکی از این واقعیت است که انقلاب اسلامی ، خیلی زود روحهای تشنه معنویت را جذب کرد و راه جدیدی مبتنی بر ارزشها و فضیلتهای انسانی را نمایاند . این خود ، کارآمدی انقلاب اسلامی را در عرصه جهانی روشن می کند . به تعبیر آیت ا... خامنه ای ، رهبر انقلاب اسلامی : « اگر ما هم اقدام به گسترش مفاهیم و ارزشهای اسلامی و انقلابی نکنیم ، طبیعت این مفاهیم و معارف ، آن است که مثل هوای لطیف و عطر گلهای بهاری ، خود به خود در فضای ذهنیت جهان ، گسترش پیدا می کند . »

منبع : http://dari.irib.ir