۲۵ نوامبر سال۸۷۰ ــ دمکراسی فارابی - بهترین مدیر جامعه از دیدگاه فارابی و طرز انتخاب او

طبق منابعی که در دست است از جمله نتیجه تحقیقات پروفسور دیویدسون، ابو نصر (محمد) فارابی بنیادگذار دمکراسی اسلامی ۲۵ نوامبر سال۸۷۰ میلادی (۲۵۹ خورشیدی) در شهرک فاراب در خراسان …

طبق منابعی که در دست است از جمله نتیجه تحقیقات پروفسور دیویدسون، ابو نصر (محمد) فارابی بنیادگذار دمکراسی اسلامی ۲۵ نوامبر سال۸۷۰ میلادی (۲۵۹ خورشیدی) در شهرک فاراب در خراسان بزرگتر به دنیا آمد و پدرش یک افسرایرانی ارتش بود. در آن زمان هنوز مهاجران ترک بمانند امروز در مرو و بخارا مستقر نشده بودند و عبور آنان از سیر دریا (سیحون) و ورودشان در مقیاسی کم به فرارود (ماور النهر) تازه شروع شده بود.

از فارابی ۱۱۷ کتاب و رساله از جمله کتاب معروف «مدینه فاضله» باقی مانده است. این آثار در همه زمینه ها از جمله موسیقی است. وی بر همه دانش عصر خود به ویژه ریاضیات، فلسفه، ادبیات و چند زبان خارجی مسلط بود.

مورخان اروپایی وی را از طبقه فلاسفه «نئو پلاتونیست» یا افلاتونیان نوین می دانند که تحصیلات خود را در بخارا، کانون فرهنگ ایرانی و ادبیات فارسی آغاز کرد و به تکمیل آن در بغداد، حلب و دمشق پرداخت.

در زمینه دمکراسی، وی مانند افلاتون و ارسطو نگران سوء استفاده از انتخابات در یک حکومت مردمسالاری بود. در نظر فارابی بهترین زمامدار باید یک مرد فکر و عمل (دانا وتوانا)، قادر به ترغیب و رهبری دیگران، دارای توان فراوان در تفکر و قوای دماغی و خرد کامل و به حدکافی نیرومند باشد که بتواند در لحظه لازم فرمان جنگ دهد. از شرایط دیگر زمامدار آگاهی کامل بر قوانین و اصول است به گونه ای که باید به مثابه یک دائرهٔالمعارف متحرک باشد و شرایط عدل و داد و قدرت اعمال خردمندانه آن در او جمع باشد.. فارابی گوید که اگر چنین فردی با این شرایط ویژه یافت نشود، تا زمان پیدایش او، حکومت باید به شورایی مرکب از افرادی سپرده شود که مجموع آنان این کیفیت را داشته باشد.با این بیان، فارابی با نامزد شدن هرکس برای زمامداری مخالف است ؛ مگر این که شرایط لازم را داشته باشد.فارابی یافتن چنین فردی را برعهده بزرگان، آگاهان و دلسوزان جامعه گذارده است. به این ترتیب این مردمند که باید بروند و بگردند و برای خود زمامدار واجد شرایط لازم بیایند و انتخاب کنند، نه این که(همانند دمکراسی های فعلی) افراد بروند و از مردم بخواهند که به انها رای بدهند و زمامدار شوند. به تفسیر اصحاب نظر فارابی انتخابات دو مرحله ای را پیشنهاد کرده است و انتخابات مستقیم را نپذیرفته است. به نظر فارابی، یک جامعه با انتخاب زمامدار خوب برای تمشیت امور، رفاه و پیشرفت و سعادت خود را تضمین خواهد کرد.

فارابی زیاد وارد بحث مجالس قانونگذاری نشده است و قران را قانون اساسی اسلام(ام القوانین) خوانده است. طبق تفسیرهایی که بر این نظر فارابی شده است بنظر می رسد که وی برای جوامع اسلامی، تعالیم قران را قوانینی کافی تشخیص داده است.

فارابی که بر زبانهای یونانی و عربی مسلط بود آثار فلاسفه یونان قدیم را ترجمه کرده است. ازمیان آثار فارابی ۴۳ اثر زمینه فلسفه و منطق دارد، هفت اثر در باره اخلاق، هفت اثر درزمینه علوم سیاسی، یک کتاب در باره موسیقی و مابقی در زمینه های مختلف از جمله ریاضی و نجوم است.

فارابی سفر بسیار کرد و در ۸۰ سالگی بسال ۹۵۰ میلادی (۳۳۹ هجری) در دمشق در گذشت. وی ازدواج نکرده بود.