فرمون های مصنوعی

از فرمونها می توان به طرق مختلف و به منظور کاهش مصرف سموم شیمیایی متداول در جهت کنترل آفات محصولات کشاورزی استفاده نمود

از فرمونها می توان به طرق مختلف و به منظور کاهش مصرف سموم شیمیایی متداول در جهت کنترل آفات محصولات کشاورزی استفاده نمود. از این مواد می توان جهت تعیین مقدار تراکم آفات به دام انداختن آفات در تله های مخصوص و همچنین گمراه کردن آنان جهت جلوگیری از تولید مثلشان استفاده کرد.آفات می توانند خسارت عمده ای به محصولات کشاورزی وارد میکنند و از آنجایی که جمعیت جهان روز به روز در حال افزایش است و تامین غذا برای این جمعیت در حال افزایش ضروری ودر نتیجه کنترل اساسی آفات می توانند از دو منظر سیاسی و اجتماعی حائز اهمیت باشد. استفاده روز افزون از حشره کشها متداول باعث پیدایش حسرات مقاوم تغییرات شدید اکولوژیک نابودی محیط زیست و نتیجتا به رکود اقتصادی انجامیده است.تعداد حشرات وآفاتی که به حشره کش ها مقاوم می گردند روز به روز در حال افزایش است که این امر باعث تشدید فشار به شرکتهای تولید کننده مواد دفع آفات جهت ارائه فرمول های جدید میگردد. قسمتهای تحقیقاتی شرکتهای شیمیایی(R&D) غالبا بدلیل هزینه های گزاف تحقیق و پروسه های طولانی حاضر به سرمایه گذاری برای تولید سموم با فرمولهای جدید که باعث سرمایه گذاری زیاد میگردد نیستند مخصوصا اینکه قانون حمایت معنوی Patent فقط برای مدت محدودی قادر به حمایت آنها می باشد . البته این اشتباه است که منافع سموم شیمیایی را نادیده بگیریم.در مدت چند دهه گذشته استفاده از سموم شیمیایی باعث افزایش تولید محصولات کشاورزی گردیده است ولی در عین حال درصد خسارت به محصولات از ۱۹۵۰ تا به حال تغییری نکرده است. در واکنش به مشکلات ومعضلاتی که در اثر استفاده روز افزون از سموم شیمیایی ایحاد گردیده است .

سیاست مدیریت تلفیقی مبارزه با آفات (IPM) بوجود آمده است. مدیریت تلفیقی آفات بر مبنای تلفیقی از مبارزه شیمیایی بیولوژیک وتکنیکهای کشاورزی جهت کنترل آفات با هزینه معقول وطوری که خسارت را به محیط به حداقل برساند تشکیل شده است.لازم به یادآوری است که در مورد صادرات محصولات کشاورزی هیچ چیز با اهمیت تر از نابودی کامل تمامی حشرات جهت جلوگیری از انتقال آفات کشاورزی بین کشورها نیست. اولین مرحله در مدیریت تلفیقی آفات پیش آگاهی موثر با استفاده از تله های پیش آگاهی فرمونی است. در این با کمک گرفتن از تله های پیش آگاهی آفت تعیین محل میگردد ومیزان انتشار آندر باغ یا مزرعه اندازه گیری می شود.در مرحله بعد بهترین سیاست با توجه به اطلاعات بدست آمده توسط تله های فرمونی تعیین می گردند . با کمک تله های پیش آگاهی می توان زمان مناسب رها سازی زنبورهای تریکوگراما و به کار گیری روشهای دیگر بیولوژیک را تعیین نمود.

روشهای کنترل بیو لوژیک بر اساس کنترل آفت بوسیله دشمنان طبیعی وپارازیت ها می باشد که به حشرات بی ضرر صدمه نمی رسانند برای مثال می توان به باکتری به نام اسیلوس ترنجلیس اشاره کرد که به لارو کرم برگخوار پنبه مصری پروانه قوزه پنبه و ویروسهایی که به آفات مشخصی حمله می کنند را نام برد و از فرمونها نیز می توان به صورت تله های جمع آوری (Mass trapping) و یا ایجاد اختلال در جفت گیری و مخصوصا در هنگامی که جمعیت آفت نسبتا انتشار پیدا کرده استفاده بعمل آورد .زمانی که هیچ یک از این روشها موثر واقع نشد آن هنگامی است که جمیعت آفت متراکم و آخرین چاره جز توسل به سلاح سنگین تری یعنی آفت کش نمی باشیم.

موجودات زنده بوسیله احساس پنجگانه شان با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند .حس شنوایی ولامسه از حسهای فیزیکی می باشند در حالی که حس بویایی وچشایی حواس شیمیایی هستند که بر پایه برخورد بین مولکولها و گیرنده هادر اعضا مناسب انجام می گیرند. حس بینایی مخلوطی از مراحل فیزیکی در ابتدا و مراحل شیمیایی می باشد .دو حس شیمیایی ندرتا مورد رسیدگی و تحقیق قرار گرفته است و اطلاعات کمی راجع به نحوه عمل آنها موجود می باشد و علاقه زیادی پیرامون این موضوع در سالهای اخیر بوجود آمده است. ارتباط شیمیایی در بین حیوانات بوسیله گروه های زیادی از مواد شیمیایی که به صورت عوامل پخش فرد دریافت کننده و منفعت ارسال کننده یا دریافت کننده می باشد صورت پذیرفته است. مجموعا به این نوع مواد شیمیایی مواد شبهه شیمیایی (Semiochemicals) یا اطلاع رسانان شیمیاییInfochemicals گفته می شوند که شامل فرمونها Pheromones ویا مواد Allelochemicals می باشند.مواد اطلاع رسانان شیمیایی و یا فرمونها که پانسیل کنترل حشرات را دارند و جزو گروها مواد کنترل آفات بشمار می روند هم اینک در شرکتهای شیمیایی تولید کننده مواد دفع آفات عرضه می گردند. در ادامه به تاثیر فرمون در بین حشرات که بزرگترین گروه در خانواده موجودات زنده است می پردازیم تاکید ما بر پروانه ها که لارو آنها بزرگترین گروه آفات کشاورزی را تشکیل می دهد می باشد. گر چه سوسکها مگسها و حشرات دیگری نیز می باشند که خسارت شدیدی به محصولات کشاورزی وارد می سازند.

● فرمونهای جنسی

نقش این فرمون کلیدی برای جنس مخالف گونه جهت فعالیت تولید مثل می باشد .مانند تمام فرمونها آنها از مخلوط چند ماده که به تنهایی فرمون نیستند تشکیل شده است و تنها مجموعه کاملی که شامل نسبت غلظتهای مواد متشکله ومقدار آنها می باشد می توانند صفات منحصر بفرد فرمون را تعیین کنند . ساختار منحصر بفرد هر گروه فرمون جنسی باعث اطمینان از گروه های وابسته و جلوگیری از امکان پیوند بین گونه های مختلف را باعث می گردد.آزمایشات صحرایی حاکی از مهارتهای ذاتی حشرات دارد. در آزمایشاتی که با پروانه های نر علامتگذاری شده که در سطح مزرعه رها سازی شده بود انجام گرددید معلوم شد که اکثر پروانه های نر بوسیله تله هاییکه حاوی پروانه ماده باکره بوده و از خود فرمون جنسی منتشر کردهاند بدام افتاده اند. همانطور که انتظار می رفت بیشتر پروانه های شکار شده از تله هایی بوده است که جهت آن به سمت مخالف باد و در جهتی که باد مواد فرمونی را بهمراه می برده بوده است مقدار فرمونی که بوسیله پروانه ماده مترشح ودر هوا منتشر گردیده خیلی کم ودر حدود ۱ نانو گرم یعنی ده به توان منفی ده گرم است. فقط چند هزار مولکول جهت انجام مراحل بیوشیمیایی و ایجاد حرکت لازم می باشد .آزمایشات آزمایشگاهی نشن داده است که غلظت در حدود ده به توان منفی هجده گرم در سانتیمتر مکعب هوا جهت برانگیختن جنسی پروانه نر کرم ابریشم و وادار به گشتن برای منبع بوی فرمون کافی می باشد.

● کاربرد فرمون در جهت کنترل آفات

پتانسیل عمده و اصلی کاربرد فرمونها و مخصوصا فرمونهای جنسی در یک مجموعه پیشرفته و دوستدار محیط زیست و در یک سیستم مدیریت تلفیقی مبارزه با آفات(IPM) شامل پیش آگاهیMonitoring تله های شکار mass trapping جلب و شکا ر attract & kill واخلال در جفتگیری of communication disruption می باشد.

---