پاسخ به سئوالاتی درباره آنفلوانزای مرغی

در مرغان اهلی عفونت با ویروس آنفلوانزای پرندگان باعث دو مشکل اصلی بیماری می شود که توسط حداقل و حداکثر مسری بودن افتراق داده می شوند مشکل اصطلاحاً با بیماریزایی خفیف معمولاً فقط علائم ملایم آشفتگی و به هم ریختگی پرها , کاهش تولید تخم ایجاد کرده و ممکن است تشخیص داده نشود

آنفلوانزای پرندگان یا مرغی یک بیماری مسری حیوانات است که توسط ویروسهایی ایجاد می شود که معمولاً فقط پرندگان و گاهی خوکها را مبتلا می کند . ویروسهای آنفلوانزای پرندگان بسیار اختصاصی هستند . ولی در موارد نادری می توانند باعث ابتلاء انسان نیز بشوند .

در مرغان اهلی عفونت با ویروس آنفلوانزای پرندگان باعث دو مشکل اصلی بیماری می شود که توسط حداقل و حداکثر مسری بودن افتراق داده می شوند . مشکل اصطلاحاً با بیماریزایی خفیف معمولاً فقط علائم ملایم ( آشفتگی و به هم ریختگی پرها ، کاهش تولید تخم ) ایجاد کرده و ممکن است تشخیص داده نشود . مشکل با بیماریزائی شدید بسیار مشخص و واضح است . این مشکل با سرعت زیادی در بین دسته های پرندگان منتشر شده و باعث درگیری ارگانهای مختلف داخلی شده و حتی صددرصد باعث مرگ و میر در ظرف حداکثر ۴۸ ساعت می شود .

▪ کدام ویروسها باعث بیماری شدید می شوند ؟

ـ ویروسهای آنفلوانزا به سه گروه A,B,C تقسیم می شوند . ویروسهای آنفلوانزای A,B از نقطه نظر سلامتی انسان مهم هستند . فقط ویروسهای آنفلوانزای A می توانند باعث همه گیری شوند . ویروس آنفلوانزای A دارای ۱۶ زیر گروه H و ۹ زیرگروه N می باشد . زیر گروه H از لحاظ همه گیری از همه مهمتر است . فقط ویروسهای زیرگروه H۵ , H۷ باعث فرم شدید بیماری می شوند . البته تمامی ویروسهای زیرگروه H۵,H۷ ایجاد بیماری شدید نمی کنند .

ویروسهای H۵,H۷ به شکل بیماریزائی خفیف وارد دستجات پرندگان می شوند . زمانیکه این ویروسها در جمعیت پرندگان در حال انتقال هستند معمولاً ظرف چند ماه جهش یافته و به شکل با بیماریزائی شدید تبدیل می شوند . به همین دلیل وجود ویروسهای H۵,H۷ در پرندگان همیشه باید مورد توجه قرار گیرد حتی اگر علائم عفونت اولیه خفیف باشد .

▪ آیا پرندگان مهاجر باعث انتشار ویروسهای با بیماریزائی شدید آنفلوانزای پرندگان می شوند ؟

ـ نقش پرندگان مهاجر در انتشار نوع شدید بیماری کاملاً مشخص نشده است . پرندگان آبی وحشی منبع طبیعی تمام ویروسهای آنفلوانزای A محسوب می شوند . این پرندگان احتمالاً قرنهاست که حامل این نوع ویروسهای آنفلوانزا هستند ، بدون اینکه زیان خاصی را ایجاد کنند . همچنین این پرندگان ویروسهای زیر گروه H۵,H۷ را البته معمولاً به شکل با بیماریزائی خفیف حمل می کنند . شواهد قابل توجهی وجود دارد که پرندگان مهاجر باعث ورود ویروسهای H۵,H۷ به دسته جات پرندگان شده و سپس ویروس به شکل با بیماریزائی شدید جهش می یابد .

در گذشته ویروسهای با بیماریزائی شدید در مرغان مهاجر در موارد بسیار نادری پیدا شده اند ، که این مرغان معمولاً در محدوده پروازی شیوع این بیماری مرده یافت شدند . این یافته نشان می دهد که پرندگان آبی وحشی عامل گسترش رو به جلوی این ویروس ها نیستند .

مطالعات اخیر نشان می دهد که احتمالاً بعضی از مرغان مهاجر در حال حاضر مستقیماً باعث انتشار ویروس H۵N۱ در شکل با بیماریزائی شدید می شوند .

▪ چه نکته خاصی در مورد شیوع فعلی بیماری در پرندگان وجود دارد ؟

ـ شیوع فعلی آنفلوانزای با بیماریزائی شدید پرندگان که در نیمه سال ۲۰۰۳ در آسیای جنوب شرقی شروع شده ، بزرگترین و شدیدترین مور ثبت شده می باشد . هرگز در تاریخچه این بیماری ، این تعداد زیاد کشورها بصورت همزمان مبتلا نشده و مرگ پرندگان در این وسعت اتفاق نیفتاده بود .

عامل مولد بیماری یعنی ویروس H۵N۱ بسیار مقاوم و سرسخت می باشد . علیرغم مرگ یا نابودسازی حدود ۱۵۰ میلیون پرنده ، این ویروس در حال حاضر در بسیاری از قسمت های اندونزی ، ویتنام ، کامبوج ، چین و تایلند آندمیک محسوب می شود. به نظر می رسد کنترل بیماری در پرندگان سالها طول بکشد .

▪ کدام کشورها مورد هجوم بیماری در پرندگان قرار گرفته اند ؟

ـ از نیمه دسامبر ۲۰۰۳ تا اوائل فوریه ۲۰۰۴ شیوع ویروس H۵N۱ در هشت کشور آسیائی گزارش شد . لیست این کشورها به ترتیب گزارش عبارتست از جمهوری کره ، ویتنام ، ژاپن ، تایلند ، کامبوج ، لائوس ، اندونزی و چین . بیشتر این کشورها قبلاً هرگز دچار حمله آنفلوانزای با بیماریزائی شدید پرندگان نشده بودند .

در اوائل آگوست ۲۰۰۴ مالزی اولین حمله H۵N۱ در پرندگان را گزارش و تبدیل به نهمین کشور آسیائی مبتلا گردید . روسیه اولین حمله H۵N۱ را در اواخر ژوئیه ۲۰۰۵ گزارش کرد و متعاقب آن وقوع بیماری در مناطق مجاور قزاقستان در اوائل آگوست گزارش شد . مرگ پرندگان وحشی بعلت ویروس H۵N۱ با بیماریزائی شدید در هر دو کشور گزارش شد . تقریباً همزمان مغولستان یافته شدن ویروس H۵N۱ در پرندگان مهاجر مرده را گزارش کرد . در اکتبر ۲۰۰۵ وجود ویروس H۵N۱ در پرندگان در ترکیه و رومانی اثبات شد .

ژاپن ، جمهوری کره و مالزی کنترل بیماری در پرندگان را اعلام نموده و در حال حاضر از بیماری پاک می باشند . در سایر مناطق مبتلا حملات بیماری با درجات مختلفی از شدت ادامه دارد .

▪ مسائل مبتلا به برای سلامت انسان چیست ؟

ـ تداوم حضور گسترده ویروس H۵N۱ در پرندگان دو خطر عمده برای سلامتی انسان دارد . اولین خطر احتمال عفونت مستقیم است ، زمانی که ویروس از پرندگان به انسان منتقل شده و باعث بیماری بسیار شدید شود . از تعداد معدود ویروس های آنفلوانزای پرندگان که از گونه خود خارج و باعث ابتلا انسانها گشته اند ، ویروس H۵N۱ باعث بیشترین موارد بیماری شدید و مرگ در انسانها شده است . برخلاف آنفلوانزای فصلی معمولی که معمولاً باعث فقط علائم تنفسی خفیف در اکثریت افراد می شود بیماری ایجاد شده توسط ویروس H۵N۱ دارای سیر بالینی بسیار مهاجم و مرگ و میر بالا می باشد . ذات الریه ویروسی اولیه و اختلال شدید ارگانهای متعدد بدن شایع می باشد . در شیوع فعلی بیماری بیش از نیمی از افراد مبتلا به ویروس مرده اند . اکثریت موارد در کودکان و جوانان کاملاً سالم رخ داده است .

خطر دوم که به نظر اهمیت بیشتری دارد این است که در صورتی که به این ویروس فرصت کافی داده شود تبدیل به شکل بسیار مسری ( پاندمی ) برای انسانها شده و به آسانی از فرد به فرد منتقل می شود . چنین تغییری می تواند علامت شروع یک شیوع جهانی باشد .

▪ موارد ابتلا انسانی در چه مناطقی رخ داده است ؟

ـ در حمله فعلی بیماری موارد انسانی اثبات شده توسط آزمایشگاه در چهار کشور رخ داده است . کامبوج ، اندونزی ، تایلند و ویتنام .

هنگ کنگ در گذشته دو مورد شیوع بیماری را تجربه کرده است . در سال ۱۹۹۷ در اولین موارد ثبت شده ابتلاء انسانی به ویروس H۵N۱ ، ۱۸ نفر مبتلا شده و ۶ نفر از آنها مرده اند . در اوایل سال ۲۰۰۳ این ویروس باعث دو مورد عفونت و یک مورد مرگ در یک خانواده هنگ کنگی با تاریخچه مسافرت اخیر به چین شده است .

▪ چطور انسانها به بیماری مبتلا می شوند ؟

ـ تماس مستقیم با پرندگان آلوده یا سطوح و مواد آلوده به مدفوع آنان راه اصلی ابتلاء انسان محسوب می شود . تا به امروز اکثریت موارد انسانی در مناطق روستائی یا حومه شهر رخ داده است . جائی که بسیاری از خانواده ها دسته های کوچکی از پرندگان را نگهداری می کنند و این پرندگان اغلب به آزادی حرکت کرده و گاهی وارد خانه ها شده یا در مناطق بازی بچه ها می گردند . چون پرندگان مبتلا مقادیر زیادی ویروس از طریق مدفوع خود دفع می کنند ، احتمال قرار گرفتن در معرض این مواد آلوده یا محیط آلوده به ویروس در این شرایط بسیار زیاد است . از این گذشته چون بسیاری از خانواده های آسیائی برای درآمد و غذا به این پرندگان وابسته هستند ، بسیاری از آنان زمانی که علائم بیماری در پرنده ظاهر می شود آن پرنده را فروخته یا کشته و مصرف می کنند . و تغییر این روش زندگی بسیار مشکل است . احتمال مبتلا شدن به این بیماری در حین سربریدن ، پرکندن و آماده سازی مرغان برای پختن بسیار زیاد است .

▪ آیا خوردن گوشت پرندگان و محصولات آنها مطمئن است ؟

ـ بله : اگر چه باید اقدامات احتیاطی خاصی در کشورهای مبتلا انجام شود . در مناطق عاری از بیماری ، پرندگان و محصولات پرندگان را می توان به طور معمول و بدون ترس از ابتلا به بیماری آماده و مصرف کرد . د رمناطق دچار شیوع بیماری نیز می توان در صورت پخت صحیح از پرندگان و محصولات آنها با اطمینان استفاده کرد .

ویروس H۵N۱ به حرارت حساس است . درجه حرارت طبیعی مورد استفاده برای آشپزی ( ۷۰ درجه سانتیگراد تمامی قسمت های غذا ) ویروس را خواهد کشت . فقط مصرف کنندگان باید مطمئن باشند که تمامی قسمت های گوشت پرندگان کاملاً پخته است ( بدون مناطق صورتی ) و تخم مرغ ها نیز به میزان لازم پخته اند ( قسمت های داخلی تخم مرغ سفت باشند )

مصرف کنندگان باید از خطرات آلودگی متقاطع آگاه باشند . هرگز نباید اجازه داده شود که در حین آماده سازی غذا ، آب گوشت خام یا محصولات پرندگان با مواد خوراکی که معمولاً به صورت خام مصرف می شوند مخلوط شده و یا تماس حاصل کنند . زمان آماده سازی گوشت خام یا محصولات پرندگان افراد درگیر در آماده سازی غذا باید دستان خود را کاملاً شسته و سطوح در تماس با محصولات پرندگان را شسته وضدعفونی کنند . آب گرم و صابون برای این منظور کافی هستند .

در مناطق آلوده نباید از تخم مرغ خام در غذاهائی استفاده شود که بعداٌ بخوبی پخته نمی شوند .

آنفلوانزای پرندگان از طریق غذای پخته شده منتقل نمی شوند . تا به امروز مدرکی وجود ندارد که نشان دهد هیچ فردی بعلت مصرف گوشت یا محصولات پرندگان که به خوبی پخته شده باشند دچار بیماری شده باشد . حتی اگر این غذاها با ویروس H۵N۱ آلوده شده باشند.

▪ آیا ویروس به راحتی از پرندگان به انسانها منتقل می شود ؟

ـ خیر ، اگر چه تا به حال در شیوع فعلی بیماری بیش از ۱۰۰ انسان مبتلا شده اند ، این تعداد در مقایسه با تعداد زیاد پرندگان مبتلا و موقعیت های زیاد ابتلاء انسانها بخصوص در مناطقی که از پرندگان در خانه ها نگهداری می کنند بسیار کم می باشد . در حال حاضر مشخص نیست که چرا بعضی از مردم و نه سایرین در موقعیت های مشابه دچار بیماری می شوند .

▪ آیا خطر همه گیری ( پاندمی ) وجود دارد ؟

زمانی پاندمی می تواند شروع شود که سه شرط وجود داشته باشد .

۱) زیر گونه جدیدی از ویروس آنفلوانزا بوجود آمده باشد .

۲) انسانها را مبتلا کرده و باعث بیماری شدیدی شود .

۳) به راحتی مابین انسانها منتشر شود .

ویروس H۵N۱ دارای دو شرط اول می باشد . یعنی برای انسانها ویروس جدیدی است همچنین ویروس H۵N۱ هرگز بطور وسیع مابین مردم منتشر نشده است و تا به حال بیش از ۱۰۰ انسان را مبتلا کرده و نیمی از آنها را کشته است . در صورت وقوع پاندمی با ویروس H۵N۱ هیچکس دارای ایمنی نخواهد بود .

بنابراین تمامی پیش شرط های شروع پاندمی بجز یکی وجود دارند یعنی استقرار انتقال مؤثر و مداوم ویروس از انسان به انسان . احتمال اکتساب این توانائی توسط ویروس H۵N۱ تا زمانی که عفونت های انسانی رخ دهند وجود خواهد داشت . احتمال ابتلاء انسان نیز به نوبه خود تا زمانی که ویروس در بین پرندگان انتشار می یابد وجود خواهد داشت و این حالت نیز می تواند تا سالها ادامه داشته باشد .

▪ چه تغییراتی برای ویروس H۵N۱ لازم است تا تبدیل به یک ویروس پاندمیک شود؟

ـ ویروس می تواند از طریق دو مکانیسم اصلی ، انتقال خود مابین انسانها را افزایش دهد . اولین مکانیسم آرایش و دسته بندی مجدد است که در آن ماده ژنتیکی بین انسان و ویروس پرندگان مبادله می شود . آرایش و دسته بندی مجدد می تواند باعث ایجاد یک ویروس پاندمیک کاملاً قابل انتقال شده و در نتیجه موارد ناگهانی بیماری با انتشار انفجاری وجود خواهد داشت .

مکانیسم دوم روند تدریجی تری از جهت تطابقی است که در آن قدرت ویروس برای اتصال به سلولهای انسانی در طی عفونت های مکرر انسانها افزایش می یابد . جهش تطابقی که در ابتدا به شکل گروههای کوچک بیماری انسانی با درجاتی از انتقال انسان به انسان تظاهر می کند ، احتمالاً به جهان زمان بیشتری برای یک عمل دفاعی خواهد داد .

---