سه شنبه, ۹ بهمن, ۱۴۰۳ / 28 January, 2025
فرصتی برای اندیشیدن
اوقات فراغت و موضوعات در ارتباط آن یكی از مهم‌ترین مباحث روز دنیاست و در بسیاری از جوامع، از نحوه صحیح پركردن اوقات فراغت مردم در جهت فرهنگ‌سازی و هویت‌سازی بهره‌برداری می‌شود.پركردن این اوقات با برنامه‌های مناسب حائز اهمیت فراوانی در زمینه‌های فردی و اجتماعی است و درخصوص ساختن هویت و شخصیت انسانی و اجتماعی افراد در دنیای امروز از این مقوله استفاده می‌شود. در كشور ما تا دهه ۱۳۶۰ به ندرت برنامه‌های مشخص و مدونی در زمینه پژوهش‌ها با موضوع اوقات فراغت انجام می‌شد اما از آن زمان تاكنون تا حدی این برنامه‌ها به طور مدون‌تری پیگیری می‌شود و حتی در برخی نهادها مدیریت مشخصی برای مقوله اوقات فراغت ایجاد شده است. هرچند كه هنوز هم به نظر برخی پژوهشگران و صاحبنظران برنامه‌ها در این زمینه پراكنده است اما گام‌هایی درخصوص مدون شدن این برنامه‌ها برداشته شده است. مردم جامعه ما از حدود ده سال پیش به موضوع اوقات فراغت فرزندان خویش توجه بیشتری نشان داده و این امر مسئولین را نیز به سوی درك هر چه بیشتر و بهتر چگونگی گذران اوقات فراغت هدایت كرده است. در همین زمینه نهادها و ارگان‌هایی چون "وزارت آموزش و پرورش"، "سازمان ملی جوانان"، "سازمان تبلیغات اسلامی"، "سازمان صداو سیما" و ... به پژوهش پرداخته و در جهت تدوین برنامه‌های علمی تلاش كرده‌اند. نباید از یاد برد كه برنامه‌های اوقات فراغت، در حقیقت در یك زمان خاص و در ارتباط با یك قشر خاص نیست اما در حال حاضر شاید به گفته برخی پژوهشگران این برنامه‌ها تنها به فصل تابستان و قشر دانش‌آموز و دانشجو اختصاص یافته است كه از این موضوع می‌توان به عنوان یكی از نقطه‌ضعف‌های این برنامه‌ها در كشور یاد كرد.یكی دیگر از نكاتی كه شاید گاهی فراموش شود همانا ارتباط تمامی دستگاه‌ها، نهادها و ارگان‌ها با موضوع اوقات فراغت است كه گاه به شكل مستقیم و گاه به شكل غیرمستقیم اتفاق می‌افتد. در زمینه اوقات فراغت نیز همانند بسیاری از موضوعات دیگر توجه به پژوهش‌ها و انتقادات و پیشنهادات صاحبنظران بسیار حائز اهمیت است. توجه به نظرات این پژوهشگران در خصوص مسائلی چون "وضعیت پژوهش‌های اوقات فراغت در كشور"، "مبناهای علمی این پژوهش‌ها"، "تأثیر نتایج این پژوهش‌ها بر جامعه" و ... می‌تواند در استفاده هرچه بهتر از این اوقات تأثیر بسزایی داشته باشد. نظرات تنی چند از صاحبنظران و پژوهشگران اوقات فراغت را در این زمینه‌ها جویا شده‌ایم كه در زیر میآید:
●ارزیابی پژوهش‌ها
سازمان‌های گوناگونی از جمله "سازمان تبلیغات اسلامی"، "سازمان ملی جوانان" و ... به فراخور حوزه فعالیت خود اقدام به انجام پژوهش‌هایی درخصوص اوقات فراغت نموده‌اند. "مهندس محمدرضا رستمی" - مدیركل فرهنگی اجتماعی و اوقات فراغت سازمان ملی جوانان - در این زمینه یكی از نقاط ضعف جدی برنامه‌های فراغتی در كل كشور را نبود سه حوزه پژوهشی می‌داند و اضافه می‌كند: نخستین حوزه اطلاعاتی درباره امكانات سخت‌افزاری و فیزیكی اوقات فراغت در كل كشور است كه به صورت بانك اطلاعاتی جامع در اختیار بخش‌های دولتی و غیردولتی جامعه نیست. دومین ضعف در این زمینه اطلاعاتی درخصوص منابع انسانی و منابع مالی در حوزه اوقات فراغت است كه هنوز ناشناخته مانده و هیچ پژوهشی نشانگر كمیت و كیفیت منابع انسانی و منابع مالی اوقات فراغت نیست. به همین دلیل در برنامه‌ریزی‌ها براساس پیش‌فرض‌های ذهنی و اطلاعات زمینه‌ای پیش می‌رویم. نكته سوم موجود نبودن شناخت كامل و دقیق از نیازهای فراغتی جامعه و بویژه جوانان است. به عبارت دیگر سنجش نگرش جامعی در كشور در این‌باره انجام نشده و تحلیل گفتمان صحیحی كه بیانگر وضعیت موجود از نظر ذهنی، رفتاری و گفتاری در حوزه اوقات فراغت باشد، در دست نیست. وی در ادامه تهیه بانك اطلاعاتی جامع در این زمینه را ضروری می‌داند.
"دكتر محمد احسانی" - عضو هیأت علمی دانشگاه تربیت مدرس و دارای مدرك PHD تربیت بدنی، مدیریت ورزش و اوقات فراغت - در زمینه پژوهش‌های انجام شده در كشور به پراكنده بودن پژوهش‌ها در زمینه اوقات فراغت اشاره كرده و تأكید می‌كند: در ابتدا به تعریف برنامه‌های استراتژیك برای اوقات فراغت و با توجه به فرهنگ و مسائل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، مذهبی و... جامعه نیازمندیم. در حال حاضر و در نبود این برنامه استراتژیك می‌توانم پایان‌نامه‌هایی را به شما معرفی كنم كه در آنها یك موضوع خاص تكرار شده و هیچكدام به طور كامل به موضوع مورد بحث نپرداخته است.
"دكتر عباس رحیمی‌نژاد" - عضو هیأت علمی دانشكده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تهران - فصلی شدن موضوع اوقات فراغت را عاملی برای انجام نشدن پژوهش‌های صحیح در این زمینه می‌داند و می‌افزاید: تنها اندكی مانده به پایان سال تحصیلی موضوع اوقات فراغت مطرح می‌شود و آن هم درباره قشر دانش‌آموز.
اما وی معتقد است كه پژوهش‌ها در این زمینه نمایانگر تنوع شكل گذران اوقات فراغت در جامعه است.
"دكتر محسن ایمانی" - عضو هیأت علمی و مدیر گروه علوم تربیتی دانشگاه تربیت مدرس- با اشاره به آن كه بیشتر درباره پایان‌نامه‌های دانشجویان اظهار نظر می‌كند، می‌گوید: با توجه به این كه این پایان‌نامه‌ها را استادان مشاور و راهنما هدایت می‌كنند از اعتبار خوبی برخوردارند ولی درباره هر پژوهشی جای نقد و بررسی وجود دارد.
از سوی دیگر "شهاب‌الدین بنائیان" - دبیر شورای هماهنگی سازمان‌های غیر دولتی استان سمنان - پژوهش و دریافت و برداشت از پژوهش را در كشور دچار به نوعی بیماری می‌خواند و می‌افزاید: برای پژوهش در كشور ما فرهنگ سازی نشده و مبنای علمی را برای انجام طرح‌های پژوهشی كنار گذاشته‌ایم و با توجه به وجود مشكل در یافته‌های پژوهش‌ها، اهداف و راهبرد‌هایی كه براساس این یافته‌ها برنامه‌ریزی می‌شود نیز عاری از مشكل نخواهد بود.
"مهندس رستمی" در خصوص تأثیر اوقات فراغت بر فرهنگ، به برنامه‌های تدارك دیده شده از سوی سازمان ملی جوانان برای سال ۱۳۸۳ اشاره كرده و می‌گوید: براساس پژوهش‌ها، ده اولویت نخست فراغتی از سوی جوانان اعلام شده و با توجه به امكانات مالی سازمان ملی جوانان سه مورد از آن میان انتخاب شده است. این سه مورد عبارتند از "گردشگری"، "بحث فرهنگی" و "بحث آموزش". در هر سه مورد موضوع فرهنگ‌سازی و بسترسازی لازم برای مهارت‌های زندگی و مهارت‌های اجتماعی و ارتباطات فرهنگی و امكان بروز خلاقیت‌ها و توانمندی‌های جوانان در این برنامه‌ها ملاحظه شده است.
"دكتر ایمانی" درباره تأثیر این پژوهش‌ها بر جامعه مدیران و مدیریت را حائز اهمیت می‌داند و تصریح می‌كند: اگر مدیران اطلاعات مناسب در زمینه پژوهش داشته باشند، تأثیر پژوهش‌ها در جامعه نمایان می‌شود. ولی جامعه ما در حال حاضر در این زمینه وضعیت مطلوبی ندارد.
وی پاسخ مناسب به نیازهای جامعه را در گرو عمل به یافته‌های پژوهش‌ها می‌داند و معتقد است: این یافته‌ها در كنار تجارب مدیران بسیار مؤثر خواهد بود و در حال حاضر یكی از نیازهای جامعه، گذران اوقات فراغت است.
"دكتر رحیمی‌نژاد" با اشاره به دشواری سخن گفتن درباره تمامی پژوهش‌ها ادامه می‌دهد: به نظر میرسد كه در این زمینه باید ارتباطی میان برنامه‌ریزان فرهنگی و اجتماعی با پژوهش‌ها و یافته‌های موجود وجود داشته باشد و به ویژه این امر در آموزش و پرورش به دلیل حجم بسیار زیاد مخاطب بدیهی است.
"حجه‌الاسلام و المسلمین موسوی" در زمینه تأثیر پژوهش‌ها برجامعه جهت‌دهی صحیح پژوهش‌ها را یادآور شده و می‌گوید: جهت‌دهی صحیح جامعه وظیفه‌ای عمومی و برگردن همه است و رسانه‌ها و ارگان‌هایی كه با بدنه مردم، جوانان و نوجوانان در ارتباط هستند در این جهت‌دهی سهم بیشتری دارند.
وی در ادامه به پژوهش‌هایی كه به وسیله سازمان ملی جوانان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این زمینه انجام داده‌‌اند اشاره كرده و می‌افزاید: سازمان تبلیغات اسلامی نتایج این پژوهش‌ها را در برنامه‌ریزی‌های خود منظور كرده و در حال حاضر علاوه بر برنامه‌های سنتی مانند كلاس‌های گوناگون آموزشی و مسابقات، آموزش‌های غیرمستقیم و مبتنی برایهام را در دستور كار خود قرار داده است و در این زمینه با توجه به محدود بودن امكانات این سازمان در جهت نمونه‌سازی اینگونه فعالیت‌ها برای سایر ارگان‌ها و نهادها گام بر‌می‌دارد.
"شهاب‌الدین بنائیان" در زمینه تأثیر پژوهش‌های اوقات فراغت برجامعه گله‌مند است و می‌گوید: اگر نتایج پژوهش‌هایی كه بر اساس مبناهای علمی در زمینه اوقات فراغت انجام شده دستمایه برنامه‌ریزان قرار می‌گرفت اكنون از بستر اوقات فراغت، زمینه‌های رشد و توسعه كشور فراهم آمده بود و به اوقات فراغت نه به عنوان دغدغه، بلكه به عنوان فرصت می‌اندیشیدیم.
●نهادها و سازمان‌ها
"مهندس رستمی" در زمینه نهادها و سازمان‌هایی كه می‌توانند از نتایج پژوهش‌های اوقات فراغت بهره ببرند به ارتباط موضوع اوقات فراغت با تمامی دستگاه‌های دولتی اشاره می‌كند و می‌گوید: ۱۷ دستگاه دولتی عضو شورای عالی جوانان بوده و به صورت ویژه با اوقات فراغت جوانان در ارتباط هستند. تمامی اعضای شورای عالی جوانان می‌توانند از این پژوهش‌ها بهره ببرند.
"دكتر احسانی" در این زمینه رسانه‌های گروهی را مهمتر از همه می‌داند و معتقد است: نیروهای متخصص دارای مسئولیت كه باید در برنامه‌ریزی‌ها به شكل مستقیم دخالت كنند می‌توانند از این یافته‌ها استفاده كنند. همچنین اگر در مجلس متخصصینی در زمینه اوقات فراغت وجود داشته باشند می‌توانند قوانین و برنامه‌های لازم را با استفاده از شناخت و آگاهی خود به تصویب برسانند.
"حجه‌الاسلام و المسلمین موسوی" نیز این رسانه‌های گروهی را مهم می‌داند و به عنوان مثال از پژوهشگاه صدا و سیما یاد كرده و اضافه می‌كند: این پژوهشكده علاوه بر پژوهش‌های میدانی كه برای یافت واقعیت به انجام رسانیده است، برای اتصال حقایق معنوی به این واقعیت‌ها نیز تلاش می‌كند. همچنین در صدا و سیما درباره برنامه‌های آن سازمان و تولید و تصحیح آن، طرح‌هایی به انجام رسیده است.
●طرح‌های در دست اقدام
"مهندس رستمی" درباره طرح‌های در دست اقدام سازمان ملی جوانان در سال جاری به چند پژوهش میدانی اشاره كرد و می‌گوید: این پژوهش‌ها در راستای دسترسی به نیاز‌ها و اولویت‌های جوانان در حوزه اوقات فراغت است. همچنین ترجمه منابع پژوهشی خارجی در خصوص اوقات فراغت جوانان در اولویت كارسازمان ملی جوانان در سال ۸۳ قرار گرفته است. و نیز تا دو ماه آینده طرح جامع ساماندهی اوقات فراغت جوانان را به هیأت دولت ارائه خواهیم كرد كه در آن برای نخستین بار تعریف "اوقات فراغت" از لحاظ وضعیت ایران ارائه خواهد شد و براساس این طرح، اولویت‌ها و نیازهای فراغتی جوانان بر حسب مناطق بومی و منطقه‌ای ایران معرفی خواهند شد. منابع انسانی و مالی و همچنین امكانات سخت‌افزاری و فیزیكی جامعه در زمینه اوقات فراغت از دیگر موضوعاتی هستند كه در این طرح بررسی خواهند شد. به عبارت دیگر آنچه را كه به عنوان نقطه ضعف در حوزه پژوهشی و عملكردی در این زمینه می‌شناختیم، در این طرح جمع‌آوری كرده‌ایم.
"حجه‌السلام‌والمسلمین موسوی" نیز در خصوص طرح‌های در دست اقدام سازمان تبلیغات اسلامی به تهیه دو كتاب "ره توشه" اشاره كرده و می‌گوید: یكی از این كتاب‌ها برای نوجوانان و دیگری برای جوانان تألیف شده است و در آن نكاتی چند در باب امید، تحصیل، تحقیق و ... به شكل ایهامی و با ابزارهای گوناگون و استفاده از پتانسیل‌ها و توانایی‌های سازمان تبلیغات اسلامی و مجامع وابسته همچون حوزه هنری مطرح شده تا جوانان را بیشتر در مسائل روز شریك كند و اطلاعات لازم را به آنان آموزش دهد.
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست