آینده کودکان مبتلا به شب ادراری

عدم کنترل ادرار یا شب‌ادراری یک علامت روان‌تنی شایع است که هم به تنهایی و هم همراه با سایر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می‌یابد و زمانی مطرح می‌شود که کودکی حداقل ۵ سال …

عدم کنترل ادرار یا شب‌ادراری یک علامت روان‌تنی شایع است که هم به تنهایی و هم همراه با سایر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می‌یابد و زمانی مطرح می‌شود که کودکی حداقل ۵ سال داشته باشد و هنوز کنترل ادرار خود را به طور کامل به دست نیاورده باشد و در رختخواب یا لباس خودش ادرار می‌کند.

ممکن است این رفتار کودک عمدی یا غیرعمدی باشد. از بین این کودکان کسانی هستند که در مرحله‌ای از سن حداقل به مدت ۶ ماه تا یک‌سال کنترل ادرار خود را به دست آورده‌اند و پس از آن دوباره دچار مشکل شده‌اند (نوع ثانویه) ولی کودکانی نیز هستند که هیچ‌گاه کنترل ادرار خود را به دست نیاورده‌اند. این نوع را شب‌ادراری اولیه می‌نامیم و شایع‌تر از نوع ثانویه است.

شیوع این بیماری در پسران ۶ تا ۱۵ درصد و در دختران ۳ تا ۱۲ درصد است. با افزایش سن، شیوع آن کاهش می‌یابد و در سن ۱۴ سالگی شیوع آن بین ۵/۰ تا ۵/۱ درصد است. شب‌ادراری به طور کلی یک بیماری خوش‌خیم و خود به خود محدود شونده است. بهبودی به خصوص در سن ۵ تا ۷ سالگی و پس از ۱۲ سالگی رخ می‌دهد. در صورتی که درمانی انجام نشود، میزان بهبودی ۱۰ تا ۲۰ درصد در سال است.

نمی‌توان علت واحدی را برای این اختلال مطرح کرد. در نوع اولیه ممکن است تاخیر تکاملی و رشدی مطرح باشد و بعد ژنتیک نیز به عنوان عامل قوی دیگر در نظر گرفته شود. نوع ثانویه در سن ۵ تا ۷ سالگی شروع می‌شود و می‌تواند تظاهری از وجود استرس در کودک باشد مانند تولد نوزاد جدید، مهاجرت و نقل و مکان، دعواهای خانوادگی، اختلاف، جدایی و طلاق والدین، تعویض مدرسه و ورود به مدرسه جدید.

به طور معمول در مواردی که وقایع و حوادث استرس‌زایی چون اختلاف، جدایی؛ از دست دادن عضوی از خانواده و... مطرح است، توجه و مداخله مناسب برای حل آنها لازم است. همچنین نباید تاثیر منفی بیماری را بر اعتماد به نفس کودک از نظر دور داشت و چنانچه اعتماد به نفس کودک آسیب‌دیده و کودک دچار افسردگی و اضطراب شده باشد، باید به این جنبه‌ها نیز توجه لازم اعمال شود.

روش‌های رفتاری جایگاه ویژه‌ای در درمان شب‌ادراری دارند و باید به عنوان راه‌های اولیه درمانی انتخاب شوند. باید از تشویق و تنبیه مناسب در مورد کودک استفاده شود و به کودک در شب‌هایی که خودش را خیس نکرده و خشک گذرانده، پاداشی مناسب که واقعا کودک را خوشحال کند، داده شود. استفاده از زنگ و تشکچه یک انتخاب قابل قبول به عنوان خط اول درمان با توجه به شرایط سنی کودک است. میزان موفقیت این روش ۷۵ درصد است. با ریزش اولین قطرات ادرار، صدای زنگ باعث می‌شود کودک از خواب برخیزد و ادرار خود را نگه دارد.

استفاده از دارو در رده‌های بعدی درمانی قرار می‌‌گیرد. دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود و قطع آن نیز باید تدریجی باشد تا چنانچه علائم کودک پس از قطع دارو برگردد، بنا به نظر پزشک دارو دوباره به دوز قبلی برگردانده و دوره جدیدی از درمان شروع شود.

دکتر فریبا عربگل

روانپزشک کودک و نوجوان

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی