کور سوی اقتصاد بازار مدیون فرش دستباف

برای تولید فرش ساخته شده هر روز مدرن تر از دیروز به بازار عرضه می شود ولی تاكنون هیچ دستگاهی نتوانسته فرشی مشابه فرش دستباف تولید كند و در عصر كنونی فرش دستباف از زمین به دیوار رفته و به عنوان تابلو زینت بخش دیوار ها گشته است و زهی بی انصافی است این محصول هنرمندانه تكنولوژیك را متهم كنیم كه از مدرن شدن به دور مانده است

همه ساله در اقصی نقاط دنیا برای فرش دستباف نمایشگاه های مختلفی برپا می شود و بازدید كنندگان انبوهی به این نمایشگاه ها مراجعه می كنند. تم اصلی نمایشگاه ها «فرش نهایت هنر و تكنولوژی» Persian Carpet ultimate of art and technology است، هدف از بیان این مطلب این كه فرش نه تنها از تكنولوژی بالایی برخوردار است بلكه آمیخته است با هنر آنجایی كه هیچ تكنولوژیی را یارای مقابله و هماوردی با هنر نیست مثلاً اینكه دستگاه های بسیار پیشرفته ای برای تولید فرش ساخته شده هر روز مدرن تر از دیروز به بازار عرضه می شود ولی تاكنون هیچ دستگاهی نتوانسته فرشی مشابه فرش دستباف تولید كند و در عصر كنونی فرش دستباف از زمین به دیوار رفته و به عنوان تابلو زینت بخش دیوار ها گشته است و زهی بی انصافی است این محصول هنرمندانه تكنولوژیك را متهم كنیم كه از مدرن شدن به دور مانده است. امكان ندارد فردی به نمایشگاهی و یا موزه ای و یا كارگاهی مراجعه كند و با تماشای فرش شیفته آن نشود. مضافاً عرض كنم كه هنوز تكنولوژی پیشرفته دنیا هم نتوانسته است رنگی تولید كند كه بتواند با رنگ های گیاهی سنتی برابری كند.ب- گرچه برای تولید فرش رنج ها و مرارت های بسیار كشیده می شود و هنرمندان بسیاری عمر خود را صرف تولید آن می كنند كه از این نظر ارزش بسیار بالایی دارد و به اصطلاح دارایی نامشهود فرش دارایی بسیار عظیمی است اما باز متهم كردن فرش به اینكه ارزش افزوده كمتری دارد به لحاظ اقتصادی حرف تحقیق نشده ای است. هر فرد ساده ای اگر به بازار مراجعه كند و مقایسه ای بین قیمت فروش فرش دستباف و فرش صنعتی به عمل آورد به راحتی متوجه خواهد شد كه در یك شرایط مساوی از نظر جنسی، رنگ، نخ، وزن و... فرش دستباف قیمت بسیار بالاتری دارد و فرش های صنعتی اگر از تكنولوژی برخوردارند ولی ارزش تكنولوژیك ندارند. مقایسه ساده قیمت تمام شده بین دو نوع فرش هم این امر را ثابت خواهد كرد كه فرش دستباف ارزش افزوده بیشتری دارد.ج- مطلوبیت مشتری و كیفیت محصولات امروزه در اقتصاد جایگاه خاصی دارند و رقابت شدیدی در میان تولید كنندگان در رابطه با هزینه محصولات باكیفیت و مورد دلخواه مشتری وجود دارد و در همه جای دنیا و در تمام خطوط تولیدی كنترل كیفیت مرحله ای است، گرچه امروزه دانش بشری در كنترل كیفیت در حد بالای خود قرار دارد و سازمان های متعددی در ارتباط با آن فعال هستند و در این مورد بوق و كرنای كر كننده ای به راه افتاده است اما هنوز هیچ روش كنترلی وجود ندارد كه بتواند در آن واحد كلیات تولید را كنترل كند بدین معنی كه در مراحل مختلف مونتاژ كنترل ها صورت می گیرد اما در فرش دستباف وقتی اولین گره زده شد سیستم خود كنترلی تا آخرین گره وجود دارد و این بالاترین مزیت فرش دستباف است كه سیستم تولیدش خودكنترلی است و به همین سبب هر روز زیباتر و مطلوب تر عرضه می شود و همین مزیت موجب شده كه امروز فرش تابلو شود.د- استحضار دارید كه چینی ها چه ضربه ای به اقتصاد دنیا وارد كرده اند و چگونه قیمت ها را به هم ریخته اند و همین چینی ها با تولید انبوه وارد بازار جهانی فرش شدند و بسیار تلاش كردند و با كاستن روزانه قیمت ها سعی وافری در به دست آوردن بازار فرش دستباف كردند اما هنوز كه هنوز است هنر هنرمندان كشورمان در فرش حرف اول را در دنیا می زند و گرچه در سال های جنگ و همچنین محدودیت های اقتصاد دولتی ضربه زیادی به صادرات فرش وارد كرد اما این محصول به دلیل مرغوبیت ذاتی و سیستم خودكنترلی و تكنولوژی بالا و هنر عمیق جایگاه خود را حفظ كرده و خواهد كرد.ه - اقتصاد بیمار كشورمان امروز تحولی را نیاز دارد كه منجر به اشتغال زایی شود و در كنار هماهنگی با تكنولوژی های روز جهان حركت اقتصاد ما به سوی ایجاد اشتغال می بایستی سوق داده شود. ارتزاق حدود هشت میلیون نفر از صنعت فرش دستباف بیانگر آن است كه این صنعت در بهبود اقتصاد كشور نقش بسزایی دارد و منكوب كردن آن به عنوان ساخت تولید معیشتی حرف ناروایی است، نه تنها فرش بلكه سایر محصولات همچنین هستند. كجای دنیا صدور آب شور (پسته از آب شور به عمل می آید) این همه ارزش افزوده دارد. مزیت جغرافیایی خداداده این كشور موجب شده كه حداقل ده محصول كشاورزی ایران ارزش جهانی پیدا كند. آیا باید دست روی دست بگذاریم و از این مزیت استفاده نكنیم و فقط متكی به نفت باشیم. هیچ فكر كرده ایم كه در اقصی نقاط عالم كشور ما را به نام فرش پسته، زعفران، كتیرا و... می شناسند و این محصولات علاوه بر مزیت اقتصادی در شناساندن هویت ملی ما هم نقش بسزایی دارند.و- هیچ فكر كرده ایم به دلیل اقتصاد تك محصولی طبقات اجتماعی در كشور شكل نگرفته یا در حال شكل گیری است و اقتصاد دولتی همیشه مانع رشد اقتصاد لیبرال و در نتیجه دموكراسی شده است و هیچ فكر كرده ایم تولید فرش دستباف و سایر محصولات سنتی موجب شده كه بورژوازی ملی در كشور پدید آید و اگر امروز كورسویی از اقتصاد بازار و اقتصاد آزاد در كشور وجود دارد مدیون همین محصولات است. از سال ۱۳۵۱ تا ۱۳۵۷ یك دینار ارز خارجی در اقتصاد آزاد ترزیق نشده است اما یادمان هست كه همواره ارز در بازار آن روز از ارز دولتی ارزان تر بود و امروز هم اگر این چند محصول نبود آیا فكر كرده ایم كه برابری ریال با ارز های خارجی به چه وضعی تبدیل می شد. به دلیل نقش حساس این چند محصول در شكل گیری طبقات اجتماعی همیشه دولت ها نهایت سعی خود را كرده اند كه به نوعی مانع برای آن ایجاد كنند، نمونه آن دولتی كردن فرش در گذشته بود و آن نگاه متاسفانه امروز به اقتصاد دانان آرمانگرا سرایت پیدا كرده است و هزار متاسفانه نگاه به فرش دستباف و محصولات صادراتی كشاورزی نگاه سخیفی شده است.ز- به عنوان یك ایرانی كه آرزومند توسعه كشور است دست فرد فرد تولید كنندگان فرش دستباف و محصولات صادراتی كشاورزی را می بوسم و به تولیدات هنرمندانه شان افتخار می كنم كه با تولیدشان هویت ملی مان را پاس داشته اند و ما را به جهانیان معرفی كرده اند و جهان را به كرنش وا داشته اند كه بگویند فرش نهایت هنر و فناوری است. سعید فایقی