لحظه های موفق در تربیت فرزند

ترتیب مهمترین مسوولیت پدر و مادر نسبت به فرزند است آینده کودک در گرو رفتار صحیح والدین و نشان دادن عکس العمل های مناسب در موقعیت های خاص است

ترتیب مهمترین مسوولیت پدر و مادر نسبت به فرزند است. آینده کودک در گرو رفتار صحیح والدین و نشان دادن عکس‌العمل‌های مناسب در موقعیت‌های خاص است. در عین حساس بودن تربیت صحیح، با عمل به چند نکته می‌توان با موفقیت‌ بدان رسید.

ما به عنوان والدین موفق باید فرزندانمان را به گونه‌ای ترغیب کنیم که از درون، احساس خوبی نسبت به خود داشته باشند و اعتماد به نفسشان تقویت شود و احساس کنند مورد علاقه ما هستند. اگر فرزندان توسط ما در چنین شرایطی قرار گیرند دیگر برآورده نشدن نیاز به قدرت یا محبت، آنها را به سمت انحراف نمی‌کشد. چند روش زیر به کودکان ما کمک می‌کند که حس بهتری نسبت به خود پیدا کنند و احساس امنیت کنند.

از لحظاتی که با هم هستید استفاده کنید. اعتماد به نفس کودک شما تحت تاثیر کیفیت اوقاتی است که شما با او صرف می‌کنید، نه مقدار و زیادی این زمان! در زندگی‌های بسیار شلوغ این زمانه اکثر ما در فکر کارهای بعدی یا عقب افتاده و مشغله‌های روزمره هستیم و در حالی که فرزندمان با ما صحبت می کند صد درصد حواسمان متوجه او نیست. اکثرا وانمود می‌کنیم که گوش می‌دهیم! خیلی اوقات هم تلاش فرزندان را که سعی می‌کنند با ما ارتباط برقرار کنند نادیده می‌گیریم. اگر اوقات مفیدی را هر روزه به کودک اختصاص ندهیم(اوقاتی که فقط متوجه او باشیم) کم‌کم ناهنجاری‌های رفتاری در او بروز خواهد کرد. از نظر کودک، اگر به او عکس‌العمل(حتی) منفی نشان دهیم بهتر از آن است که به او بی‌توجهی کنیم. مهم است که به درستی احساسات کودک را درک کنیم و این گونه مساله را نبینیم که آیا احساسات او درست هستند یا غلط. وقتی کودک می‌گوید: مامان، تو هیچ وقت به من توجه نداری»( در حالی که شما تازه با او بازی کرده‌اید) او فقط احساسش را بیان کرده در این موقع بهتر است به احساسش ارزش دهید و بگویید:‌«بله، احساس می‌کنم خیلی وقت است که با هم بازی نکرده‌ایم». عمل بهتر از حرف است.

آمار نشان می‌دهد که ما هر روز صدها درخواست از فرزندانمان می‌کنیم. عجیب نیست که آنها گوششان از حرف‌های ما پر است! به جای آن که مرتب اظهارگله‌مندی کنیم، از خود بپرسیم الان چه رفتار موثری می‌توانم داشته باشم؟

به کودک کمک کنید که احساس توانمندی کند. اگر این راه راشما نشانشان ندهید خودشان راه‌های نامناسبی برای کسب احساس قدرت پیدا می‌کنند. راه‌های مناسب عبارتند از: از آنها مشورت بخواهید، به آنها اجازه انتخاب بدهید، بگذارید در محاسبه حساب و کتابهای مخارج کمکتان کنند، بعضی وقتها پخت و پز یا خرید را به عهده آنها بگذارید. یک کودک دو ساله می‌تواند در شستن ظروف ملامین یا سبزیجات کمک کند یا کفشها را جابه‌جا کند. ما اغلب خودمان همه کارها را انجام می‌دهیم چون برایمان بی‌دردسرتر است ولی نتیجه‌اش آن است که آنها احساس بی‌اهمیتی می‌کنند.

بگذارید تا نتایج طبیعی کارها را تجربه کند. از خود بپرسید اگر من در این مورد دخالت نمی‌کردم چه می‌شد؟ وقتی ما در هر مساله‌ای حتی مواردی که نیازی به ما نیست دخالت می‌کنیم. کودک را ازتجربه کسب کردن و دیدن نتایج طبیعی اعمالش محروم می‌کنیم. وقتی می گذاریم نتایج کارها به تجربه کودک بیفزاید، دیگر با نق زدن و نصیحت زیاد، روابطمان را با او خراب نمی‌کنیم. مثلاً اگرفرزندتان ناهارش را فراموش می‌کند، شما آن را یادآوری نمی‌کنید تا خودش راه درست را پیدا کند و اهمیت به خاطر سپردن را درک کند.

بگذارید با قانون خانه آشنا شود. بسیاری از مواقع، رسیدن به نتایج امور آنقدر طولانی است که نمی‌توان آنها را به سادگی تجربه کرد. در این گونه موارد دریافت عواقب منطقی راهکاری مناسب است. در چنین حالتی نتیجه‌ای که کودک از کار خود می‌بیند باید با نوع عملکرد او مرتبط باشد. مثلا اگر او فراموش کرد کتاب داستانش را از منزل دوستانش بیاورد و شما یک هفته به او کم محلی می کنید، این موضوع فقط باعث رنجش خاطر و به جای ماندن یک خاطره تلخ برای او می شود. اما اگر کتابش را برگردانید و به او بدهید و فقط به اندازه قیمت کتاب از پول هفتگی‌اش کم کنید. با قانونمندی خانه آشنا می‌شود بدون آنکه کدورتی پیش آید.

از برخورد اجتناب کنید. ممکن است فرزندتان شما را در یک موقعیت خاص مثلا با اظهار خشم یا حرف‌های غیردوستانه بیازماید. در این حالت بهتر است اتاق را ترک کنید یا به او بگویید اگر تکرار کند شما به اتاق دیگری می‌روید. البته با حالت عصبانیت و خشم خارج از کنترل محل را ترک نکنید.

رفتارها را از کننده آن جدا کنید. هرگز به کودک نگویید که «توبدی». زیرا اعتماد به نفسش را خراب می کند. به او بفهمانید که شما از خود او بدتان نمی‌آید بلکه خیلی هم دوستش دارید، فقط از آن رفتار ناخرسند هستید. او بدنیست بلکه آن رفتار بد است! برای آنکه کودک اعتماد به نفس داشته باشد باید بداند که بدون هیچ قید و شرطی دوستش دارید. بدون توجه به این که چه می کند، به هرحال دوستش دارید. او را مدام به دریغ کردن عشقتان و اظهار اینکه «دوستت ندارم» تهییج نکنید. هرگاه نسبت به عملکرد خود تردید داشتید از خود بپرسید«آیا قانونمندی و قیود من به اعتماد به نفس کودکم کمک می کند؟».

همزمان مهربان و محکم باشید. مثلا به او بگویید:«تا یک ربع دیگر تو را سوار اتومبیل می کنم و به مدرسه می‌برم. لباست را می‌توانی تا آن موقع بپوشی.«شما در عین حال که سروقت به حرفتان عمل می‌کنید از این که احتمالا لباسش را نپوشیده عصبانی نشوید.چون این کار را در اتومبیل هم می‌تواند انجام دهد. همیشه ببینیم که در خواستمان از کودک از روی عشق است یا خشم؟

عاقبت اندیشی مهم است. اکثر ما می خواهیم خیلی فوری همه امور را تحت کنترل درآوریم و دنبال راه‌هایی برای رسیدن به این هدف هستیم. در نتیجه فرزندان احساس می کنند تحت فشار و زور هستند. اما هرقدر نکات بیشتری را از آنها انتظار داریم خودمان هم باید در رفتارمان ملاحظه بیشتری داشته باشیم. مثلا اگر عصبانی شویم و کودک را تنبیه بدنی کنیم او از رفتارمان خواهد آموخت(حتی اگر خلاف آن را به او نصیحت کنیم) که برای به دست آوردن آنچه می‌خواهد باید متوسل به زور شود.تربیت صحیح امر پیچیده‌ای نیست ولی عمل به آن همت و دقت می‌خواهد و همسران برای رسیدن به آن باید توافق و عزم مشترک داشته باشند.

نویسنده : صدیقه مشهدی

کارشناس آموزش ابتدایی